Тамоми мавҷудоти олам, ҳам инсону ҳам ҳайвонот ва ҳам наботот ба озодӣ ниёз доранд. Аммо шинохти ин озодӣ аз ҷониби ин мавҷудоту махлуқот ба таври мухталиф сурат мегирад. Аз тамоми махлуқоти олам танҳо инсон метавонад қобилияти дарки ин эҳсосро дошта бошад.

Мафҳуми озодиву истиқлол ду мафҳуми бо ҳам тавъаманд. Бо дарки ин ду мафҳум инсон шуруъ мекунад ба шинохти асли худ, моҳияти худ ва рӯзгори минбаъдаи худ. Шинохти инсон бошад, марҳила ба марҳила сурат гирифта, инсон тасмим мегирад, тасмими озодӣ. Инсон тадриҷан имкониятҳо ва неруи зеҳнии худро мешиносад ва метавонад, ки озодона тасмим гирад, истодагарӣ кунад, роҳҳои раҳоӣ аз ҳар гуна бунбастҳоро ҷустуҷӯ намояд ва ба ин васила мерасад ба истиқлолият.

Истиқлолият арзиши олии инсонӣ буда, дар муносибатҳо, дар тафаккури инсон, дар андешаҳои ӯ, дар муоширату муколамаҳо инъикос меёбад. Истиқлолият огоҳӣ аст ва инсони ноогоҳ наметавонад озод бошад, ӯ наметавонад ба истиқлол бирасад. Зеро ӯ имкониятҳои худро дарк намекунад, ҳатман пойбанди расму русуми бегона ва вобастаи дигарҳо аст ва андешаҳои ӯро дигарон тавлид месозанду амалӣ мегардонанд. Инсони ноогоҳ озодиро дарк кардаву молик буда наметавонад. Яъне истиқлолият дониш аст ва дониш офариниш. Истиқлолияту озодӣ низ ба инсонҳое, ба ҷомеае тааллуқ доранд, ки худро мешиносанд, маърифат доранд, андеша доранд ва ҳар қадаре ки ин огоҳ буданҳову худбаҳододанҳо зиёд бошад, ҳамон андоза истиқлолият метавонад устувор бимонад ва дар ҷараёни воқеаву ҳодисоти чашмгири замони муосир истодагарӣ кунад.

Яке аз унсурҳои асосии суботу пешрафт истиқлолияти ҳар кишвар аст, ки дар баробари дигар унсурҳо баҳри он чораандешӣ мекунад ва самти пешрафти худро муайян месозад. Яъне зимоми давлатдориву пешрафти тамоми соҳаҳои ҳаёт танҳо дар дасти худи ӯст. Ғайр аз ин, истиқлолият имкон медиҳад, ки инсон дар бозиҳои ҳам геополитикӣ, ҳам минтақавӣ ва ҳам дохилӣ ҷойгоҳи хоса дошта бошад. Истиқлолият ва шинохти арзишҳои миллӣ қабл аз ҳама ба мардуми мо имкон фароҳам овард, то такомул ёбад ва дар арсаи байналмилалӣ низ бемайлон рушд намояд. Имрӯз Тоҷикистон дар доираи Конститутсия дар ҳама гуна мушкилоти сиёсӣ мудохила ва роҳи ҳалли онҳоро пешниҳод карда метавонад. Метавонад бо мақсади рушди иқтисодиёти кишвар аз имкониятҳои табиӣ ва воқеии худ озодона ва самаракок истифода намояд.

Истиқлолият мафҳуми васеъ буда, дар ҳама соҳаҳо зуҳур меёбад. Дар баробари истиқлолияти иқтисодӣ боз истиқлолияти фарҳангӣ, маданӣ ва иҷтимоӣ вуҷуд доранд. Дар баробари мустаҳкам гардидани муносибатҳои иқтисодӣ дигар соҳаҳо низ, аз ҷумла иҷтимоиёту фарҳангу маърифат низ рушд мекунанд ва раванди дарку шинохти истиқлолият низ таҳким меёбад.

Расидан ба ҳадафҳои асосӣ ва муҳим танҳо бо роҳи шинохти воқеии ин арзиши олии инсонӣ ба даст меояд. Истиқлолият набояд танҳо аз шиору тантана ва ҷашну маъракаороӣ иборат бошад, балки он бояд қабл аз ҳама худогоҳиву хештаншиносӣ ва пос доштани арзишҳои олии инсониро дар ниҳоди ҳар шахси ватандӯсту ватанхоҳ ба таври абадӣ ҷойгузин намояд.

Ҷашни Истиқлол муборак, ҳамватанони азиз!