ҶОМЕА
Шанбе 27 Апрел 2024 09:30
Дар 11 моҳи соли 2018 аз тарафи ноболиғон 826 ҷиноят содир гардидааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 224 ҳолат зиёд мебошад. Ба иттилои Вазорати корҳои дохилӣ дар 826 ҳолати содирнамоии ҷиноят 706 ноболиғон иштирок намудаанд, ки 24 нафари онҳоро духтарон ва 682 нафари дигарро писарон ташкил медиҳанд.
Тибқи иттилои вазорат, аз шумораи умумии ноболиғоне, ки ҷиноят содир намудаанд, 206 нафар хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, 4 нафар мактаби миёнаи махсус, 6 нафар омӯзишгоҳҳои касбӣ ва 490 нафарашро ноболиғоне ташкил медиҳанд, ки аз кор ва таҳсил канор мондаанд.
Ҳамчунин, дар ҳамин давра дар миқёси ҷумҳурӣ аз ҷониби кормандони воҳидҳои кор бо ноболиғон ва ҷавонон 4898 (2017-4044) маротиба рейд ва амалиётҳои муштарак таҳти номгӯи шартии “Наврасон”, “Оворагардон” ва “Талбанда” гузаронида шуда, дар натиҷа 15121 (2017-13625) нафар ноболиғон барои ҳуқуқвайронкуниҳои гуногун муайян гардида, ба ШВКД дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ дастрас карда шуданд. Гуфта мешавад, ки аз ин шумораи ноболиғон 116 нафарашонро ноболиғони бепарастор ташкил медиҳанд.
Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки зиёдшавии ҷиноятҳо дар байни ноболиғони шаҳру ноҳияҳо аз набудани назорат дар хонавода ва бесаробон мондани онҳо рух медиҳад. Ҳамчунин пош хӯрдани оилаҳо ва ба муҳоҷират рӯ овардани волидон яке аз сабабҳои асосии ба ҷиноят даст задани наврасону ноболиғон ба ҳисоб меравад.
Зокирхон Сафаров, директори Муассисаи давлатии касбӣ-техникии махсуси шаҳри Душанбе низ аз он нигарон аст, ки беназорат мондани ноболиғон ва муҳоҷирату камбизоатӣ ноболиғонро водор месозад, ки ба чунин амалҳо даст зананд. Сафаров, бар он аст, ки ноболиғон агар оилаи солим дошта бошанд, ҳеҷ гоҳ ба ҷиноят ё оворагардӣ даст намезананд. Ба гуфтаи мавсуф ҳоло дар мактаби махсус 33 нафар хонанда сабти ном шудаанд, ки нисбат ба солҳои қаблӣ шумораи ноболиғони мушкилтарбия коҳиш ёфтааст.
Ба гуфтаи мавсуф, ба таълимгоҳи махсус ноболиғон бештар бо ҳукми суд (Моддаи 219 қисми 2, ҳолатҳои дуздӣ, ғоратгарӣ, оворагардӣ) ворид гардида, мақсади асосии ба ин даргоҳ овардан аз нав ислоҳ намудани ин наврасону ноболиғон мебошад: “Ноболиғон бо ҳукми суд ба муассиса оварда мешаванд ва аз сабаби ноболиғ буданашон, вобаста ба сатҳи ҷинояти содиршуда соати корӣ ба онҳо тақсим мешавад. Яъне тибқи ҳукми суд ба онҳо аз 40 то 120 соати корӣ ҷудо мегардад. Онҳо дар вақти фориғ будан гирду атрофи муассисаро побел, решаи дарахтонро мулоим ва монанди ин корҳоро ба сомон мерасонанд”, - илова кард Сафаров.
Дар ҷомеаи кунунӣ равандҳои душвортарбия шудани наврасон хеле зиёд буда, сарчашмаҳояшон гуногунанд. Душвортарбия шудани кӯдакону наврасон ба инобат нагирифтани раванди фаъолияти онҳо мебошад. Зеро пеш аз соҳиби фарзанд шудан марду зан бояд мақсади муайян дошта бошанд, ки ҳамон мақсади муайян доштан дар зиндагии минбаъдаи кӯдак нақши муҳимро мебозад. Ба ҳамагон маълум аст, ки давраи наврасӣ хеле мушкил ва ҳассос мебошад ва волидон бояд талош варзанду ба фарзандони худ аҳамияти ҷиддӣ диҳанд. Аслан кӯдакон дар даврони наврасӣ аз хонаи хеш фирор мекунанд, ба дуздӣ даст мезананд ва ба оворагардиву авбошӣ машғул мешаванд, ки давраи гузариш ва мушкил барои волидон ва наврас аст. Аммо мутаассифона волидон ҳамеша аз пайи кашокаш ва мушкилоти дигар буда, ба тарбияи фарзанд бетаваҷҷуҳӣ зоҳир менамоянд. Ҳамин бемасъулиятӣ сабаб мегардад, ки фарзандони ноболиғи онҳо ҷиноят содир намуда, лаҳзаҳои ширини ҳаёти худро аз даст медиҳанд.
Зокирхон Сафаров, директори Муассисаи давлатии касбӣ-техникии махсуси шаҳри Душанбе , ки бо ноболиғон мудом ҳамсуҳбат мешавад ва аз дарди дили онҳо хабар дорад, дар ин иштибоҳи наврасон модар, падар ё аъзои хонаводаро, ки наврас зери парасториаш қарор дорад гунаҳгор меҳисобад. Тавре мавсуф илова намуд, ин ноболиғон, ки ба ин даргоҳ меоянд, таҷрибаи бой доранду хеле ҳассосанд. Чун аз синни хеле хурдӣ ба чунин рафтору амалҳо даст мезананд: - Аз суҳбат бо онҳо маълум мегардад, ки оилаи солим надоранд, - таъкид мекунад Зокирхон Сафаров, - нафаре рафтор ва таҳсили онҳоро назорат намекунад. Бархеи онҳо дар ин муассиса низ ислоҳ намешавад. Ҳолатҳое низ шудааст, бача аз муассиса мегурезад, боз пас меорем, аммо такроран корашро мекунад. Вале аксарияти онҳо дарк мекунанду ислоҳ мешаванд”.
Сиёвуши Қиём, аз он ноболиғоне мебошад, ки бо ҷурми оворагардӣ дар мактаби махсус тарбият мегирад ва дар синфи 7 таҳсил мекунад. Сиёвуш ятими кул буда, дар синни 6-солагӣ аз волидон маҳрум мегардад. Хешу ақрабо тарбияи Сиёвушро бар дӯши худ намегиранд ва ӯ дар интернати №1-и пойтахт то синфи 6 таҳсил мекунад. Баъди оворагардӣ ӯро ба мактаби махсус интиқол медиҳанд. Имрӯз Сиёвуш дар мактаби махсус яке аз беҳтарин хонандагон ва тарбиятгиранда ба ҳисоб меравад. Вале нафаре аз наздиконаш боре ҳам ба хабаргирияш намеоянд. Беаҳамиятӣ ва хунукназарии хешу ақрабои ин наврас аст, ки ӯ имрӯз дар мактаби махсус ба сар мебарад. Бемасъулиятии наздиконаш аст, ки ӯ ба оворагардӣ ва авбошӣ машғул шуд. Бемасъулиятии бародарзодаҳои падараш буд, ки натавонистанд фарзанди ягонаи бародарашонро ба оилаи худ қабул намуда, тарбият диҳанд. Яъне ҳамин бемасъулиятиҳову хунукназариҳои калонсолон ҳаст, ки кӯдаконро водор месозанд даст ба ҷинояту дуздӣ бизананд.
Аз суҳбат бо таълимгирандагони Муассисаи махсус маълум гардид, ки сабаби асосии ба дуздӣ, авбошӣ ва оворагардиву ҷиноят даст задани онҳо мушкили иқтисодӣ, дур мондан аз меҳру муҳаббати оила ва бепарвоии калонсолон будааст. Барои хунукназариву бемасъулиятӣ бошад борҳо калонсолонро ҷарима бастанду огоҳ намуданд, вале афсӯс гӯши фарёдшунав нест ва масъала ҳамоно нигаронкунанда боқӣ мондааст.
Танҳо дар 11 моҳи соли гузашта оиди талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикситон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” бо моддаи 90 КҲМ (Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ) 14829 адад (2017-15327) протоколҳои маъмурӣ нисбат ба падару модарон ва нисбат ба масъулин ба судҳои шаҳру ноҳияҳо ирсол карда шудааст. Дар натиҷа 8564 (2017-10079) нафари онҳо, ки уҳдадориҳои худро дар таълиму тарбияи фарзанд иҷро накардаанд ба маблағи 1081640 (2017-1272358) сомонӣ ҷарима, 2747 (2017-2462) нафари онҳо огоҳонида шуданд ва 3518 (2017-3087) маводҳо барои баррасӣ қарор доранд.
Ба гуфтаи равоншинос Заррина Кенҷаева, дар душвортарбия шудани фарзанд оила ва муҳит вобастагии зиёд дорад: “Ҳам ҷамъият ва ҳам волидон кӯшиш намекунанд, ки барои бачаҳо муҳити солимро барпо кунанд. Оила кӯшиш мекунад, ки хӯронаду пӯшонад, аммо дар бораи ҳолатҳои рӯҳии бача фикр намекунанд. Ҷомеа, муҳит, оила, мактаб бояд кӯшиш кунанд, ки сарҷамъона барои тарбияи насли наврас ҳаракат кунанд”-гуфт ин равоншинос.
Бубинед, вақте фарзанд дар синни хеле хурд буданаш ба ҷиноят даст мезанад киро бояд гунаҳкор донем? Кӯдак, муҳит ё омӯзгоронро? Бештари маврид мебинем, ки баъди содир намудани ҷиноят ҳатман кӯдакону муҳит ва омӯзгоронро гунаҳгор мекунем. Аммо боре аз он намеандешем, ки ин кӯдак аввал аз оила таълим мегирад ва баъдан аз мактабу дигару дигар. Аз ин рӯ, дар ин роҳ ҷиҳати пешгирии даст ба ҷиноят задани ноболиғон бояд пеш аз ҳама оилаҳо масъулияти бештар эҳсос намоянд. Чун мақсад аз оила барпо кардану соҳиби фарзанд гардидан ин аст, то фарзандон дар оянда ҳангоми солхӯрдагӣ дастгиру мададгор бошанд, пас бояд аз замони хурдиву наврасӣ ҷиҳати рушд ва бо шуғл фаро гирифтани онҳо шароитҳои лозимӣ фароҳам орему дуруст тарбия намоем.
Тибқи иттилои вазорат, аз шумораи умумии ноболиғоне, ки ҷиноят содир намудаанд, 206 нафар хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, 4 нафар мактаби миёнаи махсус, 6 нафар омӯзишгоҳҳои касбӣ ва 490 нафарашро ноболиғоне ташкил медиҳанд, ки аз кор ва таҳсил канор мондаанд.
Ҳамчунин, дар ҳамин давра дар миқёси ҷумҳурӣ аз ҷониби кормандони воҳидҳои кор бо ноболиғон ва ҷавонон 4898 (2017-4044) маротиба рейд ва амалиётҳои муштарак таҳти номгӯи шартии “Наврасон”, “Оворагардон” ва “Талбанда” гузаронида шуда, дар натиҷа 15121 (2017-13625) нафар ноболиғон барои ҳуқуқвайронкуниҳои гуногун муайян гардида, ба ШВКД дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ дастрас карда шуданд. Гуфта мешавад, ки аз ин шумораи ноболиғон 116 нафарашонро ноболиғони бепарастор ташкил медиҳанд.
Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки зиёдшавии ҷиноятҳо дар байни ноболиғони шаҳру ноҳияҳо аз набудани назорат дар хонавода ва бесаробон мондани онҳо рух медиҳад. Ҳамчунин пош хӯрдани оилаҳо ва ба муҳоҷират рӯ овардани волидон яке аз сабабҳои асосии ба ҷиноят даст задани наврасону ноболиғон ба ҳисоб меравад.
Зокирхон Сафаров, директори Муассисаи давлатии касбӣ-техникии махсуси шаҳри Душанбе низ аз он нигарон аст, ки беназорат мондани ноболиғон ва муҳоҷирату камбизоатӣ ноболиғонро водор месозад, ки ба чунин амалҳо даст зананд. Сафаров, бар он аст, ки ноболиғон агар оилаи солим дошта бошанд, ҳеҷ гоҳ ба ҷиноят ё оворагардӣ даст намезананд. Ба гуфтаи мавсуф ҳоло дар мактаби махсус 33 нафар хонанда сабти ном шудаанд, ки нисбат ба солҳои қаблӣ шумораи ноболиғони мушкилтарбия коҳиш ёфтааст.
Ба гуфтаи мавсуф, ба таълимгоҳи махсус ноболиғон бештар бо ҳукми суд (Моддаи 219 қисми 2, ҳолатҳои дуздӣ, ғоратгарӣ, оворагардӣ) ворид гардида, мақсади асосии ба ин даргоҳ овардан аз нав ислоҳ намудани ин наврасону ноболиғон мебошад: “Ноболиғон бо ҳукми суд ба муассиса оварда мешаванд ва аз сабаби ноболиғ буданашон, вобаста ба сатҳи ҷинояти содиршуда соати корӣ ба онҳо тақсим мешавад. Яъне тибқи ҳукми суд ба онҳо аз 40 то 120 соати корӣ ҷудо мегардад. Онҳо дар вақти фориғ будан гирду атрофи муассисаро побел, решаи дарахтонро мулоим ва монанди ин корҳоро ба сомон мерасонанд”, - илова кард Сафаров.
Дар ҷомеаи кунунӣ равандҳои душвортарбия шудани наврасон хеле зиёд буда, сарчашмаҳояшон гуногунанд. Душвортарбия шудани кӯдакону наврасон ба инобат нагирифтани раванди фаъолияти онҳо мебошад. Зеро пеш аз соҳиби фарзанд шудан марду зан бояд мақсади муайян дошта бошанд, ки ҳамон мақсади муайян доштан дар зиндагии минбаъдаи кӯдак нақши муҳимро мебозад. Ба ҳамагон маълум аст, ки давраи наврасӣ хеле мушкил ва ҳассос мебошад ва волидон бояд талош варзанду ба фарзандони худ аҳамияти ҷиддӣ диҳанд. Аслан кӯдакон дар даврони наврасӣ аз хонаи хеш фирор мекунанд, ба дуздӣ даст мезананд ва ба оворагардиву авбошӣ машғул мешаванд, ки давраи гузариш ва мушкил барои волидон ва наврас аст. Аммо мутаассифона волидон ҳамеша аз пайи кашокаш ва мушкилоти дигар буда, ба тарбияи фарзанд бетаваҷҷуҳӣ зоҳир менамоянд. Ҳамин бемасъулиятӣ сабаб мегардад, ки фарзандони ноболиғи онҳо ҷиноят содир намуда, лаҳзаҳои ширини ҳаёти худро аз даст медиҳанд.
Зокирхон Сафаров, директори Муассисаи давлатии касбӣ-техникии махсуси шаҳри Душанбе , ки бо ноболиғон мудом ҳамсуҳбат мешавад ва аз дарди дили онҳо хабар дорад, дар ин иштибоҳи наврасон модар, падар ё аъзои хонаводаро, ки наврас зери парасториаш қарор дорад гунаҳгор меҳисобад. Тавре мавсуф илова намуд, ин ноболиғон, ки ба ин даргоҳ меоянд, таҷрибаи бой доранду хеле ҳассосанд. Чун аз синни хеле хурдӣ ба чунин рафтору амалҳо даст мезананд: - Аз суҳбат бо онҳо маълум мегардад, ки оилаи солим надоранд, - таъкид мекунад Зокирхон Сафаров, - нафаре рафтор ва таҳсили онҳоро назорат намекунад. Бархеи онҳо дар ин муассиса низ ислоҳ намешавад. Ҳолатҳое низ шудааст, бача аз муассиса мегурезад, боз пас меорем, аммо такроран корашро мекунад. Вале аксарияти онҳо дарк мекунанду ислоҳ мешаванд”.
Сиёвуши Қиём, аз он ноболиғоне мебошад, ки бо ҷурми оворагардӣ дар мактаби махсус тарбият мегирад ва дар синфи 7 таҳсил мекунад. Сиёвуш ятими кул буда, дар синни 6-солагӣ аз волидон маҳрум мегардад. Хешу ақрабо тарбияи Сиёвушро бар дӯши худ намегиранд ва ӯ дар интернати №1-и пойтахт то синфи 6 таҳсил мекунад. Баъди оворагардӣ ӯро ба мактаби махсус интиқол медиҳанд. Имрӯз Сиёвуш дар мактаби махсус яке аз беҳтарин хонандагон ва тарбиятгиранда ба ҳисоб меравад. Вале нафаре аз наздиконаш боре ҳам ба хабаргирияш намеоянд. Беаҳамиятӣ ва хунукназарии хешу ақрабои ин наврас аст, ки ӯ имрӯз дар мактаби махсус ба сар мебарад. Бемасъулиятии наздиконаш аст, ки ӯ ба оворагардӣ ва авбошӣ машғул шуд. Бемасъулиятии бародарзодаҳои падараш буд, ки натавонистанд фарзанди ягонаи бародарашонро ба оилаи худ қабул намуда, тарбият диҳанд. Яъне ҳамин бемасъулиятиҳову хунукназариҳои калонсолон ҳаст, ки кӯдаконро водор месозанд даст ба ҷинояту дуздӣ бизананд.
Аз суҳбат бо таълимгирандагони Муассисаи махсус маълум гардид, ки сабаби асосии ба дуздӣ, авбошӣ ва оворагардиву ҷиноят даст задани онҳо мушкили иқтисодӣ, дур мондан аз меҳру муҳаббати оила ва бепарвоии калонсолон будааст. Барои хунукназариву бемасъулиятӣ бошад борҳо калонсолонро ҷарима бастанду огоҳ намуданд, вале афсӯс гӯши фарёдшунав нест ва масъала ҳамоно нигаронкунанда боқӣ мондааст.
Танҳо дар 11 моҳи соли гузашта оиди талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикситон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” бо моддаи 90 КҲМ (Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ) 14829 адад (2017-15327) протоколҳои маъмурӣ нисбат ба падару модарон ва нисбат ба масъулин ба судҳои шаҳру ноҳияҳо ирсол карда шудааст. Дар натиҷа 8564 (2017-10079) нафари онҳо, ки уҳдадориҳои худро дар таълиму тарбияи фарзанд иҷро накардаанд ба маблағи 1081640 (2017-1272358) сомонӣ ҷарима, 2747 (2017-2462) нафари онҳо огоҳонида шуданд ва 3518 (2017-3087) маводҳо барои баррасӣ қарор доранд.
Ба гуфтаи равоншинос Заррина Кенҷаева, дар душвортарбия шудани фарзанд оила ва муҳит вобастагии зиёд дорад: “Ҳам ҷамъият ва ҳам волидон кӯшиш намекунанд, ки барои бачаҳо муҳити солимро барпо кунанд. Оила кӯшиш мекунад, ки хӯронаду пӯшонад, аммо дар бораи ҳолатҳои рӯҳии бача фикр намекунанд. Ҷомеа, муҳит, оила, мактаб бояд кӯшиш кунанд, ки сарҷамъона барои тарбияи насли наврас ҳаракат кунанд”-гуфт ин равоншинос.
Бубинед, вақте фарзанд дар синни хеле хурд буданаш ба ҷиноят даст мезанад киро бояд гунаҳкор донем? Кӯдак, муҳит ё омӯзгоронро? Бештари маврид мебинем, ки баъди содир намудани ҷиноят ҳатман кӯдакону муҳит ва омӯзгоронро гунаҳгор мекунем. Аммо боре аз он намеандешем, ки ин кӯдак аввал аз оила таълим мегирад ва баъдан аз мактабу дигару дигар. Аз ин рӯ, дар ин роҳ ҷиҳати пешгирии даст ба ҷиноят задани ноболиғон бояд пеш аз ҳама оилаҳо масъулияти бештар эҳсос намоянд. Чун мақсад аз оила барпо кардану соҳиби фарзанд гардидан ин аст, то фарзандон дар оянда ҳангоми солхӯрдагӣ дастгиру мададгор бошанд, пас бояд аз замони хурдиву наврасӣ ҷиҳати рушд ва бо шуғл фаро гирифтани онҳо шароитҳои лозимӣ фароҳам орему дуруст тарбия намоем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед