ҶОМЕА
Ҷумъа 26 Апрел 2024 07:34
Ба озмуни “Ҷавонон…”
(порчае аз драма)
Ба ҷашни 30-солагии Иҷлосияи XVI сарнавиштсози Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида мешавад
Дар бораи ходимони таърихӣ на аз рӯи он ки чӣ надоданд, балки аз рӯи он ҳукм бояд кард, ки дар муқоиса бо пешгузаштагони хеш чӣ навгоние додаанд.
Ҳикмати мозӣ
Аз муаллиф:
Чиниён ниёише доранд: "Эй Осмони Бузург, моро аз зиндагӣ дар давраи гузариш нигоҳ бидор!»
Моро маҳз дар чунин як давраи мураккаб, пуртаззод ва дар айни ҳол дорои ҷиҳатҳои мусбӣ зистан насиб будааст. Барои он дорои ҷиҳатҳои мусбӣ, ки агар пештар мувофиқи амри марказ мезистему мафҳумҳое чун озодии сухан, озодии шахс, ҳуқуқҳои инсон ва ғайраву ҳоказо танҳо шиорӣ буданд, акнун ин мафҳумҳо ҷузъи таркибии ҳаётамон шудаанд. Мо дар ҳама ҷабҳаҳо озодӣ ба даст овардем ва ҳанӯз ба он одат накардаему пурра истифодааш бурда наметавонем. Бино бар ин ҳам шоҳиди рухдодҳои манфии ҷомеа мешавем, чунки озодии шахсро баъзеҳо мумкин будани ҳар амале фаҳмидаанд, ки масъулияте аз пас надорад. Вале ин ҳама, ба қавле, бемориҳои давраи гузаришанд, ки даво меёбанд ва авлавияти қонун сол то сол бештар аз худ дарак медиҳад.
Дар айни замон, давраи гузаришро ба кӯраи оҳангудозие монанд кардан мумкин аст, ки хислатҳои пойдору устувореро обутоб медиҳад.
Ба майдони сиёсии ҷумҳурӣ омадани Эмомалӣ Раҳмон тасодуфӣ набуд. Бо вуҷуди ҷавонӣ таҷрибаи зиёди роҳбарӣ дошт ӯ. Директори совхоз буд, комиҷроияи вилояти Кӯлобро дар давраи душвор роҳбарӣ кард ва дар ҳама ҷо худро шахси пурғайрат, кордон ва дурандеш нишон дод. Ҳангоми қабули ҳар қарор, пеш аз ҳама, манфиати корро ба назар мегирифт. Ташкилотҳои болоӣ на ҳамеша рафторашро меписандиданд, вале ӯ дар навбати аввал дар бораи одамон меандешид. Масалан, ҳангоми директори совхоз будан заминҳои бекорхобидаро чун қитъаҳои наздиҳавлигӣ ба коргарон тақсим кард. Дар он замон ин худсарии гӯшношуниде буд, ки барояш қариб вазифаи директориро тарк мекард, вале мардум розӣ буданд ва ӯ инро чизи асосӣ меҳисобид.
Дар иҷлосияи таърихии Шӯрои Олии Тоҷикистон (16 ноябри соли 1992) дар давраи мураккабтарини ҳаёти ҷумҳурӣ Эмомалӣ Раҳмонро ба раисии ин ташкилоти роҳбарикунанда пешбарӣ намуданд. Кам касон медонанд, ки ин интихобро ҷараёнҳои ноаёне ҳамроҳӣ мекарданд, ки аз манфиатҳои мухталиф ба вуҷуд омада буданд.
Мекӯшем вазъияти сиёсии қабл аз қарори қатъии иҷлосияро дар либоси драма бозгӯ намоем.
Долони васеи Қасри фарҳанги колхози ба номи Ӯрунхоҷаев, ки иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Тоҷикистон мегузарад. Рӯбарӯ дарест, ки ба маҷлисгоҳ мебарад. Вакилон пайиҳам вориди толор мешаванд. Қариб дар охири саҳна панҷ нафари синну солҳои гуногун истодаанд. Ду нафар кастуму галстукдор, яке ҷома ба бару салла ба сар, ки аз аҳли дин буданаш дарак медиҳад, ду нафар камуфляжпӯш - аниқ, ки командирҳои саҳроиянд. Кастумпӯши калонсолтар риши кӯтоҳу мӯйлаб дорад, дуюмаш ришашро тоза тарошидааст, дигарон ришҳои дароз мондаанд. Командирҳои саҳроиро мӯйсар аз зери беретҳо баромадаву ба китфҳо мерасад.
Гоҳ-гоҳе ба атроф нигариста, оҳиста гап мезананд.
Калонсол: Номзадҳо ба Раисии Шӯрои Олӣ маълум шуданд. Шаш нафар. Номзади сазовортар ба ин вазифа - раиси комиҷроияи вилояти Кӯлоб Эмомалӣ Раҳмон. Гумон мекунам, ки ӯро дастгирӣ карданамон лозим аст.
Кастумпӯши дуюм: Кори оқилона ҳамин будагист.
Командири саҳроӣ: Барои чӣ? Магар мо аз ҷумлаи мухолифин нафари худро пешниҳод карда наметавонем?
Командири дуюм: Мо қувваи андак надорем. Гапамонро гузаронда метавонем. Чаро роҳбариро ба шахси номаълуме бидиҳем, ки ҷонибдорамон нест?
Калонсол: Тез нашавед. Ин ҷо бояд ақл роҳбарӣ кунад, на шумораи силоҳ. Воқеан, ҷониби дигар ҳам силоҳи кам надорад. Вазъият дар иҷлосия на ба нафъи мост. Агар муқобилати ошкоро кунем, бой доданамон мумкин. Боақлонаву дипломатона амал кардан даркор. Эмомалӣ Раҳмон ҷавон аст, бисёриҳо намешиносандаш. Ҳақи гапро гӯем, дар вазифаи раиси комиҷроияи вилоят хуб кор кард, вале вилоят дигар асту ҷумҳурӣ дигар. Шахси бетараф аст ӯ, зудтар қатъ шудани муқобилати мусаллаҳонаро мехоҳад. Табиист, ки аксарият ӯро ҷонибдорӣ мекунанд. Вагарна баҳсу дигарандешиҳо беохир давом ёфта метавонанд. Мо ҳам ба тарафдории вай овоз медиҳем ва, медонед, барои чӣ? Таҷрибаи дар вазифаи баланди роҳбарӣ кор кардан надорад ӯ. Ним сол, як сол мегузараду ҳама мебинанд, ки ба ин мақоми баланд сазовор нест. Ҷавониаш ҳам бар зарари кор. То он вақт мо мавқеамонро мустаҳкам мекунем ва изҳорот медиҳем, ки масалан, дидед, мо муқобили номзади бетараф набудем, лекин натиҷа чӣ шуд? Дар ҷумҳурӣ аслан беҳокимиятӣ ҳукмрон аст. Номзади мо бошад, шахси таҷрибадору солдида аст ва, бешубҳа, ҷумҳуриро аз ин ҳол наҷот медиҳад. Мухолифонро роҳи дигар намемонад ва ҳокимият чун себи расида рост ба дасти мо меафтад. Ана, он вақт, ягон кас муқобилият нишон диҳад, метавонем бо қувва таҳдидаш кунем.
Кастумпӯши дуюм: Оқилонаву дурандешона.
Ходими дин: Он одами солдидаву соҳибтаҷрибаамон, албатта, худатонед?
Калонсол (ноаён): Хайр, вақташ биёяд, мебинем. Ман ё каси дигар, шукри Худо, ки ҳамсафони оқиламон кам нестанд.
Яке аз командирони саҳроӣ (норозӣ): Чӣ даркор ин дипломатия? Биёед бигӯем, ки ё одами мо шахси аввали ҷумҳурӣ мешавад, ё чунон оташе меафрӯзем, ки хушку тар месӯзад.
Калонсол: Боз мегӯям: тунду тез нашавед. Қалъаҳоро натанҳо бо қувва, бо ақл ҳам мегиранд. Ба ҳадаф оқилон мерасанд, на бетоқатон.
Командири дигар ҳам эътироз карданӣ мешавад, вале калонсол бо ишораи даст бозмедорадаш.
Калонсол: Баъд, баъд барои баҳсу мунозира вақт мешавад. Ҳоло, биёед, ба толор меравем. Ҳамин замон овоздиҳӣ оғоз меёбад.
Дар паси дари боз аз назар ғоиб мешаванд. Мардум зиёд аст, толор на ҳамаро бурдааст. Баъзеҳо дар гузаргоҳ истодаанд. Хомӯшӣ ҳукмрон мегардад. Овози раисикунанда ба гӯш мерасад.
Раисикунанда: Дар натиҷаи овоздиҳии рӯшод бо раъйи аксарият Эмомалӣ Раҳмон Раиси Шӯрои Олии ҷумҳурӣ интихоб шуд.
Кафкӯбӣ, нидоҳои қаноатмандона баланд мешаванд.
Хоҳиш мекунам, ки Раиси Шӯрои Олӣ ҷояшонро дар раёсат ишғол намояд. Сухан ба Эмомалӣ Раҳмон дода мешавад.
Эмомалӣ Раҳмон: Вазъи сиёсии Тоҷикистон чунон аст, ки барои аз харобӣ раҳоӣ бахшиданаш изҳороти хушкухолӣ не, андеша ва амали қатъӣ лозим мешавад. Ба ман боварии бузург насиб шудааст ва ман кӯшиш мекунам, ки онро сазовор бошам. Дар навбати аввал ба мо чӣ лозим аст? Сулҳ, ноил шудан ба ҳамфикрӣ. Танҳо бо ҷидду ҷаҳди якҷоя давлатдориамонро ҳифз карда, ба барқароркунии хоҷагии халқ ва рушди батадриҷи иқтисодиёт ноил шуда метавонем. Душвор аст? Албатта, бисёр душвор. Лекин, чунон ки гузаштагони хирадманд гуфтаанд, душвор маънои имконнопазирро надорад. Аз ҷониби худ ваъда медиҳам, ки барои кишвари устувору шукуфон шудани Тоҷикистони азизамон тамоми қувваю қудратамро ба кор мебарам. Мефаҳмам, ки ҳоло ин як каме шиорӣ садо медиҳад, вале хиради азаливу анъанаҳои неки халқи куҳанбунёдамон моро ӯҳдадор мекунад, ки дар назди худ ҳадафи бузурге бигузорем ва барои ба он расидан пайваста кӯшиш ба харҷ диҳем. Исмоили Сомониро ба ёд биёред, он замон аз имрӯз камтар мураккаб набуд, лекин ӯ давлатдории тоҷиконро пойдор карда тавонист…
Суханронии Раиси Шӯрои Олии ҷумҳуриро кафкӯбиҳо пахш мекунанд. Иштирокчиёни иҷлосия ба долон мебароянд. Эмомалӣ Раҳмон меояд, қавиҷисму қавирӯҳ аст, вале ҳаяҷон ҳанӯз таркаш нагуфтааст. Чанд нафар ҳамроҳиаш мекунанд. Дар гӯшае истода машғули сӯҳбат мешаванд.
Эмомалӣ Раҳмон: Зудтар ба Душанбе баргашта, Ҳукуматро ҷамъ ва вазифаҳои аввалиндараҷаро муайян кардан даркор. Вақти кашол додан нест.
Яке аз ҳамроҳон: Шояд дар Хуҷанд бимонед? Вазъи Душанбе муташанниҷ.
Эмомалӣ Раҳмон (қатъӣ): Раиси Шӯрои Олӣ ва Ҳукумат бояд дар Душанбе бошанд. Ба халқ нишон додан лозим, ки ҷумҳурӣ ҳокимият дорад. Агар мо дар он ҷое бимонем, ки бехатар аст, ба кадом эътимоду боварӣ умед кардан мумкин? Мардум намефаҳмандамон.
Яке аз ҳамроҳони раис, марди миёнақади мӯяш мошубиринҷ андешамандона пушти сар мехорад.
Ҳамроҳ: Ростӣ гап, Эмомалӣ, намедонам, бо ин вазифаи баланд табрикат кунам ё изҳори ҳамдардӣ намоям. Дар замони мураккаб чунин бори гарони масъулиятро бар дӯш гирифтан!.. Ман, аз афти кор, ҷуръат намекардам… Ғайр аз ин, бозиҳои зиёди сиёсӣ…
Эмомалӣ Раҳмон: Бозӣ хоҳанд, бозӣ кардан гиранд. Мо кор мекунем. Шоири Чили Пабло Неруда гуфтааст: «Агар ману ту накунем, ба ҷои мо кӣ мекунад?» Дақиқтар гуфтан душвор. Ба Душанбе меравему аз пайи кор мешавем.
Дар паси пардаҳо аз назар ғоиб мешаванд.
Аз рӯзҳои аввали кор дар мақоми сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон исбот кард, ки интихоб шудани ӯ дуруст буд. Ҳатто онҳое, ки қаблан мешинохтандаш, аз қуввату ғайрати беназир ва таъҷилан самтҳои асосии эҳёи хоҷагии халқи мамлакатро муайян намуданаш дар ҳайрат мемонданд.
Кабинети Раиси Шӯрои Олии ҷумҳурӣ. Хонаи начандон калони ҷиҳозаш оддӣ, ягон нишонаи карру фар ба чашм намерасад. Мизе, ки рӯяш ҳуҷҷатҳо гузошта шудаанд, ба он мизи дигар барои ҷаласаҳо пайвастааст. Ҷевон пур аз китобу ҷузвдонҳои қоғаздор. Дар девор харитаи Тоҷикистон овезон аст, тирезаро пардаҳои сабзфом пӯшидаанд.
Эмомалӣ Раҳмон, дар паси миз нишаста, бо телефон гуфтугӯ дорад.
Эмомалӣ Раҳмон: Бори дигар мегӯям, ки шуморо аз вазирӣ касе озод накардааст. Яъне, бояд дар Душанбе бошед ва ба кори вазорататон роҳбарӣ кунед. Аксарияти аъзои Ҳукумат ҷамъ шудаанд, имрӯз ҷаласаи нахустинро мегузаронем. Кор аз мӯи сар зиёд, барои ҳамин ягон баҳонаро шунидан намехоҳам. Чӣ маънӣ дорад - хатарнок? Чӣ, дар дигар ҷойҳо хатар нест? Таъҷилан парида биёед. Дер кунед, худро аз вазифа озодшуда биҳисобед.
Гӯшаки телефонро ба ҷояш гузошта, чанд лаҳза андешаманд менишинад. Ба кабинет ҳамон марди мӯяш мошубиринҷи бакенбарддор - ёвари раис медарояд.
Ёвар (бо сар ба сӯи дар ишора мекунад): Аъзои Ҳукумат ҷамъ шудаанд. Рости гап, на ҳама. Баъзеҳо дар ноҳияҳои худашон, таъхир мекунанд, ҳарос доранд.
Эмомалӣ Раҳмон: Ҳеҷ гап не, бо мурури вақт ҷасорат пайдо мекунанд, меоянд.
Ёвар: Ҷаласаро мегузаронед?
Эмомалӣ Раҳмон: Албатта, бигзор дароянд.
Ба кабинет шаш нафар ворид мешаванд. Бо Раис салом мекунанд, басо ҷиддианд, дар чеҳраашон асаре аз табассум нест.
Эмомалӣ Раҳмон: Марҳамат, бишинед. Мавзӯи сӯҳбат бисёр.
Яке аз вазирон: Базӯр расида омадем. Шаҳр пур аз силоҳдорон, намефаҳмӣ кӣ намояндаи кист. Гоҳ-гоҳ садои тир шунида мешавад. (Садои автомат). Ана, бинед… Дар ин вазъият чӣ хел кор кардан мумкин?
Вазири дигар: Дар вазорати мо ними кормандон ҳам намондаанд. Одамон метарсанд аз хонаҳояшон бароянд, шаҳр пур аз ғорату зӯроварӣ.
Вазири сеюм: Шояд Ҳукумат ба деҳкадаи Айнӣ бикӯчад? Ҳам аз пойтахт дур нест ва ҳам мо зери ҳимояи артиши Русия хоҳем буд.
Эмомалӣ Раҳмон: Хуб, мо - зери ҳимояи артиши Русия, халқ, мардуми оддӣ зери ҳимояи кӣ мемонад? Силоҳдороне, ки ба ғораташ машғуланд? Не, биёед, дар мушкилоту бадбахтӣ бо халқ бошем… Вазири корҳои дохилӣ, барои ҷорӣ намудани тартибот дар Душанбе чӣ чораҳо андешида мешаванд?
Вазири корҳои дохилӣ: Дар кӯчаҳои шаҳр посбонии пурқувват амал мекунад, шумораи посбонони пиёдагард зиёд карда шудааст. Ба назорати вазъияти Душанбе сар кардаем, бисёр ғоратгарон дастгир шудаанд, силоҳи фаровон мусодира гардид. Дар маҳаллаҳо аз ҳисоби сокинон дружинаҳои халқӣ зери роҳбарии афсарони милиса ташкил медиҳем. Вазъият дар шаҳр батадриҷ ба эътидол медарояд. Вале дар ноҳияҳо ҳанӯз вазъият мураккаб аст ва ҳама кори аз мо вобастаро карда истодаем.
Эмомалӣ Раҳмон: Вазифаҳо чунинанд: пеш аз ҳама, дар бораи ҳолати корҳо дар ҳар як соҳа тасаввуроти аниқ доштан; кадом хоҷагиву корхонаҳо фаъолият намекунанд; кадомҳояшон кор мекунанд ва мушаххасан чӣ истеҳсол менамоянд? Ин якум. Дуюм, вақте ки чунин маълумот ба даст омад, дар асоси он нақшаи аниқи кори вазоратҳоро тартиб додан лозим, дақиқ бояд кард, ки дар аввал кадом корҳо ба анҷом мерасанд, баъд кадом ва ғайра. Қабл аз ҳама соҳаҳоеро фаъол кардан лозим, ки мардумро бо ғизовор ва маводи ниёзи аввал таъмин менамоянд. Ин беҳад муҳим аст. Одамон бояд дар асл эҳсос кунанд, ки Ҳукумат ҳаст ва вазъият рӯ ба эътидол дорад.
Ва боз чунин як таманно: камтар дар кабинетҳо бишинеду бештар ба коллективҳои меҳнатӣ биравед. Рӯҳияи заҳматкашонро бифаҳмед, бигӯед, ки барои хомӯш кардани алангаи беэътидолӣ дар ҷумҳурӣ ҳамаи корҳо карда мешаванд. Аз оромии аҳолӣ бисёр чизҳо вобаста аст. Ба қадри имкон ба ноҳияҳо сафар кунед.
Вазирон ба ҳамдигар менигаранд. Луқмаҳо ба гӯш мерасад: «Чӣ хел?», «Ноҳияҳо пур аз силоҳдорон», «Бисёр хатарнок аст сафар», «Таҳдид ба ҷон дорад».
Эмомалӣ Раҳмон: Ноҳияҳоеро дар назар дорам, ки нисбатан оромтаранд. Аҳолӣ бояд моро бубинад, бидонад, ки чӣ кор мекунем ва чӣ чораҳо меандешем, ки дар ҷумҳурӣ сулҳ ҳукмрон бишавад, пеш аз ҳама, зиндагии мӯътадил барқарор бигардад. Таваккалӣ ва беақлона кор кардан лозим нест. Ман худ аллакай се бор ба ноҳияҳо рафтам ва, чунон ки мебинед, ҳодисае рух надод. Нақша дорам, ки ба Помир биравам.
Вазире: Мегӯед, ки таваккал накунеду худ ба нуқтаи доғ меравед…
Эмомалӣ Раҳмон: Силоҳдорони ҷониби мухолифин низ ҳамдиёрони мо, шаҳрвандони моянд. Ба онҳо талқин кардан лозим, ки ҷангро бас кунанд, силоҳро ба замин гузоранд. Чӣ хел кардан мумкин ин корро, агар бо онҳо вонахӯрему талқинашон накунем? «Рафтагӣ - дарё» - мегӯяд мардум, бо нишастан кор буд намешавад.
Гап ҳамин, рафиқон. Бевақт шуд, хона ба хона меравем. Нағз дам гиреду саҳар бо қувваи тоза аз пайи кор шавед.
Вазирон мераванд. Яке нимовоз ба дигаре мегӯяд: «Раисамон ҷавон бошад ҳам, боақл!» «Оре, дар интихобаш хато накардем» - розӣ мешавад дигарӣ.
Мақоми баланд Раиси Шӯрои Олиро дигар накард. Ҳамоне монд, ки буд: оддию бо чизҳои заруртарин қонеъ. Кушодадилию самимияташ таваҷҷӯҳи мардуми оддиро бедор мекард ва мулоқотҳояш дар рӯҳияи эътимоду боварӣ доир мешуданд.
Эмомалӣ Раҳмон ба пуштаки мулоимкурсӣ такя зада, хастаҳолона чашмҳояшро мепӯшад. Чанде дар чунин ҳолат меистад. Дар кушода шуда, ба кабинет ёвараш медарояд. Ба раис нигоҳ карда меистаду ҷуръат намекунад, ки халалаш диҳад.
Эмомалӣ Раҳмон чашм кушода ба ёвар менигарад.
Эмомалӣ Раҳмон: Ягон кори таъҷилӣ?
Ёвар (дудила мешавад): Намедонам… Чанд мӯйсафед бо шумо вохӯрдан мехоҳанд. Аз як ноҳияи дур омадаанд. Гуфта будед, ки баъди ҷаласаи Ҳукумат қабулашон мекунед. Лекин бисёр дер шудааст. Бигӯям, ки пагоҳ биёянд?
Эмомалӣ Раҳмон (аз ҷо мехезад): Не, не. Чӣ лозим ин қадар интизорашон кардан? Онҳо барои мо нестанд, мо барои онҳоем. Бигзор дароянд.
Ба кабинет се мӯйсафед медароянд. Дар тан либосҳои оддӣ, ришҳояшон сафед. Дар дасти яке халтаи латтагӣ.
Эмомалӣ Раҳмон: Марҳамат, пирони кор, марҳамат. Узр, ки барвақттар қабулатон карда натавонистам. (Бо ҳар як вохӯрдӣ карда, ба паси миз мешинонад ва худ рӯбарӯяшон мешинад). Саломатиатон чӣ хел? Аҳволҳо? Монда шудагистед? Аз куҷоҳо меоед?
Мӯйсафеде: Аз ноҳияи Шаҳритус. Халқ моро фиристод, раис.
Дигарон бо аломати тасдиқ сар меҷунбонанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Хуб, гӯшам ба шумо.
Мӯйсафед: Шуморо ташвиш доданӣ набудем, лекин одамон хавотиранд. «Чӣ хел зиндагӣ кунем?» - мегӯянд.
Эмомалӣ Раҳмон: Чӣ ҳодиса шудааст?
Мӯйсафед: Бисёр ҳамдиёронамон ба Афғонистон рафтанд. Ҳодисаҳои дар ҷумҳурӣ баамаломадаро саривақт нафаҳмиданд. Фирефтаи ваъдаҳои бардурӯғ шуданд, дар гирдиҳамоӣ ва задухӯрдҳо иштирок карданд. Имрӯз ҳолашон бад, эҳтиёҷманду беморанд. Чӣ кор кунанд, аҳволашон чӣ мешавад?
Эмомалӣ Раҳмон: Дуруст гуфтед, ки фирефта шудаанд онҳо. Сиёсатмадорони бешарафе, ки ҳокимиятро ғасб кардан мехостанд, одамонро раҳгум занонданд, зидди ҳам хезонданд. Акнун худашонро як тараф кашидаанду халқ азоб мекашад… Ҳамаи чораҳоро меандешем, ки гурезаҳоро ба Ватан баргардонем.
Мӯйсафед: Метарсанд, ки ҳабсашон мекунанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Нисбати онҳое, ки дар ҳақиқат гунаҳкоранд, қонунӣ чора мебинем. Ба онҳое, ки фирефта шудаанд, чӣ гӯем? Бигзор ба хонаҳояшон баргарданду оромона зиндагӣ кунанд. Ҷумҳуриро барқарор кардан даркор, дасту бозувони қавии коргар лозиманд.
Мӯйсафедон оҳи сабук кашиданд.
Мӯйсафеди дуюм: Умуман, зиндагиамон чӣ мешавад?
Эмомалӣ Раҳмон: Ин аз мову шумо вобаста аст. Ҷумҳуриамон давлат шуд. Беш аз ҳазор сол тоҷикон давлат надоштанд. Яъне, мо дигар вобастаи касе нестем, худамон соҳиби сарзамину қисмати худем. Лекин талабот ҳам мувофиқи ҳамин. Акнун ба умеди касе шудан лозим нест, бояд фақат ба худамон такя кунем. Ана, шумо деҳқонед, дер накарда замин гиред, кишт кунед, ҳосил ба даст биёред. Дигарон чорво парвариш мекунанд, гурӯҳи сеюм корхонаҳо месозад. Барои ҳама кор ёфт мешавад. Дар ин бора бигӯед ба мардум. Бигӯед, ки «ману ту» карданҳо бас, аз пайи кор шудан лозим.
Мо ҳукумати бақуввате ташкил кардем, лекин чӣ арзиш дорад он, агар мардум нақшаҳояшро амалӣ накунад? Ба мардум инро фаҳмонед, шумо соҳибэҳтиромҳои ноҳияед ва ба ҳарфатон гӯш медиҳанд.
Мӯйсафедон кабинети Раиси Шӯрои Олиро аз назар гузаронда, мутаҳаййирона сар меҷунбонанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Аз чӣ ҳайрон шудед?
Мӯйсафеди сеюм: Шумо шоҳи моед, лекин дар чунин ҳуҷраи хоксорона кор мекунед. Гумон карда будам, ки коргоҳатон тиллокорист.
Эмомалӣ Раҳмон (механдад): Хато мекунед, падар. Ман подшоҳ не, раиси вакилони халқам. Яъне, мо ҳама дар хидмати мардумем, барои некӯаҳволии мардум кор мекунем. Тиллоро бошад, дар ҷои дигар ба кор мебарем. Ман ҳам мисли шумоям, аз хонадони деҳқонам ва ба карру фар эҳтиёҷ надорам. Хайр, агар хонаҳои ҳамаи мардуми Тоҷикистон, ки тиллокорӣ шуд, ман ҳам пайравиашон мекунам. Алҳол бо будааш қаноат мекунем.
Мӯйсафеди якум: Раиси мӯҳтарам, мо ҳадяе овардаем. (Аз халта чанд нон мебарорад). Нони мо, ин хелашро дар ягон ҷо намепазанд. Биёед, бо фоли оштӣ нон шиканем. Охир, барои мо, тоҷикон, нон муқаддас аст.
Эмомалӣ Раҳмон: Беҳтарин ҳадя овардаед. Ман ҳанӯз шом нахӯрдаам. Ҳамроҳ мехӯрем.
Ёвар чой ва ғизои саридастакӣ оварда, рӯи миз мегузорад. Яке аз мӯйсафедон дуо мекунад, ҳама даст ба рӯй мекашанд. Раис ба дастархон ишора мекунад. Ҳама бешитоб ғизо мехӯранду чой менӯшанд.
Мӯйсафеди якум: Раис, мегӯянд, ки шумо шабурӯз дар кабинетед, ҳатто дар ҳамин ҷо мехобед.
Эмомалӣ Раҳмон: Ҳамин тавр ҳам мешавад. Дар паҳлӯ як хоначаи истироҳат ҳаст.
Мӯйсафед: Оилаи калон доред, хона ҳам рафтан лозим.
Эмомалӣ Раҳмон: Медонам, лекин ҳоло кор бисёр, барои ҳамааш вақт ёфтан лозим. Бо вуҷуди ин, оиларо фаромӯш намекунам. Такягоҳи ҳар одам аст хонадон.
Мӯйсафеди сеюм: Мо ба шумо эътимод дорем, раиси мӯҳтарам. Шумо марди ҷасуред. Ёд дорем, ки ҳангоми дар Данғара директори совхоз будан ба коргарон замин додед. Барои ин ҷангатон карданд, ҳатто аз вазифа гирифта метавонистанд, лекин шумо кори худро ҳақ мешумурдед. Муҳим ин ки барои шумо мардуми оддӣ азиз аст.
Эмомалӣ Раҳмон: Оре, ҳамин хел буд, падар. Эҳтиёҷоти деҳқононро нағз медонам, аз ин рӯ, чунон иқдом кардам. Замин сарвати мост, вале ҳамон вақте сарват аст, ки кор кунад, ба одамон манфиат биёрад. Бидуни ин сарвати мурда аст он.
Мӯйсафеди дуюм: Мебахшед, вазифаи Раис чист?
Эмомалӣ Раҳмон (табассум мекунад): Бисёр чизҳо, падар. Ҳамаи он чизе, ки ба мамлакати мо, ба халқи мо алоқаманд аст. Беҳтар, ки бо мисоле бифаҳмонам. Ман дар баҳр маллоҳ шуда хидмат кардаам. Вақте ки киштӣ дар баҳри пуртуғён шино мекунад, барои раҳгум назаданаш чароғаки раҳнамо лозим аст. Он аз хатарҳо огоҳ мекунад, самти дурусти ҳаракатро нишон медиҳад. Сарвари давлат ҳам чунин як раҳнамоест барои табааи хеш. Нури хираду амалҳои боандешаи ӯ мамлакатро ба самти дилхоҳ мебарад, ба рушди он ва беҳбуди рӯзгори ҳар як меҳнаткаш мусоидат мекунад.
Мӯйсафедон (тасдиқкунон): «Бисёр хуб фаҳмонданд!», «Фаҳмо», «Муваффақ бошед, раис!».
Бархоста хайрухуш мекунанд. Раис то назди дар гуселашон мекунад.
Эмомалӣ Раҳмон: Дар шаҳр ҷои хоб доред?
Мӯйсафеде: Бале, хешу таборамон ҳастанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Мошин то он ҷо мебарадатон.
Раис танҳову андешаманд дар байни кабинет меистад. Баъд назди тиреза рафта, пардаро якнима мекунаду ба шаҳри шабҳангом менигарад. Садои мошини равон ба гӯш мерасад ва чароғҳои он тарҳи рӯи ӯро рӯшан мекунад.
Ато Ҳамдам
(порчае аз драма)
Ба ҷашни 30-солагии Иҷлосияи XVI сарнавиштсози Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида мешавад
Дар бораи ходимони таърихӣ на аз рӯи он ки чӣ надоданд, балки аз рӯи он ҳукм бояд кард, ки дар муқоиса бо пешгузаштагони хеш чӣ навгоние додаанд.
Ҳикмати мозӣ
Аз муаллиф:
Чиниён ниёише доранд: "Эй Осмони Бузург, моро аз зиндагӣ дар давраи гузариш нигоҳ бидор!»
Моро маҳз дар чунин як давраи мураккаб, пуртаззод ва дар айни ҳол дорои ҷиҳатҳои мусбӣ зистан насиб будааст. Барои он дорои ҷиҳатҳои мусбӣ, ки агар пештар мувофиқи амри марказ мезистему мафҳумҳое чун озодии сухан, озодии шахс, ҳуқуқҳои инсон ва ғайраву ҳоказо танҳо шиорӣ буданд, акнун ин мафҳумҳо ҷузъи таркибии ҳаётамон шудаанд. Мо дар ҳама ҷабҳаҳо озодӣ ба даст овардем ва ҳанӯз ба он одат накардаему пурра истифодааш бурда наметавонем. Бино бар ин ҳам шоҳиди рухдодҳои манфии ҷомеа мешавем, чунки озодии шахсро баъзеҳо мумкин будани ҳар амале фаҳмидаанд, ки масъулияте аз пас надорад. Вале ин ҳама, ба қавле, бемориҳои давраи гузаришанд, ки даво меёбанд ва авлавияти қонун сол то сол бештар аз худ дарак медиҳад.
Дар айни замон, давраи гузаришро ба кӯраи оҳангудозие монанд кардан мумкин аст, ки хислатҳои пойдору устувореро обутоб медиҳад.
Ба майдони сиёсии ҷумҳурӣ омадани Эмомалӣ Раҳмон тасодуфӣ набуд. Бо вуҷуди ҷавонӣ таҷрибаи зиёди роҳбарӣ дошт ӯ. Директори совхоз буд, комиҷроияи вилояти Кӯлобро дар давраи душвор роҳбарӣ кард ва дар ҳама ҷо худро шахси пурғайрат, кордон ва дурандеш нишон дод. Ҳангоми қабули ҳар қарор, пеш аз ҳама, манфиати корро ба назар мегирифт. Ташкилотҳои болоӣ на ҳамеша рафторашро меписандиданд, вале ӯ дар навбати аввал дар бораи одамон меандешид. Масалан, ҳангоми директори совхоз будан заминҳои бекорхобидаро чун қитъаҳои наздиҳавлигӣ ба коргарон тақсим кард. Дар он замон ин худсарии гӯшношуниде буд, ки барояш қариб вазифаи директориро тарк мекард, вале мардум розӣ буданд ва ӯ инро чизи асосӣ меҳисобид.
Дар иҷлосияи таърихии Шӯрои Олии Тоҷикистон (16 ноябри соли 1992) дар давраи мураккабтарини ҳаёти ҷумҳурӣ Эмомалӣ Раҳмонро ба раисии ин ташкилоти роҳбарикунанда пешбарӣ намуданд. Кам касон медонанд, ки ин интихобро ҷараёнҳои ноаёне ҳамроҳӣ мекарданд, ки аз манфиатҳои мухталиф ба вуҷуд омада буданд.
Мекӯшем вазъияти сиёсии қабл аз қарори қатъии иҷлосияро дар либоси драма бозгӯ намоем.
Долони васеи Қасри фарҳанги колхози ба номи Ӯрунхоҷаев, ки иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Тоҷикистон мегузарад. Рӯбарӯ дарест, ки ба маҷлисгоҳ мебарад. Вакилон пайиҳам вориди толор мешаванд. Қариб дар охири саҳна панҷ нафари синну солҳои гуногун истодаанд. Ду нафар кастуму галстукдор, яке ҷома ба бару салла ба сар, ки аз аҳли дин буданаш дарак медиҳад, ду нафар камуфляжпӯш - аниқ, ки командирҳои саҳроиянд. Кастумпӯши калонсолтар риши кӯтоҳу мӯйлаб дорад, дуюмаш ришашро тоза тарошидааст, дигарон ришҳои дароз мондаанд. Командирҳои саҳроиро мӯйсар аз зери беретҳо баромадаву ба китфҳо мерасад.
Гоҳ-гоҳе ба атроф нигариста, оҳиста гап мезананд.
Калонсол: Номзадҳо ба Раисии Шӯрои Олӣ маълум шуданд. Шаш нафар. Номзади сазовортар ба ин вазифа - раиси комиҷроияи вилояти Кӯлоб Эмомалӣ Раҳмон. Гумон мекунам, ки ӯро дастгирӣ карданамон лозим аст.
Кастумпӯши дуюм: Кори оқилона ҳамин будагист.
Командири саҳроӣ: Барои чӣ? Магар мо аз ҷумлаи мухолифин нафари худро пешниҳод карда наметавонем?
Командири дуюм: Мо қувваи андак надорем. Гапамонро гузаронда метавонем. Чаро роҳбариро ба шахси номаълуме бидиҳем, ки ҷонибдорамон нест?
Калонсол: Тез нашавед. Ин ҷо бояд ақл роҳбарӣ кунад, на шумораи силоҳ. Воқеан, ҷониби дигар ҳам силоҳи кам надорад. Вазъият дар иҷлосия на ба нафъи мост. Агар муқобилати ошкоро кунем, бой доданамон мумкин. Боақлонаву дипломатона амал кардан даркор. Эмомалӣ Раҳмон ҷавон аст, бисёриҳо намешиносандаш. Ҳақи гапро гӯем, дар вазифаи раиси комиҷроияи вилоят хуб кор кард, вале вилоят дигар асту ҷумҳурӣ дигар. Шахси бетараф аст ӯ, зудтар қатъ шудани муқобилати мусаллаҳонаро мехоҳад. Табиист, ки аксарият ӯро ҷонибдорӣ мекунанд. Вагарна баҳсу дигарандешиҳо беохир давом ёфта метавонанд. Мо ҳам ба тарафдории вай овоз медиҳем ва, медонед, барои чӣ? Таҷрибаи дар вазифаи баланди роҳбарӣ кор кардан надорад ӯ. Ним сол, як сол мегузараду ҳама мебинанд, ки ба ин мақоми баланд сазовор нест. Ҷавониаш ҳам бар зарари кор. То он вақт мо мавқеамонро мустаҳкам мекунем ва изҳорот медиҳем, ки масалан, дидед, мо муқобили номзади бетараф набудем, лекин натиҷа чӣ шуд? Дар ҷумҳурӣ аслан беҳокимиятӣ ҳукмрон аст. Номзади мо бошад, шахси таҷрибадору солдида аст ва, бешубҳа, ҷумҳуриро аз ин ҳол наҷот медиҳад. Мухолифонро роҳи дигар намемонад ва ҳокимият чун себи расида рост ба дасти мо меафтад. Ана, он вақт, ягон кас муқобилият нишон диҳад, метавонем бо қувва таҳдидаш кунем.
Кастумпӯши дуюм: Оқилонаву дурандешона.
Ходими дин: Он одами солдидаву соҳибтаҷрибаамон, албатта, худатонед?
Калонсол (ноаён): Хайр, вақташ биёяд, мебинем. Ман ё каси дигар, шукри Худо, ки ҳамсафони оқиламон кам нестанд.
Яке аз командирони саҳроӣ (норозӣ): Чӣ даркор ин дипломатия? Биёед бигӯем, ки ё одами мо шахси аввали ҷумҳурӣ мешавад, ё чунон оташе меафрӯзем, ки хушку тар месӯзад.
Калонсол: Боз мегӯям: тунду тез нашавед. Қалъаҳоро натанҳо бо қувва, бо ақл ҳам мегиранд. Ба ҳадаф оқилон мерасанд, на бетоқатон.
Командири дигар ҳам эътироз карданӣ мешавад, вале калонсол бо ишораи даст бозмедорадаш.
Калонсол: Баъд, баъд барои баҳсу мунозира вақт мешавад. Ҳоло, биёед, ба толор меравем. Ҳамин замон овоздиҳӣ оғоз меёбад.
Дар паси дари боз аз назар ғоиб мешаванд. Мардум зиёд аст, толор на ҳамаро бурдааст. Баъзеҳо дар гузаргоҳ истодаанд. Хомӯшӣ ҳукмрон мегардад. Овози раисикунанда ба гӯш мерасад.
Раисикунанда: Дар натиҷаи овоздиҳии рӯшод бо раъйи аксарият Эмомалӣ Раҳмон Раиси Шӯрои Олии ҷумҳурӣ интихоб шуд.
Кафкӯбӣ, нидоҳои қаноатмандона баланд мешаванд.
Хоҳиш мекунам, ки Раиси Шӯрои Олӣ ҷояшонро дар раёсат ишғол намояд. Сухан ба Эмомалӣ Раҳмон дода мешавад.
Эмомалӣ Раҳмон: Вазъи сиёсии Тоҷикистон чунон аст, ки барои аз харобӣ раҳоӣ бахшиданаш изҳороти хушкухолӣ не, андеша ва амали қатъӣ лозим мешавад. Ба ман боварии бузург насиб шудааст ва ман кӯшиш мекунам, ки онро сазовор бошам. Дар навбати аввал ба мо чӣ лозим аст? Сулҳ, ноил шудан ба ҳамфикрӣ. Танҳо бо ҷидду ҷаҳди якҷоя давлатдориамонро ҳифз карда, ба барқароркунии хоҷагии халқ ва рушди батадриҷи иқтисодиёт ноил шуда метавонем. Душвор аст? Албатта, бисёр душвор. Лекин, чунон ки гузаштагони хирадманд гуфтаанд, душвор маънои имконнопазирро надорад. Аз ҷониби худ ваъда медиҳам, ки барои кишвари устувору шукуфон шудани Тоҷикистони азизамон тамоми қувваю қудратамро ба кор мебарам. Мефаҳмам, ки ҳоло ин як каме шиорӣ садо медиҳад, вале хиради азаливу анъанаҳои неки халқи куҳанбунёдамон моро ӯҳдадор мекунад, ки дар назди худ ҳадафи бузурге бигузорем ва барои ба он расидан пайваста кӯшиш ба харҷ диҳем. Исмоили Сомониро ба ёд биёред, он замон аз имрӯз камтар мураккаб набуд, лекин ӯ давлатдории тоҷиконро пойдор карда тавонист…
Суханронии Раиси Шӯрои Олии ҷумҳуриро кафкӯбиҳо пахш мекунанд. Иштирокчиёни иҷлосия ба долон мебароянд. Эмомалӣ Раҳмон меояд, қавиҷисму қавирӯҳ аст, вале ҳаяҷон ҳанӯз таркаш нагуфтааст. Чанд нафар ҳамроҳиаш мекунанд. Дар гӯшае истода машғули сӯҳбат мешаванд.
Эмомалӣ Раҳмон: Зудтар ба Душанбе баргашта, Ҳукуматро ҷамъ ва вазифаҳои аввалиндараҷаро муайян кардан даркор. Вақти кашол додан нест.
Яке аз ҳамроҳон: Шояд дар Хуҷанд бимонед? Вазъи Душанбе муташанниҷ.
Эмомалӣ Раҳмон (қатъӣ): Раиси Шӯрои Олӣ ва Ҳукумат бояд дар Душанбе бошанд. Ба халқ нишон додан лозим, ки ҷумҳурӣ ҳокимият дорад. Агар мо дар он ҷое бимонем, ки бехатар аст, ба кадом эътимоду боварӣ умед кардан мумкин? Мардум намефаҳмандамон.
Яке аз ҳамроҳони раис, марди миёнақади мӯяш мошубиринҷ андешамандона пушти сар мехорад.
Ҳамроҳ: Ростӣ гап, Эмомалӣ, намедонам, бо ин вазифаи баланд табрикат кунам ё изҳори ҳамдардӣ намоям. Дар замони мураккаб чунин бори гарони масъулиятро бар дӯш гирифтан!.. Ман, аз афти кор, ҷуръат намекардам… Ғайр аз ин, бозиҳои зиёди сиёсӣ…
Эмомалӣ Раҳмон: Бозӣ хоҳанд, бозӣ кардан гиранд. Мо кор мекунем. Шоири Чили Пабло Неруда гуфтааст: «Агар ману ту накунем, ба ҷои мо кӣ мекунад?» Дақиқтар гуфтан душвор. Ба Душанбе меравему аз пайи кор мешавем.
Дар паси пардаҳо аз назар ғоиб мешаванд.
Аз рӯзҳои аввали кор дар мақоми сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон исбот кард, ки интихоб шудани ӯ дуруст буд. Ҳатто онҳое, ки қаблан мешинохтандаш, аз қуввату ғайрати беназир ва таъҷилан самтҳои асосии эҳёи хоҷагии халқи мамлакатро муайян намуданаш дар ҳайрат мемонданд.
Кабинети Раиси Шӯрои Олии ҷумҳурӣ. Хонаи начандон калони ҷиҳозаш оддӣ, ягон нишонаи карру фар ба чашм намерасад. Мизе, ки рӯяш ҳуҷҷатҳо гузошта шудаанд, ба он мизи дигар барои ҷаласаҳо пайвастааст. Ҷевон пур аз китобу ҷузвдонҳои қоғаздор. Дар девор харитаи Тоҷикистон овезон аст, тирезаро пардаҳои сабзфом пӯшидаанд.
Эмомалӣ Раҳмон, дар паси миз нишаста, бо телефон гуфтугӯ дорад.
Эмомалӣ Раҳмон: Бори дигар мегӯям, ки шуморо аз вазирӣ касе озод накардааст. Яъне, бояд дар Душанбе бошед ва ба кори вазорататон роҳбарӣ кунед. Аксарияти аъзои Ҳукумат ҷамъ шудаанд, имрӯз ҷаласаи нахустинро мегузаронем. Кор аз мӯи сар зиёд, барои ҳамин ягон баҳонаро шунидан намехоҳам. Чӣ маънӣ дорад - хатарнок? Чӣ, дар дигар ҷойҳо хатар нест? Таъҷилан парида биёед. Дер кунед, худро аз вазифа озодшуда биҳисобед.
Гӯшаки телефонро ба ҷояш гузошта, чанд лаҳза андешаманд менишинад. Ба кабинет ҳамон марди мӯяш мошубиринҷи бакенбарддор - ёвари раис медарояд.
Ёвар (бо сар ба сӯи дар ишора мекунад): Аъзои Ҳукумат ҷамъ шудаанд. Рости гап, на ҳама. Баъзеҳо дар ноҳияҳои худашон, таъхир мекунанд, ҳарос доранд.
Эмомалӣ Раҳмон: Ҳеҷ гап не, бо мурури вақт ҷасорат пайдо мекунанд, меоянд.
Ёвар: Ҷаласаро мегузаронед?
Эмомалӣ Раҳмон: Албатта, бигзор дароянд.
Ба кабинет шаш нафар ворид мешаванд. Бо Раис салом мекунанд, басо ҷиддианд, дар чеҳраашон асаре аз табассум нест.
Эмомалӣ Раҳмон: Марҳамат, бишинед. Мавзӯи сӯҳбат бисёр.
Яке аз вазирон: Базӯр расида омадем. Шаҳр пур аз силоҳдорон, намефаҳмӣ кӣ намояндаи кист. Гоҳ-гоҳ садои тир шунида мешавад. (Садои автомат). Ана, бинед… Дар ин вазъият чӣ хел кор кардан мумкин?
Вазири дигар: Дар вазорати мо ними кормандон ҳам намондаанд. Одамон метарсанд аз хонаҳояшон бароянд, шаҳр пур аз ғорату зӯроварӣ.
Вазири сеюм: Шояд Ҳукумат ба деҳкадаи Айнӣ бикӯчад? Ҳам аз пойтахт дур нест ва ҳам мо зери ҳимояи артиши Русия хоҳем буд.
Эмомалӣ Раҳмон: Хуб, мо - зери ҳимояи артиши Русия, халқ, мардуми оддӣ зери ҳимояи кӣ мемонад? Силоҳдороне, ки ба ғораташ машғуланд? Не, биёед, дар мушкилоту бадбахтӣ бо халқ бошем… Вазири корҳои дохилӣ, барои ҷорӣ намудани тартибот дар Душанбе чӣ чораҳо андешида мешаванд?
Вазири корҳои дохилӣ: Дар кӯчаҳои шаҳр посбонии пурқувват амал мекунад, шумораи посбонони пиёдагард зиёд карда шудааст. Ба назорати вазъияти Душанбе сар кардаем, бисёр ғоратгарон дастгир шудаанд, силоҳи фаровон мусодира гардид. Дар маҳаллаҳо аз ҳисоби сокинон дружинаҳои халқӣ зери роҳбарии афсарони милиса ташкил медиҳем. Вазъият дар шаҳр батадриҷ ба эътидол медарояд. Вале дар ноҳияҳо ҳанӯз вазъият мураккаб аст ва ҳама кори аз мо вобастаро карда истодаем.
Эмомалӣ Раҳмон: Вазифаҳо чунинанд: пеш аз ҳама, дар бораи ҳолати корҳо дар ҳар як соҳа тасаввуроти аниқ доштан; кадом хоҷагиву корхонаҳо фаъолият намекунанд; кадомҳояшон кор мекунанд ва мушаххасан чӣ истеҳсол менамоянд? Ин якум. Дуюм, вақте ки чунин маълумот ба даст омад, дар асоси он нақшаи аниқи кори вазоратҳоро тартиб додан лозим, дақиқ бояд кард, ки дар аввал кадом корҳо ба анҷом мерасанд, баъд кадом ва ғайра. Қабл аз ҳама соҳаҳоеро фаъол кардан лозим, ки мардумро бо ғизовор ва маводи ниёзи аввал таъмин менамоянд. Ин беҳад муҳим аст. Одамон бояд дар асл эҳсос кунанд, ки Ҳукумат ҳаст ва вазъият рӯ ба эътидол дорад.
Ва боз чунин як таманно: камтар дар кабинетҳо бишинеду бештар ба коллективҳои меҳнатӣ биравед. Рӯҳияи заҳматкашонро бифаҳмед, бигӯед, ки барои хомӯш кардани алангаи беэътидолӣ дар ҷумҳурӣ ҳамаи корҳо карда мешаванд. Аз оромии аҳолӣ бисёр чизҳо вобаста аст. Ба қадри имкон ба ноҳияҳо сафар кунед.
Вазирон ба ҳамдигар менигаранд. Луқмаҳо ба гӯш мерасад: «Чӣ хел?», «Ноҳияҳо пур аз силоҳдорон», «Бисёр хатарнок аст сафар», «Таҳдид ба ҷон дорад».
Эмомалӣ Раҳмон: Ноҳияҳоеро дар назар дорам, ки нисбатан оромтаранд. Аҳолӣ бояд моро бубинад, бидонад, ки чӣ кор мекунем ва чӣ чораҳо меандешем, ки дар ҷумҳурӣ сулҳ ҳукмрон бишавад, пеш аз ҳама, зиндагии мӯътадил барқарор бигардад. Таваккалӣ ва беақлона кор кардан лозим нест. Ман худ аллакай се бор ба ноҳияҳо рафтам ва, чунон ки мебинед, ҳодисае рух надод. Нақша дорам, ки ба Помир биравам.
Вазире: Мегӯед, ки таваккал накунеду худ ба нуқтаи доғ меравед…
Эмомалӣ Раҳмон: Силоҳдорони ҷониби мухолифин низ ҳамдиёрони мо, шаҳрвандони моянд. Ба онҳо талқин кардан лозим, ки ҷангро бас кунанд, силоҳро ба замин гузоранд. Чӣ хел кардан мумкин ин корро, агар бо онҳо вонахӯрему талқинашон накунем? «Рафтагӣ - дарё» - мегӯяд мардум, бо нишастан кор буд намешавад.
Гап ҳамин, рафиқон. Бевақт шуд, хона ба хона меравем. Нағз дам гиреду саҳар бо қувваи тоза аз пайи кор шавед.
Вазирон мераванд. Яке нимовоз ба дигаре мегӯяд: «Раисамон ҷавон бошад ҳам, боақл!» «Оре, дар интихобаш хато накардем» - розӣ мешавад дигарӣ.
Мақоми баланд Раиси Шӯрои Олиро дигар накард. Ҳамоне монд, ки буд: оддию бо чизҳои заруртарин қонеъ. Кушодадилию самимияташ таваҷҷӯҳи мардуми оддиро бедор мекард ва мулоқотҳояш дар рӯҳияи эътимоду боварӣ доир мешуданд.
Эмомалӣ Раҳмон ба пуштаки мулоимкурсӣ такя зада, хастаҳолона чашмҳояшро мепӯшад. Чанде дар чунин ҳолат меистад. Дар кушода шуда, ба кабинет ёвараш медарояд. Ба раис нигоҳ карда меистаду ҷуръат намекунад, ки халалаш диҳад.
Эмомалӣ Раҳмон чашм кушода ба ёвар менигарад.
Эмомалӣ Раҳмон: Ягон кори таъҷилӣ?
Ёвар (дудила мешавад): Намедонам… Чанд мӯйсафед бо шумо вохӯрдан мехоҳанд. Аз як ноҳияи дур омадаанд. Гуфта будед, ки баъди ҷаласаи Ҳукумат қабулашон мекунед. Лекин бисёр дер шудааст. Бигӯям, ки пагоҳ биёянд?
Эмомалӣ Раҳмон (аз ҷо мехезад): Не, не. Чӣ лозим ин қадар интизорашон кардан? Онҳо барои мо нестанд, мо барои онҳоем. Бигзор дароянд.
Ба кабинет се мӯйсафед медароянд. Дар тан либосҳои оддӣ, ришҳояшон сафед. Дар дасти яке халтаи латтагӣ.
Эмомалӣ Раҳмон: Марҳамат, пирони кор, марҳамат. Узр, ки барвақттар қабулатон карда натавонистам. (Бо ҳар як вохӯрдӣ карда, ба паси миз мешинонад ва худ рӯбарӯяшон мешинад). Саломатиатон чӣ хел? Аҳволҳо? Монда шудагистед? Аз куҷоҳо меоед?
Мӯйсафеде: Аз ноҳияи Шаҳритус. Халқ моро фиристод, раис.
Дигарон бо аломати тасдиқ сар меҷунбонанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Хуб, гӯшам ба шумо.
Мӯйсафед: Шуморо ташвиш доданӣ набудем, лекин одамон хавотиранд. «Чӣ хел зиндагӣ кунем?» - мегӯянд.
Эмомалӣ Раҳмон: Чӣ ҳодиса шудааст?
Мӯйсафед: Бисёр ҳамдиёронамон ба Афғонистон рафтанд. Ҳодисаҳои дар ҷумҳурӣ баамаломадаро саривақт нафаҳмиданд. Фирефтаи ваъдаҳои бардурӯғ шуданд, дар гирдиҳамоӣ ва задухӯрдҳо иштирок карданд. Имрӯз ҳолашон бад, эҳтиёҷманду беморанд. Чӣ кор кунанд, аҳволашон чӣ мешавад?
Эмомалӣ Раҳмон: Дуруст гуфтед, ки фирефта шудаанд онҳо. Сиёсатмадорони бешарафе, ки ҳокимиятро ғасб кардан мехостанд, одамонро раҳгум занонданд, зидди ҳам хезонданд. Акнун худашонро як тараф кашидаанду халқ азоб мекашад… Ҳамаи чораҳоро меандешем, ки гурезаҳоро ба Ватан баргардонем.
Мӯйсафед: Метарсанд, ки ҳабсашон мекунанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Нисбати онҳое, ки дар ҳақиқат гунаҳкоранд, қонунӣ чора мебинем. Ба онҳое, ки фирефта шудаанд, чӣ гӯем? Бигзор ба хонаҳояшон баргарданду оромона зиндагӣ кунанд. Ҷумҳуриро барқарор кардан даркор, дасту бозувони қавии коргар лозиманд.
Мӯйсафедон оҳи сабук кашиданд.
Мӯйсафеди дуюм: Умуман, зиндагиамон чӣ мешавад?
Эмомалӣ Раҳмон: Ин аз мову шумо вобаста аст. Ҷумҳуриамон давлат шуд. Беш аз ҳазор сол тоҷикон давлат надоштанд. Яъне, мо дигар вобастаи касе нестем, худамон соҳиби сарзамину қисмати худем. Лекин талабот ҳам мувофиқи ҳамин. Акнун ба умеди касе шудан лозим нест, бояд фақат ба худамон такя кунем. Ана, шумо деҳқонед, дер накарда замин гиред, кишт кунед, ҳосил ба даст биёред. Дигарон чорво парвариш мекунанд, гурӯҳи сеюм корхонаҳо месозад. Барои ҳама кор ёфт мешавад. Дар ин бора бигӯед ба мардум. Бигӯед, ки «ману ту» карданҳо бас, аз пайи кор шудан лозим.
Мо ҳукумати бақуввате ташкил кардем, лекин чӣ арзиш дорад он, агар мардум нақшаҳояшро амалӣ накунад? Ба мардум инро фаҳмонед, шумо соҳибэҳтиромҳои ноҳияед ва ба ҳарфатон гӯш медиҳанд.
Мӯйсафедон кабинети Раиси Шӯрои Олиро аз назар гузаронда, мутаҳаййирона сар меҷунбонанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Аз чӣ ҳайрон шудед?
Мӯйсафеди сеюм: Шумо шоҳи моед, лекин дар чунин ҳуҷраи хоксорона кор мекунед. Гумон карда будам, ки коргоҳатон тиллокорист.
Эмомалӣ Раҳмон (механдад): Хато мекунед, падар. Ман подшоҳ не, раиси вакилони халқам. Яъне, мо ҳама дар хидмати мардумем, барои некӯаҳволии мардум кор мекунем. Тиллоро бошад, дар ҷои дигар ба кор мебарем. Ман ҳам мисли шумоям, аз хонадони деҳқонам ва ба карру фар эҳтиёҷ надорам. Хайр, агар хонаҳои ҳамаи мардуми Тоҷикистон, ки тиллокорӣ шуд, ман ҳам пайравиашон мекунам. Алҳол бо будааш қаноат мекунем.
Мӯйсафеди якум: Раиси мӯҳтарам, мо ҳадяе овардаем. (Аз халта чанд нон мебарорад). Нони мо, ин хелашро дар ягон ҷо намепазанд. Биёед, бо фоли оштӣ нон шиканем. Охир, барои мо, тоҷикон, нон муқаддас аст.
Эмомалӣ Раҳмон: Беҳтарин ҳадя овардаед. Ман ҳанӯз шом нахӯрдаам. Ҳамроҳ мехӯрем.
Ёвар чой ва ғизои саридастакӣ оварда, рӯи миз мегузорад. Яке аз мӯйсафедон дуо мекунад, ҳама даст ба рӯй мекашанд. Раис ба дастархон ишора мекунад. Ҳама бешитоб ғизо мехӯранду чой менӯшанд.
Мӯйсафеди якум: Раис, мегӯянд, ки шумо шабурӯз дар кабинетед, ҳатто дар ҳамин ҷо мехобед.
Эмомалӣ Раҳмон: Ҳамин тавр ҳам мешавад. Дар паҳлӯ як хоначаи истироҳат ҳаст.
Мӯйсафед: Оилаи калон доред, хона ҳам рафтан лозим.
Эмомалӣ Раҳмон: Медонам, лекин ҳоло кор бисёр, барои ҳамааш вақт ёфтан лозим. Бо вуҷуди ин, оиларо фаромӯш намекунам. Такягоҳи ҳар одам аст хонадон.
Мӯйсафеди сеюм: Мо ба шумо эътимод дорем, раиси мӯҳтарам. Шумо марди ҷасуред. Ёд дорем, ки ҳангоми дар Данғара директори совхоз будан ба коргарон замин додед. Барои ин ҷангатон карданд, ҳатто аз вазифа гирифта метавонистанд, лекин шумо кори худро ҳақ мешумурдед. Муҳим ин ки барои шумо мардуми оддӣ азиз аст.
Эмомалӣ Раҳмон: Оре, ҳамин хел буд, падар. Эҳтиёҷоти деҳқононро нағз медонам, аз ин рӯ, чунон иқдом кардам. Замин сарвати мост, вале ҳамон вақте сарват аст, ки кор кунад, ба одамон манфиат биёрад. Бидуни ин сарвати мурда аст он.
Мӯйсафеди дуюм: Мебахшед, вазифаи Раис чист?
Эмомалӣ Раҳмон (табассум мекунад): Бисёр чизҳо, падар. Ҳамаи он чизе, ки ба мамлакати мо, ба халқи мо алоқаманд аст. Беҳтар, ки бо мисоле бифаҳмонам. Ман дар баҳр маллоҳ шуда хидмат кардаам. Вақте ки киштӣ дар баҳри пуртуғён шино мекунад, барои раҳгум назаданаш чароғаки раҳнамо лозим аст. Он аз хатарҳо огоҳ мекунад, самти дурусти ҳаракатро нишон медиҳад. Сарвари давлат ҳам чунин як раҳнамоест барои табааи хеш. Нури хираду амалҳои боандешаи ӯ мамлакатро ба самти дилхоҳ мебарад, ба рушди он ва беҳбуди рӯзгори ҳар як меҳнаткаш мусоидат мекунад.
Мӯйсафедон (тасдиқкунон): «Бисёр хуб фаҳмонданд!», «Фаҳмо», «Муваффақ бошед, раис!».
Бархоста хайрухуш мекунанд. Раис то назди дар гуселашон мекунад.
Эмомалӣ Раҳмон: Дар шаҳр ҷои хоб доред?
Мӯйсафеде: Бале, хешу таборамон ҳастанд.
Эмомалӣ Раҳмон: Мошин то он ҷо мебарадатон.
Раис танҳову андешаманд дар байни кабинет меистад. Баъд назди тиреза рафта, пардаро якнима мекунаду ба шаҳри шабҳангом менигарад. Садои мошини равон ба гӯш мерасад ва чароғҳои он тарҳи рӯи ӯро рӯшан мекунад.
Ато Ҳамдам
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед