ҶОМЕА
Шанбе 27 Апрел 2024 01:02
9373
Имрӯз саҳми занону бонувон дар тамоми сохторҳои давлатӣ ба назар расида, онҳо як ҷузъи пешбарандаи давлат ба ҳисоб мераванд. Дар ростои таҷлил аз Рӯзи модар мо бо Ҳилолбӣ Қурбонзода, раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон атрофи кору фаъолияти бонувон, саҳми бевоситаи онҳо дар рушди ҷомеа ва нақши зан дар мустаҳкамии оила суҳбат намудем.

- Сараввал шуморо ба Иди модар аз номи аҳли эҷоди рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” муборакбод мегӯем. Дар ибтидо мегуфтед, ки имрӯз зани тоҷик дар ҷомеа чӣ мақомеро соҳиб аст?

- Дар ибтидо сипоси самимии худ-ро ба аҳли эҷоди рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” барои таҳнияташон, ки саршор аз самимият аст, мерасонам. Имрӯз зани тоҷик бе муҳобо дар ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун як зани муваффақ ҳисобида мешавад, зеро Тоҷикистон яке аз давлатҳое ба шумор меравад, ки мақоми занро дар ҷомеа дар сатҳи аз ҳама боло ва аввалиндараҷа гузоштааст.

Баъд аз пош хӯрдани Иттиҳоди Шуравӣ ҳанӯз соли 1991 дар байни давлатҳои Осиёи Миёна - Узбекистон, Қазоқистон, Қирғизистон ва Туркманистон аввалин давлат Ҷумҳурии Тоҷикистон буд, ки сохтори давлатии Кумитаи кор бо занон ва оиларо таъсис дод. Имрӯз барои занони тоҷик тамоми заминаҳои меъёрии ҳуқуқӣ муҳайё шудааст. Барои занҳо имкониятҳои зиёд фароҳам гардидааст, ки дар заминаи ин имкониятҳо онҳо метавонанд, дар дилхоҳ сохторҳои давлатӣ кору фаъолият намоянд. Аз ҳама мақоми олии қонунгузор Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, ки дар ин мақоми олӣ сафи занону бонувон рӯз аз рӯз афзуда истодаанд.

Дар ин баробар занони тоҷик имрӯз аъзои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳастанд. Дар Ҳукумати кишвар 3 бонуи тоҷик кору фаъолият мекунад, ки онҳо вазири фарҳанг, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, инчунин муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд. Инчунин, ҳиссаи занон дар вазифаҳои роҳбарикунандаи сохторҳои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, бахусус Кумитаи кор бо занон ва оила, Хадамоти иҷро, Идораи бойгонӣ баръало мушоҳида мегардад. Дар ин баробар, аз ҳамаи вазифаи пурмасъулият, роҳбарии Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро зани тоҷик пешбарӣ менамояд. Занҳои мо имрӯз вакил ва сафир буда, ҳамчунин саҳми онҳо дар соҳаи маориф, тандурустӣ ва дигар соҳаҳои кишвар назаррас мебошад.

- Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тӯли фаъолияташ то кадом андоза ба пешбурди фаъолияти занон муваффақ гардидааст?

- Муваффақияти мо пеш аз ҳама, ин заминаи меъёрии ҳуқуқӣ мебошад. Тасдиқ ва таҳияи заминаи ҳуқуқӣ имконият фароҳам овардааст, ки дар дилхоҳ соҳае набошад, занҳо озодона фаъолмандии худро нишон диҳанд. Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои пешбурди фаъолияти занон рӯз аз рӯз ба муваффақиятҳои назаррас ноил гардида истодааст. Соли гузашта 68% занон дар соҳаи тандурустӣ кору фаъолият мекарданд, имсол бошад он ба 71% расид. Инчунин саҳми онҳо дар соҳаи фарҳанг 47%, маориф 73%, бонкдорӣ, 40%, илм 27% ва корхонаҳои дӯзандагию ресандагӣ 81%-ро ташкил медиҳанд. Агар дар солҳои пеш дар Парлумони кишвар 3 – 4 нафар занон кору фаъолият мекарданд, имрӯз бошад шумораи онҳо то 15 нафар расидааст.

- Агар нишондод ва рақами Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон боло равад, чӣ паёмад дошта метавонад?

- Дар 20 сохтори давлатӣ фаъолияти занону бонувон аз 30 % боло аст. Дар СММ ин нишондиҳанда 50% аст. Дар Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад, 90%-и кормандонро занон ташкил медиҳанд. Агар аз нишондоди Стратегияи миллии фаъолгардонии занон боло равад, паёмади баде надорад. Баръакс, он дастоварди беҳтарин дар ҷомеаи мо ба ҳисоб меравад.

- Кумита бевосита барои “Мавқеи зан дар оила” пурсишҳои сотсиологӣ гузарондааст ё на?

- Вобаста ба мавзуи “Мавқеи зан дар оила” солҳои гузашта пурсиш гузаронида шудааст. Ҳамзамон, дар доираи татбиқи Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон ва Барномаи давлатии тарбияи интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунанда пурсиш ба нақша гирифтааст.

- Ба назари шумо чаро дар баробари соҳибмаълумот шудани занон рӯз то рӯз зӯроварӣ нисбати онҳо аз ҷониби мардҳо зиёд мегардад?

- Зӯроварӣ як мушкилоти иҷтимоӣ ба ҳисоб меравад. Вақте ки шумораи зӯровариро зиёдшуда меҳисобем, ин шумораи зӯроварӣ набуда, балки шумораи муроҷиатҳо аз ҷониби занону бонувон мебошад. Зиёд шудани муроҷиатҳо маънои онро надорад, ки зӯроварӣ нисбати занону бонувон зиёд шудааст. Яъне, дар баробари соҳибмаълумот шудан, онҳо аз ҳуқуқу манфиатҳои худ бохабар шудаанд ва онҳо худро ҳимоя карда метавонанд. Имрӯз бонувони мо ҷасорат доранд, ки барои ҳифзи ҳуқуқҳои худ ба сохтори давлатии марбута муроҷиат менамоянд.

- Кумита чанд вохӯриҳо ва корҳои фаҳмондадиҳӣ байни мардҳо гузаронидааст?

- Аз ҷониби Кумита, махсусан дар миёни мардҳо дар алоҳидагӣ вохӯрӣ ва корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида нашудааст. Вохӯрӣ ва корҳои фаҳмондадиҳӣ одатан дар байни ҷомеа ва оилаҳо гузаронида мешавад. Зеро мушкилиҳо бештар мушкилиҳои оилавӣ ба шумор рафта, ҳамеша ҳангоми гузаронидани чорабиниҳо мардҳоро якҷоя бо занон даъват мекунем. Бояд, ки мардҳо дар чорабинию вохӯриҳо ҷудогона даъват карда нашаванд. Чунки дар якҷоягӣ ҳам мушкилии мард ва ҳам мушкилии зан ба миён оварда шуда, роҳҳои ҳалли онро баррасӣ менамоянд.

- Дар “Барномаи давлатӣ оид ба пешгирии зӯроварӣ дар оила дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2014 – 2023” дар яке аз нишондиҳандаҳо омадааст, ки “сатҳи зӯроварӣ дар оила дар миқёси ҷумҳурӣ коҳиш меёбад”. Ба андешаи шумо дар барномаи мазкур чӣ механизмҳои нодурусте таҳия шудааст, ки сатҳи зӯроварӣ дар оила то инҷониб дар кишвар коҳиш наёфтааст, балки рӯ ба афзоиш аст?

- Рӯз то рӯз аҳолӣ дар ҳоли зиёд шудан аст. Дар баробари зиёд шудани аҳолӣ муроҷиатҳо низ зиёд хоҳад шуд. Тӯли чанд сол аст, ки марказҳои иттилоотию машваратӣ кору фаъолият мекунанд. Солҳои қабл муроҷиат камтар буд. Кам будани муроҷиат дар солҳои пеш омилҳои бевоситаи худро дорад. Барои муроҷиат кардан, занон пештар ҷуръат надоштанд, шарм мекарданд, инчунин дар доираи қолабҳои шахшуда амал мекарданд, қолабҳои шахшуда, яъне бархе аз одамон бар он назар буданд, ки дар баробари муроҷиат кардан гӯё ки онҳо сири хонаашонро фош мекунанд. Аммо имрӯз ҳангоми ягон муносибатҳои нолоиқона ва ё таҳдидҳо онҳо аллакай ҷуръат доранд, ки ба сохторҳои давлатии марбута барои ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои худ муроҷиат намоянд.

- Дар барномаи болозикр гуфта шудааст, яке аз мушкилиҳое, ки дар ҳаёти ҳаррӯзаи оилаҳо то инҷониб ҷой доранд, ин то ҳанӯз ҷой доштани хурофот оид ба ҳуқуқи занон дар ҷомеа мебошад. Татбиқи барнома то кадом андоза ин хурофотро аз байн бурдааст?

- “Барномаи давлатӣ оид ба пешгирии зӯроварӣ дар оила дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2014 – 2023” то андозае барои аз байн бурдани хурофот оид ба ҳуқуқи занон таъсири худро гузошт. Чунки имрӯз бонуи тоҷик аз ҳуқуқҳои худ бохабар аст ва барои ҳимояи ҳуқуқу манфиатҳои хеш ба сохторҳои марбута ҷуръат дорад, ки муроҷиат намояд. Занони тоҷик имрӯз тарсро аз худ дур сохтаанд. Аввал онҳо ба гуфтаи як нафар амал мекарданд, бар он андеша буданд, ки ҳамсоя ё ягон нафари дигар нисбати ман суханҳои носазо мегӯяд. Имрӯз зани тоҷик қолабҳои шахшударо шикастааст.

- Омилҳои зӯроварӣ нисбат ба мардҳо аз ҷониби занҳо чист?

- Мардҳое, ки ба кумита муроҷиат мекунанд, муроҷиати онҳо ин зӯроварӣ ҳисобида намешавад. Масалан, мардон барои бекор кардани ақди никоҳ муроҷиат мекунад, барои барқарор кардани падарӣ, барои гирифтани шаҳодатнома, барои супоридан ё насупоридани алимент ва дар доираи дигар масъалаҳо муроҷиат мекунанд. Омилҳои зӯроварӣ аз ҷониби занон нисбат ба мардон ба қайд гирифта нашудааст. Дар тӯли кору фаъолияти кумита ба мард аз ҷониби занон ҷабр ба қайд гирифта нашудааст.

- Дар Академияи милитсияи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соли 2010 инҷониб курси омӯзишии махсуси "Зӯроварӣ дар оила" ва аз соли 2011 фанни таълимии "Пешгирии зӯроварӣ дар оила" ҷорӣ шудааст. Оё кумита тасмим надорад, ки чунин курси омӯзишӣ ва фанни таълимиро дар муассисаҳои олии давлатӣ ҷорӣ намояд?

- Воқеан ҳам, чунин фанҳои таълимӣ метавонанд, то ҷое таъсири худро дар мафкураи ҷавонон гузоранд. Ҷавонон, ки оянда падару модар барои фарзанде мешаванд, яъне оилаи солиме бунёд мекунанд, бояд ки аз маърифати оиладорӣ бохабар бошанд. Оила сутуни пойдории давлату миллат ба ҳисоб меравад, бояд онро ҷавонон чун гавҳараки чашм ҳифз намоянд. Аз ин рӯ, дар муассисаҳои олии давлатӣ барои ҳифозати оила ва бохабар намудани ҷавонон аз маърифати оиладорӣ ва пешгирии зӯроварӣ дар оила мо фанни таълимии “Маърифати оиладорӣ”-ро ҷорӣ намудем. Аз ҷумла, фанни таълимии мазкур дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба роҳ монда шудааст ва барои боз ҷорӣ намудани фанни таълимӣ дар дигар муассисаҳои олии давлатӣ пешниҳод карда шудааст.

- Кумитаи кор бо занон ва оила барои пешгирии зӯроварӣ дар оила дар солҳои оянда барномаи наверо таҳия мекунад ё на?

- Дар нақша аст, ки пас аз анҷоми “Барномаи давлатӣ оид ба пешгирии зӯроварӣ дар оила дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2014 – 2023” барномаи наверо барои пешгирии зӯроварӣ дар оила барои солҳои 2024 – 2027 таҳия намоем. Қабл аз таҳияи барнома механизмҳои барномаи гузаштаро аз назар мегузаронем ва механизмҳои нав ба роҳ монда мешавад.

- Ташаккури зиёд барои суҳбати самимӣ.

- Саломату сарбаланд бошед.


Таҳмина ЮСУФӢ, “ҶТ”


Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм