Рӯзе хабари баргаштани яке аз дӯстонамро ба Ватан, ки дар Федератсияи Русия муҳоҷир буд, шунидам. Воқеан ҳам шод шудам, ки инсон агар зиндаву саломат бошад, ҳатман боз ба дидори якдигар мерасад. Баъди расиданаш ба ватан, хостам ба дидораш бирасам. Вақте ба хонааш расидам, дидан баробар майл кардам оғӯшаш гирам, вале аз дур ба ман ишора намуд, ки наздик нашавам. Рангу рӯяш паридаву лоғар ва хеле хастаҳол менамуд. Тез-тез сулфа мезад ва нафаскашиаш низ тағйир карда буд. Ростӣ, ба ҳолаш сахт раҳмам омад. Дар хонаи алоҳидае танҳо ва намегузошт касе аз аъзои оилааш наздаш биёянд.

Пурсидам, ки ба ту чӣ шудааст? Гуфт: “Ба бемории сил гирифтор шудам”. Дар ин ҳол, ман садову симои худро тағйир дода, бо ишораи ханда дилбардориаш намудам, ки ин бемории табобатшаванда аст. Аз ин беморӣ ҳаросидан ба манфиати кор нест. Аз паи табобат шаву рӯҳатро болида гир ва дар табобат беаҳамиятӣ накун. Ҳатман шифо меёбӣ!

Пас аз муолиҷа, боз наздаш ба аёдат рафтам. Ин маротиба рӯ ба рӯям гӯё умуман шахси дигаре истода бошад. Сиҳату саломат ва бо рангу рӯи болидаву ҳолати хуб маро ба оғӯш гирифта, аҳволпурсӣ мекард. Ман кунҷковона пурсидам, ки чӣ гуна гузашт, духтур чӣ гуфт ва табобат чӣ гуна буд? Ӯ ҳама чизе ки дар бораи бемории сил аз табибон дар вақти муолиҷа шунидаву дида буд, ба ман нақл кард:

“СИЛ - бемории сироятӣ, яъне гузаранда буда, боиси осеби шуш ва баъзан дигар узвҳои бадан мегардад. Сил аз қадим вуҷуд дорад.

Сарчашмаи сироят шахсони ба ин беморӣ гирифторбуда мебошанд. Аз ҳама манбаи хавфноктарин беморест, ки микроб хориҷ мекунад. Ин гуна беморон дар як шабонарӯз беш аз миллиард адад микроб хориҷ мекунанд ва агар микроб бо балғам хориҷ шавад, атрофиён зуд сироят меёбанд. Барангезанда, бавуҷудоварандаи бемориро микробактерия ё худ чӯбчамикроби “Кох” номидаанд.

Роҳи асосии сирояти сил ҳавоист. Микробҳои сил дар вақти гап задан, сулфидан, атса задан бо қатраҳои балғам ва оби даҳони шахси бемор ба масофаи то 1,5-2 метр ба атроф паҳн мешванд. Шахси солим аз ин ҳаво, яъне аз ҳавои олудаи микроб нафас кашида, сироят меёбад, ба ифодаи дигар, бактерияҳои сил аз шахси бемори сили шадиди шуш ба одами солим ба воситаи роҳҳои нафас мегузаранд.

Аломату нишонаҳои бемории силро ба умумӣ ва ҷузъӣ ҷудо кардаанд. Нишонаҳои умумӣ инҳоянд: сулфа, бемадорӣ, хастагии давомнок, халал ёфтани хоб, беиштиҳоӣ, лоғарӣ ё худ камшавии вазни бадан, шабонгоҳ арақ кардан, ҳатто ҳаво сард бошад ҳам, таб кардан.

Нишонаҳои ҷузъӣ бошанд: нафастангӣ, сулфаи зиёда аз ду ҳафта бо хориҷкунии балғам, хунтуфкунӣ ва дарди қафаси сина.

Аз ҳама бештар шушҳо ба бемории сил гирифтор мешаванд. Мувофиқи маълумотҳо аз шумораи умумии беморони сил 80-85 дарсадро (фоизро) беморони сили шуш ташкил медиҳад. Микробҳои сил ба роҳи нафаси одами солим ворид гардида, баъд ба шуш мегузаранд. Вале пеш аз ба шуш гузаштан дар роҳҳои нафаскашӣ чандин монеаҳо дучор омада, қисман маҳв мешаванд. Микробҳои боқимонда ба бофтаҳои шуш дохил шуда, дар ҳубобчаҳои шуш афзоиш меёбанд, аз худ заҳр ҷудо мекунанд, ҳатто дар шуш шикофиҳо ба вуҷуд меоранд. Дар вақти дар шуш пайдо шудани шикофӣ бемор бо балғам микробҳои силро берун мебарорад ва атрофиёнро сироят мекунад.

Табобати бемории сил аз 6 то 8 моҳ давом мекунад. Муҳлати табобатро ба ду давра ҷудо кардаанд: давраи аввал–давраи табоботи шиддатнок аст. Дар давраи аввал шахси гирифтори сил дар беморхонаҳои зиддисилӣ бистарӣ мешавад ва табобат мегирад. Ин давра вобаста ба ҳолати бемор аз 2 то 4 моҳ идома меёбад. Миқдор ва муддати истифодаи доруҳоро табиб муайян менамояд. Бояд ёдрас намуд, ки шахси бемор баъди гирифтани давраи якум –давраи табобати шиддатнок барои атрофиён хавфнок нест, ҷараёни хориҷшавии бактерияҳо дар ӯ қатъ мегардад. Давраи дуюм– давраи ёрирасон аст. Давраи дуюмро бемор дар ҷойи истиқомат зери назорати корманди тиб мегузаронад. Дар ин давра, миқдори доруҳо камтар карда мешаванд, вале бемор ҳар рӯз доруҳоро истифода мебарад”.

Ҳангоми бо завқ нақл кардани дӯстам саволаш додам, ки дар табобат чӣ қадар маблағ сарф намудӣ? Бо хушҳолӣ ҷавоб гардонд: Аз ҷониби Ҳукумати кишвар ва бо дастгирии Вазорати тандурустӣ ҳама гуна ташхис ва табобати пурраи бемории сил ройгон аст. Инро чи фарди солим ва чи бемор бояд донад! Агарчи шаҳрванди хориҷа ҳам бошад, вале гирифтори ин беморӣ ва дар дохили кишвари мо қарор дошта бошад, низ табобаташ ройгон ба роҳ монда шудааст”.

Пас аз ин, ҳар ду якдигарро бори дигар ба оғӯш кашидему ба ҳамдигар саломатии қавӣ таманно намудем.

Қурбон АҲМАДЗОДА, рӯзноманигор