НА ТО “ШӯХИҲОИ ДИГАР”, БАЛКИ ТО ЁДКАРДҲОИ ДИГАР

Онҳоро бинандаем ҳамеша. Онҳоро ҳаводорем ҳамвора. Онҳоро дӯстдорему ихлосмандем пайвас-та. Бо онҳо механдем. Аз онҳо меомӯзем. Бо онҳо меравем ба ҳар сӯи ин ватан. Гуфтугӯ мекунем бо ҳар шеваи ин меҳан. Онҳоро яке ҳаст бо гуфтори Хатлон. Яке аз Хуҷанду пур аз шаҳд даҳон. Яке ширинҳарфе аз Бадахшон. Дар онҳо гирд омада аз аҳли тамоми Тоҷикистон. Дар онҳо мо ҳастем ниҳон. Яъне ҳар яке аз онҳо симои моро мекунад аён.

Онҳо нишотбахшанд. Сурурдиҳанда. Омӯзонандаанд. Таккондиҳанда. Онҳоро муҳтаво гуногун. Симоҳо гуногун. Макону маром гуногун. Кору рафтору гуфтор гуногун. Аммо офаранда як. Гӯянда як. Иҷрокунанда як.

Онҳоро унвон ҳаст чунин: “Шӯхиҳои Аловуддин”.

РАФТАНУ МОНДАНИ АЛОВУДДИН

Яке аз рӯзҳои дайфасл. Ҳаво баҳорӣ. Аммо қалбҳо сард. Чеҳраҳо абрӣ. Суханҳо таассуфомез. Гуфторҳо ғуссаангез. Ҳар нафас пур аз “оҳ”. Ҳар нидо пур аз “вой”. Имрӯз рӯзи марг буд. Марги танҳо на як инсон. Марги хандаҳои лабон. Рӯзи падруд буд. Падруди ҳунар бо ҳунаршиносон. Падруди ҳаҷв бо ҳаҷвпарастон. Падруди санъаткор бо ихлосмандон. Имрӯз ӯ танҳо шод буд. Имрӯз фақат ӯ механдид. Дигарон навҳа мекашиданд. Мегиристанд.

Ин мотамро иллат рафтани Аловуддин Абдуллоев буд. Ҳунарманди дар синни 57-сола. Дар истеъдод нодир. Дар нақшофарӣ фавқулода. Дар пеша масъулиятнок. Ӯро ҳунар дӯстдоштанӣ буд барои ҳамагон. Ӯро меписандиданд хурдону калонсолон. Ӯро олӣ баҳогузорӣ мекарданд дар ҳунар бузургон.

Зодаи соли 1965 буд. Хатмкардаи Донишкадаи ҳунарҳои зебои вақт. Сардори Раёсати фарҳанги вилояти Хатлон. Ӯро чунин буд унвон: Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон.
Симои ӯро дурахшон кард бештар силсиласаҳнаҳои ҳаҷвӣ. Онҳое, ки телевизиониянд. Онҳое, ки бо ҳар шеваанд. Онҳое, ки дар тафовутанд аз дигарон. Онҳое, ки ҳама симоҳоро як нафар мекунад аён.

Ин саҳнаҳо аз оғози пешниҳод хуб пазируфта шуд. Ин саҳнаҳо хушкунандаи табъ дониста шуд.

Ҳар ҳарфу каломи онҳоро ҷо шуд дигар забони мардум. Ҳар нафар дар ҳар фурсати гуфтор истифода мекунад аз онҳо. Яке мегӯяд аз забони ӯю монанди ӯ. Дигаре оғоз мекунад чунин: “ба гуфти акаи Аловуддин...”.

Ӯ мавзӯъҳоро мекард интихоб аз миёни мардуми оддӣ. Бо онҳо ҳамвора дар гуфтугӯ мешуду муошират. Ӯ мисле, ки буд аз ҳама ҷойи Тоҷикистон. Ин буд, ки саҳнаҳои офаридаашро тамошобин буд аз шабакаҳои телевизионӣ. Аз шабакаҳои интернетӣ. Аз гӯшаҳои фиттафурӯшӣ.

Шумори хонандагони таҳсин ба ӯ фаровон. Сар карда аз як тоҷики кӯҳистон то Пешвои кулли тоҷикон.

ТАФОВУТИ АЛОВУДДИН: НАҚШИ ЗАН ДАР ИҶРОИ МАРД

Ӯ симои занро меофарид. Нақши як бонуро иҷро менамуд. Чун онҳо менозиду мепӯшид. Чун онҳо мегуфту ҳаракат мекард. Аз дунёи онҳо қиссакун буд. Аз нозукиҳои оламашон воқиф. Аз кулли хосияташон огоҳ. Бо донистани ин ҳама симои ӯ ифшогари як зани воқеӣ буд. Иҷрои ин табиист, ки аз шумори амалҳои саҳл бурун аст. Иҷрои ин хос аст на ба ҳар ҳунарманд. Худ ҷое дар суҳбате гуфта: “Ман дар офаридани ҳар нақшам зиёд талош мекунам, ки табиӣ бошаду расанда ба иззати нафси касе набошад. Хусусан, дар офаридани симои занон хеле заҳмат мекашам. Диққати ҷиддӣ медиҳам сар карда аз либос то оддитарин ҷиҳати пардозгарӣ.”

Воқеан ҳам чунинанд. Ҳар яке аз он симоҳо либосеро доранд ба бар, вобаста ба нақшу амал. Ороиш низ чунин. Тарзи ҳарф гуфтану иҷрои имову ишора низ чунин. Бо дидани онҳо худи бонувон низ ҳайратзада мегарданду шигифт. Худ низ инро таъкид карда: “Аз ҷониби занон боре изҳори норозигӣ нашунидаам. Баръакс бо пешниҳодҳои ҷолиб маро ба ҳунарам дилгарм месозанд”.

Симоҳои офаридаи Аловуддин танҳо барои чанд лаҳза фароғат нест. Симоҳои офаридаи ӯ барои чанд дақиқа падид омадани ханда дар лаб нест. Симоҳои офаридаи ӯ масхараи зану модаре нест. Нақшҳои ӯ тарбиятгаранд.

АЗ “ҶЕНТЛМЕН”-Ӣ ТО “ВАСИЯТ”-И АЛОВУДДИН

Бо мафҳуми “Ҷентлмен” шояд ошно будем. Аммо онро бештар вирди забонҳо сохт саҳнаи Аловуддин. Дақиқан ҳоҷат нест ба шарҳаш. Чун ҳамагон борҳо дидаем. Борҳо бо карашмаҳои зани соҳибхона хандидаем. Бо пеши даҳон доштани румолчааш симои хонумони атрофамонро ба ёд овардаем. Бо донпошиҳои ӯ ба мурғон сайре ба дунёи бонувони деҳ кардаем. Аммо инҷо боз ифшо шуда олами як зани танҳо. Ниёздошта ба муҳаббат. Бо ҳаҷву зарофат.

“Моҳшариф” ошкор месозад зиракии як модар.

Духтари осию саркаши худро як модар ҳамеша насиҳатгар аст. Аммо ин роҳу ин шаклро Аловуддин кашф кард. Бо истифодаи гиёҳе. Бо истифодаи пӯдина. Бе ситезаю сарзаниш. Бидуни шак, ки дар симои ин модар ба ёд овардаем ҳамагон чеҳраи модаркалон. Ҳамон модарони пайваста машғули дӯғкашӣ. Ҳамон модарони дорои лаҳни форам. Ҳамон модарони пӯшида либоси тоҷикона.

“Дар маҷлис” бошад гуфта мешавад аз занони корманд. Онҳое, ки ҳарҷо ҳастанд мешитобанд дунболи фарзанд.

Танҳо Аловуддин тавонист дарёбад лаҳзаеро аз рӯзгори ҷавондухтарони келиншуда. Аз онҳое, ки зери лаб “шод бимонӣ” месароянд. Аммо худ шодкунанда нестанд. Онҳое, ки хидматфармоянд на хидматгузор. Танҳо ӯ тавонист диҳад посухи онҳорову модаронашонро. Бо шеваи гушрасу гуворо. Бихонад онҳоро дарди сар. Биканад “қабр”-и онҳоро “бар ба бар”.

Як зани гирифтор шуда ба бетаваҷҷӯҳӣ вале нигоҳдорандаи устувории оила дақиқан чунин бароварад хулоса. Чун “Тақсимоти одилона”.
“Садоқат”-и зани генерал воқеан маълум гардад аз аввал. Инро гӯянда боз Аловуддин.

“Васият”-и як модари ранҷур муассир баён шуда аз ҷониби ӯ. Насиҳатест барои мо. Баҳри расидан ба қадри модарон. Барои парастори хуби онҳо будан дар ҳамин замон.
Шумори чунин саҳнаҳо бешуморанд дар “Шӯхиҳои Аловуддин”. Саҳнаҳое, ки бозгӯ кунанд симою садою олами занонро. Пас, месазад гуфтан, ки ӯ беҳамто буд дар ин ҳунар.

НА “ТО ШӮХИҲОИ ДИГАР” ТО ЁДКАРДАҲОИ ДИГАР

Аловуддин Абдуллоевро шумори ҳунарҳо беадад. Дар нақшофарӣ беназир. Ӯро васф кардан шояд нағунҷад дар ҳаҷми танги калимот. Ҳузураш аз ин пас нест дар канори мо. Аммо ёдаш ки боқист. Саҳнаҳояш ҷовидонист.

Мо ин ҷо гуфтем аз як самти эҷодаш. Аз офаридани симои занон. Аз огоҳ будан аз ҷаҳони онҳо. Аз он ҳунаре, ки аз ӯ буду хоси ӯ. Аммо итминонамон ҳаст ба он, ки ӯро ҷой кунем дар қалб чун ҳунарманди ҳирфаии замон.

Дигар ӯ намегӯяд “То шӯхиҳои дигар”. Аммо мо мегӯем то ёдкардаҳои дигар.