Аксар вақт аз бисёр ҷониб дар мавриди тайёр намудани мутахассисони мактабҳои олӣ танқид мешунавем. Бештари донишҷӯён баъди хатм аз рӯи ихтисоси худ кор пайдо карда наметавонанд. Ин аз он шаҳодат медиҳад, ки хатмкардаи мактаби олӣ ё аз рӯи ҳавову ҳавас барои худ касб интихоб кардааст, ё танҳо ба хотири гирифтани диплом шомили муассисаи олӣ гардидааст.

Баъзеҳо ба сабаби он ки аз ҳамсолонашон қафо намонанд, ба таври таваккалӣ касберо интихоб мекунанд, ки ҳатто майлу хоҳиши хондан ҳам надоранд. Метавон гуфт, ки аз теъдоди 25 ё 30 довталабе, ки ихтисоси ба хости дилашон мувофиқро дар макотиби олӣ ихтиёр мекунанд, танҳо 4-5 нафар метавонанд, мутахассис бароянд. Ба шарте ки дар баробари машғулиятҳои донишгоҳӣ худомӯзӣ намоянд. Аммо, на ҳама вақт кор ин тавр сурат мегирад. Норасоии кадр имрӯз дар соҳаи рӯзноманигорӣ низ мушоҳида мегардад.
Бисёр расонаҳо аз нарасидани журналистон гиламанданд. Дар ҳоле ки дар заминаи муассисаҳои олии кишвар факултет, шуъба ва бахшҳои журналистика ба омода кардани кадрҳои ин соҳа сару кор доранд. Вале чун дар боло ишора рафт, на ҳамаи хатмкунандагон мутахассис, бахусус журналист мешаванд. Чаро?

ИСТЕЪДОД

Ба қавли шоири машҳури рус А. С. Пушкин “Рӯзноманигори ҳақиқӣ чун шоир таваллуд мешавад”. Барои соҳиби ин ду касб шудан, истеъдод ба кор меояд. Бе истеъдоди азалӣ ҷустуҷӯ, таҳқиқ ва пайгирии мавзуъ, ҷолиб ва бебокона сухан рондан барои рӯзноманигор мушкил аст.

Лутфишоҳи Додо, собиқадори соҳа низ бар ин ақида аст, ки рӯзноманигорӣ танҳо аз истеъдоди фитрӣ вобаста аст.

- Бештари онҳое, ки ба хотири журналист шудан, шомили мактаби олӣ мегарданд, бе истеъдоди Худодод наметавонанд дар ҷодаи интихобкардаашон муваффақ гарданд. Гарчанде дар ин ҷо аз донишҳои назариявӣ бархӯрдор мегарданд, вале қалами журналистро танҳо касе бардошта метавонад, ки истеъдоди навиштанро дошта бошад,- гуфт ӯ.

Ба андешаи Муҳаммад Ҳиҷозӣ “Дар касбу ҳунар се чиз муҳиманд: аввал истеъдод, дуюм дониш ва сеюм кӯшиш. Аммо ин сеюмин воҷибтар аз ин дуи дигар”. Пас агар истеъдод дош-та бошему барои андӯхтану сайқал додани маҳоратамон кӯшиш наварзем, қоғазро сиёҳ кунем, сафед мебарояд.

МУТАХАССИС ВА АМАЛИЯ

Иддае аз андешамандон заъфи ин масъаларо дар набудани мутахассиони педагогии баландихтисос медонад. Шояд ин ақида ҳам аз як ҷониб дуруст бошад.

- Албатта, барои таълими донишҷӯёни ин ришта ҷалби мутахассисони соҳа хеле зарур аст. Чунки танҳо журналисти касбӣ метавонад, дар такя ба дарсҳои тахассусӣ донишу малака ва маҳорати рӯзноманигории онҳоро боло бардорад. Дар мадди аввал шуъба ва бахшҳое, ки журналист омода месозанд, бояд аз кадрҳои соҳа таъмин бошанд, ки бисёртар ба донишҷӯён дарсҳои тахассусӣ тадрис шаванд, - мегӯяд журналист Шонаврӯз Афзалшоев.

Ҳамчунин ӯ мегуяд: “Дар акси ҳол банд кардани соатҳои дарсӣ ба дигар фанҳои нолозим боис мегардад, ки донишҷӯён аз жанрҳои журналистӣ камтар воқиф гардида, аз ихтисосашон дур мемонанд. Ба андешаи инҷониб дар заминаи бахшҳои журналистика таъсиси утоқҳои пурқуввати таълимию техникӣ манфиатовар хоҳад буд”.

Ба гуфтаи сардори идораи телевизион ва радиои ВМКБ Муфарраҳ Шодиев ташкили студияҳои радиою телевизион ва газета барои гузаронидани дарсҳои амалӣ мусоидат мекунад. Зеро донишҷӯён имконият пайдо мекунанд, ки дар баробари назария аз амалия кор бигиранд ва бо ин роҳ омода кардани кадрҳои хуби журналистӣ афзалияти бештар дорад.

Сабоҳат Донаёрова, муаллимаи калони кафедраи адабиёт ва журналистикаи Донишгоҳи давлатии Хоруғ омода намудани кадрҳои баландихтисоси соҳаи рӯзноманигориро ба муҳити созгор дар оила, кӯдакистонҳо, муассисаи таълимӣ ва донишгоҳҳо медонад.

Ӯ инчунин гуфт: “Барои беҳтар гардидани масъалаи омода намудани мутахассисон аз синни хурдсолӣ волидайн бояд ба баланд бардоштани сатҳи дониши фарзанд кӯшиш намоянд ва дар кӯдакон лаёқати гирифтани касбро, кашф намоянд. Дар кӯдакистонҳо ва макотиби таҳсилоти ҳамагонӣ ба корҳои омӯзишӣ, касбинтихобкунии толибилмон диққат дода шуда, ба онҳо маслиҳат дода шавад ва барои касби интихобкардаашон замина гузошта шавад. Дар донишгоҳҳо бояд барои соҳибкасб шудани ҷавонон бояд китобҳои зарурӣ таъмин гардида, лабораторияҳо бо техника ва таҷҳизоти навтарин таъмин бошанд ва сатҳи дониши муаллимон низ ҷавобгӯи талаботҳои ҳозиразамон бошад.

Дар ҳамин ҳол мудири шуъбаи кор бо кадрҳо ва корҳои махсуси дастгоҳи раиси ВМКБ Фарид Мискинов мегӯяд, касе бихоҳад, ки оянда мутахассиси соҳаи худ бишавад, бояд бештар аз амалия кор бигирад. Дар сурати ҷалб намудани донишҷӯён ба амалия дар мурури таҳсил, имкон дорад, ки онҳо дар оянда роҳи худро пайдо намоянд.

- Мутаассифона, барои таҷрибаи истеҳсолӣ соат кам ҷудо мегардад, ки он ҳам танҳо дар курси чорум муаяйн шудааст. Чунин фосилаи кӯтоҳ ба муҳити эҷодӣ ва раванди азхудкунии нозукиҳои рӯзноманигорӣ таъсири мусбат расонида наметавонад, - тавзеҳ дод ӯ.
Ҷойи таъкид аст, ки агар шахс худаш ҳавсалаи хондан надошта бошад, мактаби олӣ ҳам барои мутахассиси хуб шуданаш кумак нахоҳад кард.

ЧӢ БОЯД КАРД?

. Ба андешаи мутахассисон донишҷӯёни риштаи рӯзноманигорӣ барои сайқал додани маҳорату малакаашон бояд пайваста дар иртибот ва ҳамкорӣ бо ВАО бошанд. Яъне, агар касе нияти дар матбуот ва ё телевизиону радио кор кардан дорад, бидуни таҷрибаи истеҳсолӣ алоқааш бояд бо ВАО канда набошад.

Зеро аз назария дида, нақши амалия афзалтар аст. Аммо чунин ҳамкориҳо ҳоло ҳам байни муассисаҳои кадртайёркунӣ ва идораҳои манфиатдор ба таври зарурӣ ба роҳ монда нашудааст.

Иддае бар он назаранд, ки дар тарбияи кадрҳои журналистӣ усули “Устод-шогирд”-ро дар заминаи муассисаҳои олӣ ҷорӣ кардан лозим аст. Зеро бо чунин усули кор дар гузашта мутахассисони зиёде дар ҷодаҳои мухталиф омода карда шудаанд.

Бояд ба тадрису фанҳои тахассусӣ бештар диққат дода, мутахассисони варзидаи соҳаро ҷалб намуд. Ҳамкории донишгоҳ бо идораҳои ВАО беҳтар карда шуда, донишҷӯён нисбати ихтисоси интихобкардаашон ҷиддитар муносибат намоянд.

Садоншо ҶАНОБИЛШОЕВ,
“ҶТ”