“Акаҳо, хоҳарон, ёрӣ расонед, савоб мегиред. Ба арвоҳи гузаштагон хайр намоед, бе касу танҳоям, модари бемор дорам...”.

Ин суханҳоро сари ҳар қадам шунидан мумкин аст. Пештар дар кӯчаҳо танҳо ҷӯгиҳоро машғули талбандагӣ медидем. Имрӯзҳо бошад, гуфтаҳои болозикрро аз мӯйсафеди барҷомонда, то ҷавони чорпаҳлуву навраси оворагард ҳам ба забон оварда, даст ба ҷайби мардум мезананд. Ҳарчанд миёни онҳо нафароне ҳастанд, ки воқеан ҳам ниёзманданд, вале талбидани ҷавони бо чор ишкели дуруст ҷои нигаронист. Ин тоифа талбандагиро роҳи осони ба даст овардани пул дониста, дар кӯчаву хиёбон ва бозору назди донишгоҳҳо нишаста, аз мардум ёрӣ мепурсанд.

Онҳоро чӣ маҷбур кардааст? Сабаби талбандагӣ карданашон дар чист? Барои посух гирифтан ба ин саволҳо бо чанд нафари онҳо суҳбат кардем.

Дар назди Иттифоқи нависандагон мӯйсафеде нишаста, аз роҳгузарон маблағ талаб мекунад. Ӯ Саидҷон ном дошта, тақрибан 70 – 75 сола аст. Дар рафти суҳбат бо ӯ фаҳмидем, ки 3 фарзандашро хонадор кардааст, вале ҳеҷ кадомаш ӯро нигоҳубин намекунанд ва ин сабаб гаштааст, ки ӯ талбандагӣ кунад. “Шояд аз сабаби пир буданам дили мардум ба ман месӯзаду ба ман ёрӣ медиҳанд ва дар як рӯз 30 – 35 сомонӣ ҷамъ мекунам ва рӯзгорамро пеш мебарам”, - мегӯяд Саидҷон.

Агар ин мӯйсафед пириву нотавониро сабаб карда, ба талбандагӣ машғул бошад, ҷавононро чӣ ба ин кор маҷбур кардааст? Ҳамарӯза мардони ҷисман солиму қобилияти кор доштаро мебинем, ки ба талбандагӣ машғуланд. Аз содалавҳии аксар сокинон истифода карда, қатори пирону ниёзмандон ҷавонон ва майзадаҳо низ даст ба ин амалҳо мезананд.

Зимни мушоҳида аён гардид, ки қисмате аз ҷавонон бо тану ҷисми солим барои ба боварии мардум даромадан, интизори рӯзҳои сармо менишинанд. Дар назди шаҳраки донишҷӯёни ДМТ як ҷавон дар фасли сармо пайдо шуда, бо пойи луч рост меистоду талбандагӣ мекард. Ин писар бисёр аҷиб менамуд. Ҳар донишҷӯи аз наздаш гузашта, ба ӯ маблағ медод. Ин амали ҳаррӯзаи ӯ ҳисси кунҷковиамонро бедор намуду дар як канори роҳи пиёдагард каме интизор шудем, то ба куҷо рафтанашро муайян кунем. Аз байн муддате гузашту дар шаҳраки донишҷӯён рафтуомад камтар шуд. Ҷавон ба ҳар сӯ хавотиромез нигоҳ мекард ва интизори он буд, ки атрофи донишгоҳ камодам шаваду ба хонааш равад. Чун фурсати муносиб ёфт, аз пушти дарахте ҷувздонашро гирифту аз он пояфзолашро бароварда, пӯшид ва ба сӯйи роҳи мошингард равон шуд...

Ин гуна ҳолатҳо кам нест ва мо борҳо зимни санҷишҳои ВКД аз мардумфиребии ин тоифа огаҳӣ пайдо намудаем, вале боз ҳам нафароне ҳастанд, ки ба доми фиреби онҳо меафтанд.

Чизи дигаре, ки боиси нороҳатист, талбидани наврасон дар кӯчаю хиёбонҳо мебошад. Онҳо ба ҷои он ки илм омӯзанд, дар гӯшаҳои шаҳр гашта, гадоӣ мекунанд. Ин аз беаҳамиятии волидон дарак медиҳад, чунки фарзандонашонро назорат намекунанд ва баъзан худашон онҳоро барои талбандагӣ ба шаҳр мефиристанд.

Ҷомеашиносон бар он назаранд, ки сабаби асосии ба талбандагӣ машғул шудани наврасон ин беаҳамиятии волидайни онҳо мебошад. Аксар ин наврасон ба хотире, ки падару модарашон онҳоро набинанд ва ё нафари шиносе ба онҳо рӯ ба рӯ нашаванд, дур аз маҳалли зисти худ ба талбандагӣ машғул мешаванд.

Агар сайёҳе аз хориҷи кишвар ба Тоҷикистон ояду гирду атрофаш гадоҳои зиёдро бинад, дар симои онҳо сатҳи зиндагии мардуми тоҷикро баҳо медиҳад ё фикр мекунад, ки талбандагӣ миёни мардумми мо як одати маъмулӣ аст.

Муниса ҒУЛОМХОҶАЕВА,
Субҳия ШОХҶОНОВА,
коромӯзони “ҶТ”