Ҳамагӣ панҷ сол дошт. Мисли аксар тифлон фарогири ҳаёти хубу муҳити гарми оила. Аммо як нофаҳмие боис шуду падару модар бо ҳам ҷанҷол бардоштанд ва Бунёди кӯчак аз оғӯши гарми волидон маҳрум гашт. Далели ҷанҷол чунин буд: падараш марди даромаднок маҳсуб меёфт. Ӯ дар давлати хориҷа дорои якчанд мағозаҳои шахсӣ буд ва айшу нӯшу хонумбозиҳояш дар авҷи аъло. Соле як маротиба назди аҳли байт омада, ним моҳ ин ҷо мемонд ва боз пайи кораш мерафт.

Бори охири омадан ба зану фарзанд умуман аҳамият надоду назараш нагирифт. Соатҳо бо хонумҳои хориҷияш суҳбати телефонӣ мекард. Дороияш чунон сармасташ карда буд, ки ба оила арҷ намегузошт. Ва вақте модари Бун-ёд сабабашро пурсон гардид, хонаро ба сар бардошту ғавғокунон гуфт, ки дигар бо ӯ нияти зистан надорад. Метавонад бо тифли хурдаш хонаи падарӣ баргардад.

Бо шунидани ин сухан гӯё аз сари модараш як зарф оби сард рехта бошанд, вуҷудаш карахт шуд. Лол монд. Дунё дар нигоҳаш тира шуд. Пойҳояш дигар тавони бардошти баданашро надоштанд, ки сари зону нишаст. Ашк аз гунаҳояш шорид. Бунёди бехабар аз бозиҳои қисматро дар сандуқи синааш пахш карду ба шуълаи чашмони покаш нигарист. Дилаш ба ҳоли писараш сӯхт, ки нимаятим мемонад.

Модар баъди бозгашт ба хонаи падарӣ мавриди таънаву маломати хонумҳои бародаронаш қарор гирифту ниҳоят ба ин тоб наовард. Тифлашро ин ҷо гузошта, худ рафт ба шаҳр. Барои пайдо кардани кору пешбурди рӯзгори худу фарзанд.

Дар шаҳр ба тарабхонае ба кор даромад. Ба сифати зарфшӯй. Мабодо парандаи бахти инсон боре каҷ напарад. Вагарна бадбахтиҳо пайи ҳам суроғаш меоянд. Модари Бунёд бо чанд нафар хонумҳои ҳамкор дар хонае иҷоранишин буд. Рӯзе манзили онҳоро дузд зада, маблағҳояшонро ба яғмо бурд.

Ҳамон рӯз аз боиси каме нотоб гардидан, аз ҳама барвақт манзил баргашту ба чизе аҳамият надода хоб рафт. Вақте дигар ҳамхонаҳояш баъдтар омада ва хонаро парешон дарёфтанд, ғавғоро бардоштанду аз набудани маблағҳояшон шикоят карданд. Ӯро гумонбар дониста ба пулис супориданд. Ҳамин тавр шуд, ки бо вуҷуди рад намудани туҳмат ӯро ду сол аз озодӣ маҳрум карданд.

Пас аз ин Бунёди ғамдида аз дидори модар ҳам маҳрум гашту ҳар моҳе ӯро барои нигаҳбонӣ ба хонае яке аз пайвандон равон мекарданд.

Агар моҳе хонаи амакаш паноҳгоҳаш бошад, моҳи дигар кулбаи тағояш. Баъди ин хонаҳои холаву амма ва гоҳ-гоҳе манзили бобоҳои падариву модарияш ӯро дар худ ҷой медоданд.
Ҳар гоҳе қалбаш ба оғӯши гарми падар ва ё модар гум мезад, дарҳол худро пушти деворе гирифта, сар рӯйи зонуҳояш мегузошт ва бо ашки шашқатор мегирист.

Ҳар куҷое, ки ист мекард, ҷойи меҳрубониву навозиш, ки ҳамеша орзуяшро дар сиришти покаш мепарварид, танҳо муносибату муоширати дуруштро гӯё чун ҳадя мегирифту аз будан дар чунин олами бетафовут ба ҳолаш, ки ҳеҷ гоҳе муҳаббати атрофиёнро эҳсос намекард, пушаймон буд. Тӯли як соли охир ёд надошт, ки кай бо завқи дил хандида бошаду хурсандие вуҷудашро фаро гирифта.

Дар хонаи бобои модарӣ ба синфи аввал рафт. Бобо бо маблағи нафақаи хеш ба Бунёд либоси мактабӣ харида, ӯро ҳамроҳи кӯдакони тағояш ба мактаб фиристод. Кӯдаконе, ки ҳамакнун муҳассили дабистон шуда буданд, волидон ҳамроҳияшон мекарданду аз ин ки мактабхон шудаанд, аз гунаҳояшон мебӯсиданду навозиш мекарданд. Чунин манзараро медиду дилаш ғаш мекард ва гулӯяшро буғз мегирифт. Ба панҷаҳои кучаку нотавони хеш бо дидаи пурнам менигаристу бисёр мехост, ки кош чун дигарон падару модари ӯ низ наздаш бошанду аз дасташ гирифта бубаранд ба дабистон.

Ӯ фаъолтарин хонандаи синф гардид. Китоби ҳарфҳоро дар муддати муайян аз бар карда, навиштанро низ балад шуд. Муаллими хешро зиёд дӯст медошт, зеро ҳар гоҳе вазифаи хонагиро иҷро мекард, ҳарфҳои гуногуни офарину аҳсантро мешуниду шод мегардид. Муаллим ягона нафаре буд, ки меҳрубонияш мекард ва суханони хуб аз вай мешунид.

Рӯзе дар мактаб ҳангоми танаффус дар курсӣ ғамгин нишаста, аз нуқтае чашм намеканд. Ин ҳолати ӯро муаллим мушоҳида карда, наздаш омад ва сабаб пурсон шуд. Дар посух Бунёд гуфт, ки волидонашро сахт пазмон шудааст ва намедонад, чи кор кунад. Муаллим гуфт, ки барои дидани волидонаш ҳамеша дуо кунад ва ҳатман он рӯзе иттифоқ хоҳад уфтод.

Бунёд баъди каме хомӯшӣ бо лаҳни ширини кӯдакона аз муаллим пурсид:

– Худо суханони кӯдаконро ҳам мешунавад?

Муаллим аз ин суоли ғайричашмдошти шогирдаш дар ҳайрат монда, баъди каме бо нармӣ посух дод:

– Бале, мешунавад.

– Агар дуое кунам, онро қабул мекунад?

– Алабатта, қабул мекунад.

Пасон ба ҳавлии дабистон баромада, зери дарахте нишаст. Дастонашро ба дуо бардошта, бо забони шаҳдбори кӯдаконааш ба сухан оғоз кард.

– Салом Худоҷон. Муаллимам гуфт, ки ту сухани кӯдаконро низ мешунавӣ. Агар шунавӣ, бароят якчанд ҳарф дорам.

 Бунёд инро гуфту чашмонаш ашколуд шуд ва ба нутқаш, ки он ба зӯр шунида мешуд, идома дод:

 – Худоҷон, ҳоло ки хеле хурдам, чаро маро аз волидонам дур кардӣ? Ба ҳоли мани хурд чаро раҳм накардӣ? Худоҷон чӣ кор кардам, ки маро аз оғӯши волидон маҳрум сохтӣ? Худоҷон, аз дарбадарӣ хаставу дилгир шудам. Аз ту як хоҳиш дорам: маро бо падару модарам зери як кулба биёру дигар ҳаргиз аз ҳамдигар ҷудо масоз. Хеле зиёд ёдашон кардаам. Дигар чизе аз ту намехоҳам...

 Тайи чанд моҳи ахир ҷойи писандидааш сари роҳи калони деҳи бобояш буд. Он ҷо соатҳо менишасту чашм аз роҳ намеканд, ки шояд ҳамин ва ё лаҳзаи дигар муъҷизае рух медиҳаду волидонаш якҷо ба суроғаш меоянд. Аммо ҳеҷ муъҷизае рух намедоду бо чеҳраи гирифта, ба хона меомад.

 Дар хона ҳамеша хонуми тағояш ӯро ба корҳои вазнини ҷисмонӣ маҷбур мекард. Ҳарчанд бибияш дилаш ба ӯ месӯхту мехост аз ин корҳо ӯро боз дораду меҳрубонияш кунад, вале аз келини бадҷаҳлаш ибо мекард, ки боз ҷанҷолро мебардораду миннатро сар мекунад.

Охири фасли сард буд. Чунин шеваи зиндагӣ ниҳоят ба дили Бунёд заду субҳи барвақте аз баҳри ҳама чиз ва ҳатто муъҷизае, ки интизор дошт, гузашта, аз хона фирор кард ва ба мошини боркаше пинҳонӣ савор шуда, ба шаҳр омад. Ҳарчанд ӯро кофтанд, аммо наёфтанд.

Сарсониву саргардонӣ ва дидани ранҷҳои дигари танҳоӣ шӯртарин қисмати умри Бунёди хурдсол буд. Дар кӯчаҳои беохири шаҳр ҳаросон мегашту чи кор карданашро намедонист. Аз партовгоҳ боқимондаҳои хӯроку нони хушк меёфту истеъмол мекард, то аз гуруснагӣ раҳо ёбад.

Аз миён даҳ рӯз гузашт. Ӯ бо гузашти ин муддат ба муҳити нав унс гирифта, ба ҷамъоварии зарфҳои холӣ машғул мешуду онҳоро бурда, бо дигар наврасони мисли худаш шӯрбахт мефурӯхт ва бо маблағи ночизи бадастовардааш рӯз мегузаронд ва дар биноҳои вайронаву сард мехобид.

Рӯзе ҳангоми ҷамъоварии зарфҳои холӣ чашмаш ба кӯдаке афтод, ки дар даст пахтақанд хурсандӣ мекарду ӯро падару модараш бо завқ бо телефони дастии хеш аксбардорӣ мекарданд ва аз гунаҳояш мебӯсиданд. Манзараи мазкур дилашро реш карду нуги ангуштони сардхӯрдаашро ба ҳам молида, аз қисмати сахту тақдири талх, аз танҳоию сарсонӣ ва аз ятим мондан, хеле сахт гирист.

Падари сарватмандаш дар мулки бегона оқибат муфлис ва нодаркортарин барои дигарон табдил ёфт. Рӯзе аз роҳ мехост убур кунад, сабукраве пахшаш карду дар беморис-тон бистарӣ шуд. Тӯли як моҳи бистарӣ, ки гоҳ бехуду гоҳ ба худ буд, ҳар шаб кобус медиду дар охир чеҳраи маҳзуни Бунёд - ягона фарзандашро медид.

Вақте саломатиаш беҳтар гардид, аз кобусҳои медидаи ҳаршабаву дар охири он дидани чеҳраи фарзандаш хулоса баровард, ки сабаби ин ҳама зарбаҳои хурдааш ноҳақ аз баҳри зану фарзанд гузаштан аст.

Модари Бунёд ба озодӣ баромаду шитобид сӯйи деҳа. Аз ҳама зиёд фарзандашро пазмон гардида буд. Ба хонаи падараш расидан замон номи Бунёдро гирифта, садо кард. Аммо аз ӯ нишоне набуд. Баъди ҳолпурсӣ модараш бо нигаронии зиёд гуфт, ки даҳ рӯз боз писараш нопадид шудааст. Ҳар рӯз ӯро меҷӯянд ва ҳоло ҳам наёфтаанд.

Рӯзи дигар модараш барои ёфтани Бунёд роҳ пеш гирифт, сӯйи шаҳр. Ба пулис оиди гум шудани фарзандаш муроҷиат кард. Баробари онҳо ӯ низ тамоми маҳаллаҳои шаҳрро бо дидаи пурнам давр зад, то фарзандашро пайдо созад, аммо наёфт. Бо қалби гирифта, ба фурудгоҳ рафт, то он ҷоро низ бинад ва шояд хабаре аз ҷигарбандаш ёбад.

Офтоб майл ба ғуруб дошт. Модар баъди пурсиши ронандагони сабукравҳои кирокаши назди фурудгоҳ оиди писарашу нашудани хабари тозае ноумедона дар нишастгоҳе нишас-та, сар миёни панҷаҳо медошт.

Аз баландгӯяк садои бонуи ширинсухане шунида шуд, ки аз фурудоии тайёрае навид мерасонд. Пас аз гузашти лаҳзае дар баромадгоҳи фурудгоҳ рафтуои анбуҳи одамон сурат гирифту ҳар яке азизонашонро истиқбол мегирифт. Ин замон овози чанде аз кӯдакони дорои либосҳои олудаи гарду чанг баланд шуд ва аз миёни онҳо садое ба гӯши модари Бунёд тирвор расиду ӯро аз банди андешаҳо берун овард.

Модар ба кӯдакони андармони ҷамъкунии зарфҳои холӣ чашм дӯхта, аз миёни онҳо ҷигарбандашро шинохт, ки бо либосҳои дарида, дар халтае зарф ҷамъ мекард. Афтону хезон наздаш омада, бо ашки равон ӯро сахт ба оғӯш гирифтаву навозиш мекард ва аз гунаҳояш мебӯсиду шукрона мегуфт, ки ӯро пайдо намуд.

Аз миёни анбуҳи одамоне, ки аз наздашон мегузаштанд, марде наздашон бозистода, сари зону нишаст ва бо садои гирифтаву гир-яолуд гуфт: “Салом Бунёдҷон. Маро бубахш барои иштибоҳҳоям. Умедворам, хатоҳои маро туву модарат мебахшед ва зери сақфе то охир бо ҳам мемонем”.

Бунёду модараш ба мард нигаристанд. Мард падари Бунёд буд, ки бо чашмони ашколуд ва изҳори пушаймонӣ сӯи ҳар ду менигарист...