ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 08:38
Пошхӯрии оилаҳоро омил чист?
Соли 2022 дар Ҷумҳурии Тоҷикистон шумораи бастани ақди никоҳ коҳиш ёфта, вале дар баробари ин шумораи талоқҳо афзудааст. Бино ба иттилои Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2022 дар кишвар 70,6 ҳазор никоҳ ба қайд гирифта шудааст, ки нисбати соли 2021 5,4 фоиз кам аст. Вале шумораи талоқ 14 ҳазору 69 ададро ташкил медиҳад, ки дар қиёс ба як соли пеш 2,9 дарсад бештар аст. Ин шумора баробар ба он аст, ки ҳамарӯза беш аз 40 ҷуфт ва моҳе беш аз 1200 ҷуфт аз ҳам ҷудо мешаванд.
Маълумоти расмӣ нишон медиҳад, ки ҷудошавии оилаҳо аз ҳама бештар дар вилояти Суғд ва Хатлон сабт шудааст. Тибқи оморҳои расмӣ, ақди никоҳ дар Хатлон 2,5, Суғд 8, ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ 6, Душанбе 3,9 ва ВМКБ 21,3 дарсад коҳиш ёфтааст. Ва талоқ бошад, соли гузашта дар Душанбе ва Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон камтар шудааст.
Ҷудошавии оилаҳо дар Тоҷикистон яке аз мавзуъҳои ташвишовар ва нигаронкунанда боқӣ мондааст, чун дар пайи вайроншавии оилаҳо ҳамасола дар кишвар кӯдакони зиёде аз тарбияи падар ё модар маҳрум ва дар нимароҳи зиндагӣ мемонанд. Гарчанде дар ин маврид Ҳукумати кишвар корҳоеро ба сомон мерасонад, вале ин масъала то ба ҳол ҳалли ниҳоии худро наёфтааст. Чаро дар баробари кам шудани ақди никоҳ боз ҳам шумораи талоқ зиёд гардидааст? Омилҳои он чӣ шуда метавонад? Баҳри пешгирии ин зуҳурот чӣ бояд кард? Инҳо суолҳоест, ки ҷавоб мехоҳанд.
ДУШАҲРВАНДӢ ЯКЕ АЗ ОМИЛҲО?
Мутахассисон яке аз омилҳои зиёд шудани омори талоқро ба зиёд шудани душаҳрвандӣ рабт медиҳанд. Ҳилолбӣ Қурбонзода, раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон низ ин андешаро тақвият дода, зимни нишасти матбуотӣ гуфта буд, ки гирифтани душаҳрвандӣ аз ҷониби шаҳрвандони кишвар таъсири худро ба зиёдшавии ин омор расонидааст.
- Сабаби дигари азҳампошии оилаҳо нияти шаҳрвандии Русияро гирифтани сокинон мебошад. Яъне, мардон расман ақди никоҳи худро бо занҳояшон бекор мекунанд, то ки дар Русия ақди никоҳи қалбакӣ банданд ва дар ҳамин ҳол, зиндагиашонро бо ҳамсарашон дар Тоҷикистон тибқи никоҳи мусулмонӣ идома медиҳанд, - гуфт Ҳ. Қурбонзода.
Ҳамзамон раиси кумита қайд намуд, ки ин гуна ҳолатҳо бештар дар минтақаи Хатлон ва Рашт ба назар мерасад.
- Пеш аз ҳама, ин гуна ҳолатҳо бештар дар вилояти Хатлон, ноҳияи Рашт ва ноҳияи Ванҷ ба назар мерасад. Масалан, дар вилояти Хатлон 805 нафар (25%), ноҳияи Рашт 27 адад (22%) ва ноҳияи Ванҷ 31 адад (40%) никоҳҳое ҳастанд, ки ғайрирасмӣ ба роҳ монда шудааст, - гуфт номбурда.
Ин нуктаро Абдулло Раҳмонзода, раиси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон низ зимни нишасти хабарӣ баён дошта буд.
- Як теъдод ба ин хотир, ки барои фарзандонашон нафақа гиранд, иддае ҳам барои гирифтани замин барои модарони танҳо. Ин омор хеле кам аст. Аммо ин иттилоъро низ дорем, ки дар аксар маворид ҷавонон никоҳи расмии худро бекор мекунанд, то дар Русия бо ягон нафари дигар хонадор шуда, шаҳрвандии он кишварро ба даст оранд, - гуфта буд Абдулло Раҳмонзода.
Раиси кумита ин амали ҷавононро маҳкум карда, иброз дошта буд, ки бо Кумитаи кор бо занон ва Вазорати адлияи Тоҷикистон ин баррасиҳо низ вуҷуд доранд, ки механизми дақиқ кардани омори ин қабил ҷудошавии оилаҳоро аниқ кунанд.
Нақши насли калонсол бояд барҷаста бошад. Бархе фикр мекунанд, ки кори хонадорӣ фардӣ аст, аммо аз нигоҳи ман чунин нест. Вақте ин мавридҳо зиёд шуда, ба одобу ахлоқи ҷамъӣ табдил меёбад, хатарнок ва ба мушкили ҷомеа мубаддал мешаванд,- гуфта буд Абдулло Раҳмонзода.
Аммо дар мавриди никоҳҳои қалбакии муҳоҷирон ВКД Русия тасмим гирифт, ки ду роҳи аслии қонунӣ кардани мақоми муҳоҷиронро дар кишвар рафъ кунад. Намояндаи расмии ин ниҳод лоиҳаи қонуни федералиро таҳия кардааст, ки ба такмили қонунгузории муҳоҷират дар самти рафъи истифодаи ақди никоҳи қалбакӣ ва муқаррар кардани падарии қалбакӣ барои шаҳрвандони хориҷӣ ё шахсони бешаҳрванд барои ғайриқонунӣ гирифтани мақоми муҳоҷират дар қаламрави Русия равона шудааст.
Мақомоти ВКД Русия дар муддати 11 моҳи соли 2022 ҳудуди 400 санади иҷозатномавии қаблан ба шаҳрвандони хориҷӣ додаро барои иқомат дар Русия, ки қалбакӣ дониста шудаанд, бекор кард.
ОМИЛҲОИ ДИГАР ЗИЁДАНД
Ҳамзамон омилҳои ҷудошавии оилаҳоро мутахассисон гуногун арзёбӣ мекунанд. Коршиносон, инчунин, сабабҳои пошхӯрии оилаҳо дар Тоҷикистонро ба номувофиқ будани хислатҳои ҳамсарон, дахолати шахси сеюм, омода набудани ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ, безуриётӣ, хиёнат ва муҳоҷирати корӣ рабт медиҳанд.
Музаффар Ашӯриён, вазири адлияи Тоҷикистон дар ин маврид гуфт, ки ҷавонон пеш аз ҳама ба ҳаёти мустақилона омодагӣ надоранд.
- Пеш аз ҳама ба ҷудошавии оилаҳо масоили иҷтимоӣ, иқтисодӣ, муҳоҷирати меҳнатӣ сабаб мешавад. Дар бисёр маврид талоқҳо аз он сабаб рух медиҳанд, ки ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ омода нестанд. Инчунин ҳангоми издивоҷ бисёр ҷуфтҳо ҳамдигарро ба қадри кофӣ намешиносанд. Яъне ҷавонони мо бе омодагӣ барои барпо кардани оила шуруъ мекунанд, - иброз дошт вазири адлия М. Ашӯриён.
Вай илова кард, ки дар ин маврид аз ҷониби мақомоти мазкур ҳамасола корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронанд.
- Дар ҷомеаи имрӯза сабабҳои асосии ҷудошавии оилаҳо ин омода набудани ҷавонон ба ҳаёти оиладорӣ, надоштани маълумоти касбӣ, паст будани маърифати ҳуқуқӣ, огоҳ набудан аз ҳуқуқҳои худ ва надоштани одоби муошират мебошад. Имрӯз сабабу омилҳои зиёди ҷудошавии оилаҳо ҷой дошта, пешгирӣ ва ҳалли ин масъала аз ҳар яки мо, масъулини сохторҳои дахлдор иҷрои вазифаҳои мушаххасро талаб менамояд. Новобаста аз инҳо мо ҳамасола корҳоямонро барои ташвиқу тарғиб тақвият медиҳем, то ба ҷавонон оиладориро фаҳмонем, - гуфт мавсуф.
БОҶИ ДАВЛАТӢ БАРОИ ҚАТЪИ АҚДИ НИКОҲ
Баҳри пешгирии раванди ҷудошавии оилаҳо чанде пеш парлумони кишвар ба Қонун “Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” тағйирот ворид кард. Мувофиқи тағйирот боҷи давлатӣ барои қатъи ақди никоҳ 7 баробар боло бурда шуд. Акнун ҳар касе, ки мехоҳад аз шавҳар ё занаш ҷудо шавад, бояд ба давлат қариб 500 сомонӣ боҷи давлатӣ супорад. Пештар ин маблағ 68 сомониро ташкил медод.
Рӯзномаи “Садои мардум” менависад, ки: “15-уми феврали соли равон вакилони парлумон тағйирот ба қонун “Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ”-ро қабул карданд, ки дар асоси он андозаи боҷи давлатӣ аз 1 ва 1,5 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ба 5 то 7 нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд карда шуд”.
“Зиёда аз чор се ҳиссаи бекоршавии ақди никоҳ дар асоси ҳалномаи суд сурат мегирад. Аз ин рӯ, бо мақсади то андозае коҳиш додани бекоршавии ақди никоҳ бо ҳалномаи суд ва дар асоси аризаи муштараки ҳамсарон андозаи боҷи давлатӣ аз як ва якунимкаратаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо мувофиқан ба ҳафт ва панҷкаратаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд карда шуд”, - гуфтааст Музаффар Ашуриён.
То кадом андоза баланд бардоштани боҷи давлатӣ ҷудошавии оилаҳоро боз медорад, вақт нишон хоҳад дод.
Соли 2022 дар Ҷумҳурии Тоҷикистон шумораи бастани ақди никоҳ коҳиш ёфта, вале дар баробари ин шумораи талоқҳо афзудааст. Бино ба иттилои Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2022 дар кишвар 70,6 ҳазор никоҳ ба қайд гирифта шудааст, ки нисбати соли 2021 5,4 фоиз кам аст. Вале шумораи талоқ 14 ҳазору 69 ададро ташкил медиҳад, ки дар қиёс ба як соли пеш 2,9 дарсад бештар аст. Ин шумора баробар ба он аст, ки ҳамарӯза беш аз 40 ҷуфт ва моҳе беш аз 1200 ҷуфт аз ҳам ҷудо мешаванд.
Маълумоти расмӣ нишон медиҳад, ки ҷудошавии оилаҳо аз ҳама бештар дар вилояти Суғд ва Хатлон сабт шудааст. Тибқи оморҳои расмӣ, ақди никоҳ дар Хатлон 2,5, Суғд 8, ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ 6, Душанбе 3,9 ва ВМКБ 21,3 дарсад коҳиш ёфтааст. Ва талоқ бошад, соли гузашта дар Душанбе ва Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон камтар шудааст.
Ҷудошавии оилаҳо дар Тоҷикистон яке аз мавзуъҳои ташвишовар ва нигаронкунанда боқӣ мондааст, чун дар пайи вайроншавии оилаҳо ҳамасола дар кишвар кӯдакони зиёде аз тарбияи падар ё модар маҳрум ва дар нимароҳи зиндагӣ мемонанд. Гарчанде дар ин маврид Ҳукумати кишвар корҳоеро ба сомон мерасонад, вале ин масъала то ба ҳол ҳалли ниҳоии худро наёфтааст. Чаро дар баробари кам шудани ақди никоҳ боз ҳам шумораи талоқ зиёд гардидааст? Омилҳои он чӣ шуда метавонад? Баҳри пешгирии ин зуҳурот чӣ бояд кард? Инҳо суолҳоест, ки ҷавоб мехоҳанд.
ДУШАҲРВАНДӢ ЯКЕ АЗ ОМИЛҲО?
Мутахассисон яке аз омилҳои зиёд шудани омори талоқро ба зиёд шудани душаҳрвандӣ рабт медиҳанд. Ҳилолбӣ Қурбонзода, раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон низ ин андешаро тақвият дода, зимни нишасти матбуотӣ гуфта буд, ки гирифтани душаҳрвандӣ аз ҷониби шаҳрвандони кишвар таъсири худро ба зиёдшавии ин омор расонидааст.
- Сабаби дигари азҳампошии оилаҳо нияти шаҳрвандии Русияро гирифтани сокинон мебошад. Яъне, мардон расман ақди никоҳи худро бо занҳояшон бекор мекунанд, то ки дар Русия ақди никоҳи қалбакӣ банданд ва дар ҳамин ҳол, зиндагиашонро бо ҳамсарашон дар Тоҷикистон тибқи никоҳи мусулмонӣ идома медиҳанд, - гуфт Ҳ. Қурбонзода.
Ҳамзамон раиси кумита қайд намуд, ки ин гуна ҳолатҳо бештар дар минтақаи Хатлон ва Рашт ба назар мерасад.
- Пеш аз ҳама, ин гуна ҳолатҳо бештар дар вилояти Хатлон, ноҳияи Рашт ва ноҳияи Ванҷ ба назар мерасад. Масалан, дар вилояти Хатлон 805 нафар (25%), ноҳияи Рашт 27 адад (22%) ва ноҳияи Ванҷ 31 адад (40%) никоҳҳое ҳастанд, ки ғайрирасмӣ ба роҳ монда шудааст, - гуфт номбурда.
Ин нуктаро Абдулло Раҳмонзода, раиси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон низ зимни нишасти хабарӣ баён дошта буд.
- Як теъдод ба ин хотир, ки барои фарзандонашон нафақа гиранд, иддае ҳам барои гирифтани замин барои модарони танҳо. Ин омор хеле кам аст. Аммо ин иттилоъро низ дорем, ки дар аксар маворид ҷавонон никоҳи расмии худро бекор мекунанд, то дар Русия бо ягон нафари дигар хонадор шуда, шаҳрвандии он кишварро ба даст оранд, - гуфта буд Абдулло Раҳмонзода.
Раиси кумита ин амали ҷавононро маҳкум карда, иброз дошта буд, ки бо Кумитаи кор бо занон ва Вазорати адлияи Тоҷикистон ин баррасиҳо низ вуҷуд доранд, ки механизми дақиқ кардани омори ин қабил ҷудошавии оилаҳоро аниқ кунанд.
Нақши насли калонсол бояд барҷаста бошад. Бархе фикр мекунанд, ки кори хонадорӣ фардӣ аст, аммо аз нигоҳи ман чунин нест. Вақте ин мавридҳо зиёд шуда, ба одобу ахлоқи ҷамъӣ табдил меёбад, хатарнок ва ба мушкили ҷомеа мубаддал мешаванд,- гуфта буд Абдулло Раҳмонзода.
Аммо дар мавриди никоҳҳои қалбакии муҳоҷирон ВКД Русия тасмим гирифт, ки ду роҳи аслии қонунӣ кардани мақоми муҳоҷиронро дар кишвар рафъ кунад. Намояндаи расмии ин ниҳод лоиҳаи қонуни федералиро таҳия кардааст, ки ба такмили қонунгузории муҳоҷират дар самти рафъи истифодаи ақди никоҳи қалбакӣ ва муқаррар кардани падарии қалбакӣ барои шаҳрвандони хориҷӣ ё шахсони бешаҳрванд барои ғайриқонунӣ гирифтани мақоми муҳоҷират дар қаламрави Русия равона шудааст.
Мақомоти ВКД Русия дар муддати 11 моҳи соли 2022 ҳудуди 400 санади иҷозатномавии қаблан ба шаҳрвандони хориҷӣ додаро барои иқомат дар Русия, ки қалбакӣ дониста шудаанд, бекор кард.
ОМИЛҲОИ ДИГАР ЗИЁДАНД
Ҳамзамон омилҳои ҷудошавии оилаҳоро мутахассисон гуногун арзёбӣ мекунанд. Коршиносон, инчунин, сабабҳои пошхӯрии оилаҳо дар Тоҷикистонро ба номувофиқ будани хислатҳои ҳамсарон, дахолати шахси сеюм, омода набудани ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ, безуриётӣ, хиёнат ва муҳоҷирати корӣ рабт медиҳанд.
Музаффар Ашӯриён, вазири адлияи Тоҷикистон дар ин маврид гуфт, ки ҷавонон пеш аз ҳама ба ҳаёти мустақилона омодагӣ надоранд.
- Пеш аз ҳама ба ҷудошавии оилаҳо масоили иҷтимоӣ, иқтисодӣ, муҳоҷирати меҳнатӣ сабаб мешавад. Дар бисёр маврид талоқҳо аз он сабаб рух медиҳанд, ки ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ омода нестанд. Инчунин ҳангоми издивоҷ бисёр ҷуфтҳо ҳамдигарро ба қадри кофӣ намешиносанд. Яъне ҷавонони мо бе омодагӣ барои барпо кардани оила шуруъ мекунанд, - иброз дошт вазири адлия М. Ашӯриён.
Вай илова кард, ки дар ин маврид аз ҷониби мақомоти мазкур ҳамасола корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронанд.
- Дар ҷомеаи имрӯза сабабҳои асосии ҷудошавии оилаҳо ин омода набудани ҷавонон ба ҳаёти оиладорӣ, надоштани маълумоти касбӣ, паст будани маърифати ҳуқуқӣ, огоҳ набудан аз ҳуқуқҳои худ ва надоштани одоби муошират мебошад. Имрӯз сабабу омилҳои зиёди ҷудошавии оилаҳо ҷой дошта, пешгирӣ ва ҳалли ин масъала аз ҳар яки мо, масъулини сохторҳои дахлдор иҷрои вазифаҳои мушаххасро талаб менамояд. Новобаста аз инҳо мо ҳамасола корҳоямонро барои ташвиқу тарғиб тақвият медиҳем, то ба ҷавонон оиладориро фаҳмонем, - гуфт мавсуф.
БОҶИ ДАВЛАТӢ БАРОИ ҚАТЪИ АҚДИ НИКОҲ
Баҳри пешгирии раванди ҷудошавии оилаҳо чанде пеш парлумони кишвар ба Қонун “Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” тағйирот ворид кард. Мувофиқи тағйирот боҷи давлатӣ барои қатъи ақди никоҳ 7 баробар боло бурда шуд. Акнун ҳар касе, ки мехоҳад аз шавҳар ё занаш ҷудо шавад, бояд ба давлат қариб 500 сомонӣ боҷи давлатӣ супорад. Пештар ин маблағ 68 сомониро ташкил медод.
Рӯзномаи “Садои мардум” менависад, ки: “15-уми феврали соли равон вакилони парлумон тағйирот ба қонун “Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ”-ро қабул карданд, ки дар асоси он андозаи боҷи давлатӣ аз 1 ва 1,5 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ба 5 то 7 нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд карда шуд”.
“Зиёда аз чор се ҳиссаи бекоршавии ақди никоҳ дар асоси ҳалномаи суд сурат мегирад. Аз ин рӯ, бо мақсади то андозае коҳиш додани бекоршавии ақди никоҳ бо ҳалномаи суд ва дар асоси аризаи муштараки ҳамсарон андозаи боҷи давлатӣ аз як ва якунимкаратаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо мувофиқан ба ҳафт ва панҷкаратаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд карда шуд”, - гуфтааст Музаффар Ашуриён.
То кадом андоза баланд бардоштани боҷи давлатӣ ҷудошавии оилаҳоро боз медорад, вақт нишон хоҳад дод.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед