Аз замоне, ки башар хотира дорад, ҳамеша дар фикри ин буд, ки дар фасли зимистон ҳаво сард мешавад ва хунук мехӯрад. Вале соли 1963 донишманде исбот кард, ки хунукхӯрӣ ба ҳарорати гармову сармо вобаста нест, балки ба як вирус алоқаманд аст. Ин вирус як қисми каронавирусҳо мебошад. Пас пайдоиши як қисми короновирус аз сармохӯрдагист. Вақте дар ҳавои сард гармии ҳуҷраро зиёд мекунем, вирусҳо “маҳбас” мешаванд ва шумораашон ҳам афзоиш ёфтан мегирад. Дар тобистон дарҳоро мепӯшем ва ҳавосардкунакро монем, хунук мехӯрем. Ҳамаи ин ба хотири он аст, ки мо дарҳоро бастем. Пас маълум мешавад, ки тобистон мо дарҳоро боз мегузорем ҳаворо маҳкам намекунем ва вирус ҳам кам мешавад ва чун кам шуд, хунук намехӯрем.

24-уми ноябр директори Институти саломатии ИМА, Ораш Алоӣ дар Академияи ВАО барои рӯзноманигорони тоҷик ба хотири равшанӣ андохтан ба паҳлуҳои мухталифи инъикоси масъалаҳои вобаста ба пешгирии бемории COVID-19 дарси маҳорат баргузор намуд.

Сараввал, Ораш Алоӣ дар мавриди бемории COVID-19 ва роҳҳои пешгирии он маълумоти муфассал дода, қайд намуд ки “даст”-и журналистон ба ҳамаи табақаи мардум мерасад, бинобар ин, бояд маълумотро дақиқ ва тавре паҳн кунанд, ки мардумро ба таҳлука ва гумроҳӣ набаранд”.

Ба гуфтаи ӯ, дар рӯзҳои аввали пайдоиши COVID-19, ҳатто духтурон дар борааш маълумот надоштанд ва чунин меҳисобиданд, ки “беморие омадааст, ки одамро мекушад”. Аз ин рӯ, дар баъзе кишварҳо ҳар нафаре, ки дар ҷойҳои ҷамъиятӣ месулфид, ӯро маҷбуран ба карантин фаро мегирифтанд ва аз вай ҳарос мекарданд. Бояд тавсияҳое дод, ки барои мардуми оддӣ дастрас бошад. Масалан, агар тавсия диҳед, ки барои пешгирии бемории COVID-19 доруи “Мултивитамин” истеъмол намоед, онро ҳама харида наметавонанд. Бинобар ин, ба ивази “Мултивитамин” бояд тавсия дод, ки лиму, кабудӣ, гиёҳҳои шифобахш, қурут, ҷурғот ва дигар маҳсулот, ки ба аҳолӣ дастрас аст, истеъмол намоянд.

Мавсуф ҳамчунин афзуд, ки ангезандаи асосии COVID-19 як вирусест, ки он барои мо ошност.

Ӯ овозаҳо, дар мавриди он ки ин вирусро ба мақсадҳои муайян кашф кардаанд, рад кард ва гуфт, ки дар ин маврид ҳеҷ факти илмӣ мавҷуд нест. Ба таъкиди вай, ин ҳамон вируси каронавирус аст, ки шаклашро дигар кардааст. Мавсуф гуфт, ки инсоният ба як беморие сару кор дорад, ки манбааш ҳайвон аст ва он метавонад, ки ҳам аз ҳайвон ба одам ва ҳам баръакс, аз одам ба ҳайвон гузарад.

Номбурда зикр намуд, ки барои пешгирӣ аз ин вирус бояд маҷмӯи бархе корҳоро саранҷом кард. Пеш аз ҳама бояд шахси бемор ва солим аз ниқобҳои тиббӣ истифода намояд. Дуюм, фосилаи иҷтимоиро бояд риоя намуд. Сеюм, дастҳоро бояд пайваста бишӯст ва ҳамчунин, ҳавои муҳити зистро тоза бояд нигоҳ дошт. Дар чунин ҳолат шиддати беморӣ низ паст мешавад.
Вай гуфт, ки гирифторшавӣ ба ин беморӣ аз масунияти бадан вобастагӣ дорад ва дар ҳолати суст будани масуният шахс метавонад, бори дуввум ба беморӣ гирифтор шавад.

- Агар ниқоби тиббӣ дар хона омода шуда бошад, он метавонад 65% шахсро аз беморӣ ҳимоя намояд. Ниқобҳо барои ҷарроҳӣ метавонанд, шахсро 75% аз вирус ҳимоят кунанд. Агар шахси бемор ниқоби тиббиро истифода намояд то 90 % дар пешгирии паҳншавии вирус ҳиссагузор мегардад, - таъкид кард Ораш Алоӣ.

Ӯ тавсия дод, ки аҳолӣ дар ҳолати имкони харидани ниқоби тиббӣ надоштан метавонанд, ки дар шароити хона ниқоб омода кунанд. Рӯзи аввал ниқоби якумро истифода кунед ва рӯзи дуюм онро ба дохили баста андохта даҳонашро маҳкам кунед. Рӯзи дуввум ниқоби дуввумро истифода кунед ва онро ҳам баста як тараф гузоред. Ҳамин тариқ, ба навбат такрор кунед. Рӯзи шашум ниқоби авваларо бигиред. Ҳатто ҳоҷат ба шустан ҳам намемонад, чунки вирус ҳамагӣ чаҳор рӯз зинда мемонад.

Ба таъкиди номбурда барои беморони каронавирус дар хурокхӯрӣ маҳдудият нест.

- Ҳар чӣ доред бихуред, вале чун масунияти бадан муҳим аст чизҳое, ки барои баланд кардани масунияти бадан кумак мекунад, ба мисоли меваҳои тоза, лиму, сабзӣ ва амсоли инҳо бихӯред, - тавсия дод О. Алоӣ.

Ҳамзамон тавсия дод, ки агар дар утоқ пештар нафари бемор буд, ҳатман дару тирезаҳояшро боз кунед, либосҳояшро партоед ё дар оби гарми 60 дараҷа панҷ дақиқа бишӯед, то он аз вирус пок шавад. Ё ҳамаи ин либосҳоро дар як баста ҷамъ кунеду барои чор рӯз нигоҳ доред. Баъди чор рӯз вирус аз байн меравад. Нафаре, ки ба ин беморӣ гирифтор шудааст, то ду ҳафта ва баъзе вақт то се ҳафта вирус дар бадани ӯ меистад. Баъди ин дар бадани онҳо нест мешавад.

Мавсуф мегӯяд, сабаби сустию бемадорӣ ё сулфаи зиёд баъди паси сар кардани беморӣ ин паст будани масуният аст, на вирус ва то хуб шудани илтиҳоби масуният ин ҳолат метавонад то 3-4 моҳи дигар давом кунад. Ба хотири сулфаи баъди вирусӣ набояд сӯзандоруву антибиотик гирифт.

Ҳамсуҳбати мо гуфт, ки 85%-и гирифторони COVID-19 ба табобат ниёз надоранд.

Ӯ гуфт модари ҳомила ё ширдеҳ фарқе аз бақияи одамон надорад. Онҳо низ метавонанд гирифтори COVID-19 шаванд. Пас ҳамон пешгирие, ки дигарон мекунанд онҳо низ анҷом диҳанд. Модаре, ки навзод дораду бояд шир бидиҳад, вале COVID-19 дорад бояд ниқоб пушад ва ҳангоми ширдиҳӣ ба сӯи фарзанд нигоҳ накарда, кӯдакро бимаконад. COVID-19 бо синамаконӣ намегузарад.