17-уми декабри соли равон дар Театри давлатии академии опера ва балети ба номи Садриддин Айнӣ маросими тантанавии ҷамъбасти озмуни ҷумҳуриявии “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст” баргузор гардид. Шоира Мадалиева, донишҷӯи факултети журналис-тикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон яке аз иштирокчиёни фаъол буд, ки тавонист дар номинатсияи адабиёти классикии тоҷик ба гирифтани мақоми аввал сазовор гардад. Бахшида ба ин сӯҳбате анҷом додем бо Шоира. Он фарогири чи гуна майл пайдо кардани ҳамсӯҳбати мо ба китобу китобхонӣ ва иштирок дар озмуну ғолибият дар он аст.

- Биёед суҳбатро аз он ҷое шуруъ мекунем, ки шумо майл ба китобхонӣ кардед. Оё аз замони кӯдакӣ ба мутолиаи китоб шавқ доштед?

- Бале. Ҳанӯз хонандаи синфи 2 ё 3 будам, ки ба шеър ва хондани китоб шавқ пайдо кардам ва дар ин нақши муаллимаи ибтидоиям низ бузург буд. Пасон, ҳангоме ки синфи 4 мехондам, ба эҷоди шеър майл пайдо кардам ва ин майлҳо минбаъд маро ба олами адабиёт пайваст.

- Муҳит дар он замонҳо барои шумо чӣ гуна буд?

- Муҳит хуб буд. Ҳамон замон бароям китобхонаи мактаб кифоят мекард. Аз он ҷо китоб мегирифтам ва агар ягон асарро дарёфт карда наметавонистам, омӯзгорон бароям аз хонаашон меоварданд. Муносибат низ басо хуб буд. Атрофиёнам басо дастгириам мекарданд. Гуфтани як таҳсинашон бароям болу пар мебахшиду ҳаваси чун донаи аз замин нав саркашидаро ба само мебаровард.

- Шумо дар яке аз суҳбатҳои худ қайд кардаед, ки волидонатон ба китобу китобхонӣ камтар таваҷҷуҳ мекунанд, оё ин ба руҳияи шумо таъсири манфӣ намерасонд?

- Дар оилаи мо ягон нафари маълумоти олидор набуд, бинобар ин шояд он қадар ба илму донишандӯзӣ таваҷҷуҳ надоштанд. Лекин падарам аз хурдӣ мегуфтанд, ки мактаб-ро хуб хон, вале оянда ман туро хононда наметавонам. Ин аз имконияти оилавии мо вобаста буд. Ман падарамро ҳоло хуб дарк мекунам ва хеле миннатдорам, ки бо нони ҳалол моро калон карданд. Гарчанд хоҳишҳои кӯдаконаи мо баъзан иҷро намегардиду нороҳатӣ мекардем, вале барои ҳамааш аз падару модарам сипосгузорам.

- Дар мактаби миёна фаъ-олият чӣ гуна буд? То ҷое медонем, дар олимпиадае низ сазовори ҷои аввал гаштаед...

- Бале. Дар мактаби миёна хеле хуб таҳсил мекардам. Ҳаракат мекардам, ки ягон баҳои 4 нагирам. То синфи 11 ягон маротиба дар ҷамъбасти нимсола ва солонаам баҳои 4 надоштам. Ҳамеша дар озмунҳо иштирок мекардаму аксаран муваффақ мегардидам. На танҳо дар олимпиада, балки ҳангоми дар синфи 10 таҳсил намудан дар Академияи хурди илмҳо низ дар даври ҷумҳуриявӣ мақоми аввалро ишғол намуда будам. Ба ҳамин монанд чандин озмунҳои хурду бузурги дигар буд.

- Чуноне, ки дар болотар қайд кардед, дар замони нав-расии худ каму беш шеър низ эҷод мекардед. Оё ин меҳр ҳанӯз ҳам дар дили шумо ҳаст ва ҳоло ҳам эҷод мекунед?

- Давраҳои кӯдакиам бисёр шеър эҷод мекардам. Дар ибтидо дар ин ҷода роҳнамое надоштам ва баъдан бо кӯмаки устодон шеърҳоямро ислоҳ мекардам ва дар рӯзномаҳои маҳалливу ноҳиявӣ нашр мегардид. Баъдан, ҳангоме, ки дар синфи 9-ум таҳсил мекардам, дар курси конфронси адибони ҷавони ҷумҳурӣ ширкат варзида, бо шоирони бузург вохӯрдам ва ман дар он конфронс хеле чизҳои навро оид ба шеъру шоирӣ омӯхтам. Ҳаминтавр кам-кам фаҳмидам, ки шеъри асил чисту онро чӣ гуна бояд нигошт. Ҳоло бошад хеле кам эҷод мекунам. Мехоҳам аввал пояи донишамро мустаҳкамтар созам.

- Мегузарем ба озмуни "Фурӯғи субҳи доноӣ...". Ба андешаи шумо озмун дар кадом сатҳ баргузор гашт?

- Агар аз рӯи шаффофият олӣ ва ё баръакс гӯям, нодуруст мешавад. Лекин сатҳи ташкилу баргузорӣ ва таваҷҷуҳ олӣ буд. Ман озмунро дар сатҳи баланд арзёбӣ мекунам. Гарчанд нафаре ё якчанд нафарон аввал руҳафтода мешаванд, лекин боз қувва ёфта, бармехезанд ва аз нав кӯшиш мекунанд. Дар ин роҳ бисёр чизҳои навро меомӯзанд. Беҳуда намегӯянд:

Қонеъ нашавӣ ба ҳарчи ёбӣ,
Аз хуб ба хубтар шитобӣ.

- Шумо қаблан таҷрибаи дар ин озмун иштирок карданро доштед ё бори аввал буд?

- Аслан аз соли аввали баргузории озмун ширкат мекунам. Вале соли аввал ҷиддӣ набуд. Ин тавр ҳисоб кунем, 3 сол инҷониб дунболи ҳамин озмун будам.

- Омодагии шумо барои озмун чӣ гуна буд? Теъдоди китобҳои мутолианамудаи шумо чӣ қадар аст?

- Омодагии ман ба озмун бисёр ҷиддӣ буд. Дар номинатсияи мо талаботи назм аввалиндараҷа буд. Ман 250 ғазал, 350 рубоиву дубайтӣ, 150 байт қасида, 300 байт дос-тон, 300 байт навъҳои дигари шеърӣ ва 50 асар аз наср дар бахши номинатсияи адабиёти классикӣ пешниҳод карда будам.

- Оё боварӣ доштед, ки дар озмун сазовори ҷои аввал мегардед?

- Бовар неву орзу доштам. Фикр мекардам, шояд аз ман қавитарон бисёр бошанд. Ва шояд ҳам буданд. Инсон ҳеҷ гоҳ ба дониши каси дигар қазоват намекунад. Саҳна ин як ёрии бахт ҳам мумкин бошад. Лекин ҳаминро мегӯям, ки ҳеҷ меҳнату ранҷе бе подош намемонад.

- Эҳсоси як шахс чӣ гуна аст, вақте дар чунин озмуни бонуфуз сазовори мақоми аввал мегардад?

- Аслан маро дар ду лаҳза эҳсос фаро гирифт. Яке дар лаҳзаи аввали фаҳмидани ин хабар ва дигар ин ҳангоми гирифтани ҷоиза дар саҳна буд. Лекин ҳаминро бояд донист, ки эҳсоси лаззати ғолибият чандлаҳзаина асту лаззати маънавиёти андӯхташуда барои тамоми умр.

- Барои ба даст овардани шоҳҷоиза ба шумо чӣ намерасид? Ирода, боварӣ ё ягон чизи дигар?

- Боварӣ! Ман пешакӣ барои шоҳҷоиза омодагӣ надида будам. Ва худро сазовори шоҳҷоиза ҳам намедонистам. Аслан ман чунин одат дорам, ки ба коре бовар надорам, иқдом намекунам. Агар кореро оғоз карданӣ бошам, тайёрии ҷиддитар мебинам ва аксар вақт пирӯз мешавам.

- Ҳамакнун назари волидон дар мавриди илму дониш чӣ гуна аст?

- Падару модарам хеле хурсанданд. Падарам мегӯянд, ки туро аввал мегуфтам, ки чаро онқадар бисёр мехонӣ. Вале ту кори худро кардиву ба ҳамаамон исбот намудӣ, ки бо илму дониш роҳи зиндагиро метавон тағйир дод. Имрӯз дар тамоми кишвар фахри ман ҳастӣ.

- Айни замон шумо дар факултети журналистика таҳсил менамоед. Баъди хатми донишгоҳ дар ин соҳа фаъолият карданиед?

- Бале! Ман аз ин пеш ҳам ғайр аз озмун боз кам-кам кор мекардам. Қадамҳои аввалро дар МТЖТ гузоштам ва баъдан қариб 10 моҳ инҷониб дар рӯзномаи “Фараж” масъули саҳифаи "Умеди парвоз" ҳастам. Худ низ мақолаҳои мустақил чоп мекунам. Рӯзноманигорӣ ба ман писанд аст. Минбаъд ҳам дар ин самт фаъолият хоҳам кард. Ҳоло аз Шаҳноз Комилзода - журналист бисёр таҷрибаҳояшонро омӯхта истодаам.

- Барои дигар ҳамсолони худ чӣ тавсия доданиед?

- Чуноне ки дар муқаддимаи “Маснавии маънавӣ” омадааст, мегӯяд, ки “касе ки Маснавии маънавӣ мехонад, шояд донишманде нашавад, вале инсони хубтар аз он чи буд, хоҳад шуд”. Ман илова бар ин гуфтаҳо мегӯям, ки натанҳо “Маснавии маънавӣ”, балки тамоми китобҳо чунинанд. Бинобар ин ба ҳамсинну солони худ пешниҳод мекунам, то ҳарчи бештар ба мутолиаи китоб машғул шаванд.

- Аз миёни ин ҳама китобҳои мутолианамудатон, кадом китоб бисёртар ба шумо писанд омад ва он дорои чӣ хусусият буд, ки бо он аз дигар китобҳо фарқ мекард?

- Аз осори классикон “Самаки айёр”, “Гулистон”, “Шоҳнома”, “Маснавии маънавӣ” бароям хеле писанданд. Ахлоқу ҷавонмардӣ мояи асосист дар ин китобҳо, ки маро бештар ба худ ҷалб намудааст. Мақсуд тарбият аст ва бояд ҳам чунин бошад.

- Ғолибият муборак ва дар роҳи минбаъда ба шумо муваффақият мехоҳем.

- Ташаккури зиёд!

Ҳошим РАҲМАТУЛЛОЕВ, "ҶТ"