Тандурустӣ соҳаи муҳими ҷомеа буда, тарбияву парвариши мутахассисони хубу варзидаро аз ҳисоби ҷавонон тақозо мекунад, то сиҳатии оммаро, ки бойигарии давлат аст, ҳифзу нигаҳдорӣ карда тавонанд. Хушбахтона, имрӯз сафи мутахассисони ҷавон зиёд гардида, содиқона хизмати мардум ва талоши расидан ба комёбиҳо доранд. Аз зумраи онҳо табиби қалбшиноси Маркази саломатии шаҳрии №1 Фирдавс Ҷамолов мебошад, бо ӯ ҳамсуҳбат шудем.

- Бо ташаббуси Пешвои миллат соли 2017 “Соли ҷавонон” эълон гардид. Ин иқдоми шоистаро чӣ гуна истиқбол кардед?

- Пешвои миллат, Президенти ҷумҳурӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамеша нисбат ба ҷавонон таваҷҷуҳи хоса доранд. Дар паёмҳо ва суханрониҳояшон аз нақшу мақоми ҷавонон ёдовар мешаванд. Аз ҷумла, зимни ироаи паёми имсолаи худ қайд карданд, ки «Ҷавонони имрӯзаи мо, яъне насли замони истиқлол аз наслҳои пешина бо савияи илму дониш, маърифату ҷаҳонбинӣ, сатҳи тафаккур ва одобу ахлоқ фарқи куллӣ доранд, ки ин ҳама боиси ифтихори мо мебошад». Ин баҳои баланд ва эътимоди қавии Пешвои миллат мо - ҷавононро рӯҳбаланд намуда водор месозад, ки ҳамчун қишри созанда ва ояндаи давлату миллат бо кӯшиши дучанд дар роҳи ободии давлат ва пешрафти Ватани маҳбубамон саҳм гузорем.

- Чӣ сабаб шуд, ки маҳз касби мушкили табибӣ, боз табиби дил - узви асосии инсонро интихоб кардед?

- Яке аз сабабҳои касби табибиро интихоб карданам ҳамин буд, ки дар натиҷаи пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ ва ҷанги дохилӣ соҳаи тандурустӣ қафо монд. Дар ҷомеа зеҳнияти нолоиқе дар шаъни табибон шакл гирифт. Кор ба ҷое расида буд, ки аз забони халқ мақоли «Худо гӯй, ки корат ба … балниса наафтад» бештар шунида мешуд. Ҷаҳолату гумроҳӣ аз як сӯ, аз сӯи дигар пурзахму пуравориз ва гарону номуассир будани дармон сабаб шуд, ки мардум аз духтурон дилсард шуда, бештар ба табибони ба истилоҳ «халқӣ», фолбинон ва қаллобон рӯ оварданд. Ин сабаб шуд, ки маҳз касби табибиро интихоб намоям, то бовари мардумро ба табибон баргардонам. Табиб бояд ба бовари мардум сазовор бошад. Сабаби табиби қалбро интихоб намудан ин буд, ки зиёда аз 75 фисади ҳамаи ҳолатҳои марг дар давлатҳои сатҳи даромадашон миёна ва наврушдёбанда бар дӯши бемориҳои дил ва рагҳои хунгард мебошад.

- Имрӯз гирифторӣ ба бемории дилро бештар дар кадом қишри ҷомеа мушоҳида мекунед?

- Бемориҳои дил ва рагҳои хунгард бештар дар байни ҷавонон ва калонсолон мушоҳида мешавад.

- Омилҳои пайдоиши ин бемориҳо кадомҳоянд?

- Омилҳои асосии пайдоиши бемориҳои дил ирсӣ, камҳаракатӣ, фарбеҳӣ, баландшавии сатҳи чарбуи хун (холестерин), тамокукашӣ, майнӯшӣ, бемории диабети қанд, асабонии зиёд ва камбизоатӣ мебошанд...

- Амалҳои номатлуби сигоркашиву носкашӣ ва майнӯшию нашъамандӣ, ки дар ҷомеаи имрӯза бештар наврасону ҷавононро печидаанд, ба дил чӣ гуна таъсир мерасонанд?

- Олимон исбот намудаанд, ки дар шахсони дорои одатҳои номатлуб бемориҳои дил ва рагҳои хунгард якчанд маротиба зиёд ба қайд гирифта шудааст. Хусусан, дар шахсони майнӯш, сигоркаш ва нашъаманд. Ман дар мақолаҳои илмӣ доир ба фоидаи истеъмоли нушокиҳои спиртӣ барои дил ва рагҳои хунгард ягон далели илмӣ наёфтам. Аммо дар мақолаҳои илмии олимони Аврупову Амрико далелҳо оид ба зарари амалҳои майнӯшӣ ва сигоркашӣ ба дил ва рагҳои хунгард зиёд вомехӯранд. Дар шахсони нашъаманд вазифаҳои асосии ҳуҷайраҳо паст мешавад ва бадани шахси ҷавон чун бадани одамони солхурда шуда, хатари беморшавиро дар ин гуна афрод зиёд мекунад.

- Варзиш ва саёҳат дар кору фаъолияти дилу рагҳо чӣ гуна нақшро мебозанд?

- Варзиш гарави саломатӣ аст. Олимони ИМА муайян намудаанд, ки агар инсон ҳар рӯз аз 5 то 10 дақиқа ба давидан машғул шавад, сатҳи бемориҳои дил ва рагҳои хунгардро 45 фисад ва сатҳи маргро аз бемории дил 30 фисад кам мекунад. Олимони Дания аниқ намудаанд, ки агар инсон дар як ҳафта аз 1 то 2,4 соат ба варзиш машғул шавад, хатари маргро 71 фисад дар баробари шахсоне, ки ба варзиш машғул нестанд, кам мекунад. Сайёҳиву саёҳат бошад, на ин ки ба дилу рагҳо, балки ба тамоми аъзои бадани инсон фоида дорад. Чуноне ки дар боло зикр намудем, яке аз омилҳои хатари бемориҳои дил ва рагҳои хунгард хасташавии асаб, фарбеҳӣ ва камҳаракатӣ мебошад. Аз ин рӯ, агар инсон ба саёҳат равад, дар баробари табъи болидааш, коҳидани вазн ва тобоварӣ ба фаъолияти ҷисмониаш зиёд мешавад.

- «Илоҷи воқеа пеш аз вуқӯъ», гуфтаанд. Ҳамчун матахассис ба хонандаҳои рӯзнома чӣ маслиҳат медиҳед, то дилашон аз бемориҳо амон бошаду ҳамеша зебову солим бимонанд?

- Ба ҷавонон маслиҳат медиҳам, ки барои пешгирӣ намудани бемориҳои дил ва рагҳои хунгард аввал бояд ба тарзи ҳаёти солим рӯ оранд. Бештар ба варзиш машғул шуда, аз одатҳои номатлуб дурӣ ҷӯянд. Истеъмоли сабзавоту меваҳоро зиёд намоянд. Олимони ИМА муайян намудаанд, ки пешгирии беморҳои дил ва рагҳои хунгардро на ин ки ҳангоми ба воя расидани шахс, балки ҳангоми дар батни модар будани фарзанд шуруъ кардан лозим. Яъне, ҳангоми ҳомиладор будан занҳо бояд реҷаи истироҳатро риоя намуда, аз истеъмоли хурокҳои бо равғани ҳайвонот парҳез намоянд. Инчунин, дар ҳавои тоза бештар сайру гашт кунанд.

Валиҷон БАЁНӢ