Чанде қабл китоби “Нома ба Панҷшер”, ки маҷмӯи шеърҳо ва андешаҳои адибони тоҷик дар васфи Қаҳрамони миллии Афғонистон Аҳмадшоҳи Масъуд ва фарзандаш Аҳмади Масъуд аст, ба табъ расид. Таҳиягарон ва муаллифони нигоштаҳо таҳияи китобро ба ҳамдилии тоҷикони ин тарафи Ому, истиқбол аз озодихоҳии ҳаммиллатони худ дар Афғонистон ва дастгирии маънавӣ аз Ҷабҳаи миллии муқовимат рабт медиҳанд.

Вобаста ба ҳамин мавзӯъ, яъне нақши адибони тоҷик дар ҳамрадифӣ ва рӯҳиябахшии тоҷикони Панҷшер бо Шоираи Раҳмиҷон, яке аз нафароне ки дар таҳияи ин китоб нақш дораду муаллифи чанд шеъри ин маҷмӯа аст, суҳбат намудем.

- Китоби “Нома ба Панҷшер” метавонад пурра баёнгари ҳамдилии адибони тоҷик бо ҳаммиллатони дар он сӯи Ому қарордошта бошад?

- Ин иқдом, яъне ба чунин шакл таҳия шудани як китобро ман қаблтар доштам. Чун вақте дар шабакаи иҷтимоии Фейсбук ҳамарӯза мушоҳида менамудам, ки ҳар шоиру адиби тоҷикистонӣ нисбати тақдири Панҷшеру панҷшериён бетараф несту як ё ҳатто чанд шеър ҳамчун ифодакунандаи ҳамдилии миёни тоҷикони тоҷикистонию афғонистонӣ интишор менамуданд, хостам онҳоро ҷамъоварӣ намоям ва дар китобе бо номи “Шеъри муқовимат” пешниҳод намоям. Аммо дӯстони дастандаркорони мо, аз ҷумла шоири ҷавону пуркор Иброҳимҷон Дӯстализода пешдастӣ намуданду ин иқдомро роҳандозӣ карданд. Ман аз ин танҳо шод гаштам, зеро дар ин муддати кӯтоҳ ҷамъоварии ин ҳама шеър ва нашри китоб кори саҳлу сода нест. Ин китоб агар пурра ҳам набошад, қисман метавонад ифодакунандаи ҳамдилии адибони тоҷик бо ҳаммиллатони дар он сӯи Ому қарордошта бошад. Вақте ин китоб, ки ҳам ба хати кирилӣ ва ҳам форсӣ интишор шудааст, ба дасти гурӯҳи муқовимат мерасад, фикр мекунам як неруе дар ниҳоди онҳо эҷод карда метавонад.

- Шеъри “Ман бароят ҳадяе дорам, Аҳмад”- и шумо бо таъсири чӣ ҳолат эҷод гардид?

- Дӯстони тоҷикистонию афғонистонӣ пайваста аз ман мепурсиданд, ки чаро дар васфи Аҳмад шеъре намегӯям. Аммо ман ҳамеша фикр мекунам, ки таъсири шеъре, ки чун вулқон аз дохил сар мезанад, бештар аст аз шеъре ки фармоишӣ аст ё ба ҳадафи хосе эҷод мегардад. Бинобар ин, ман чунин ҳолатро мунтазир будам, ки бароям зиёд таъсиргузор бошад, то тавонам аз қалб чизе бигӯям.

Дар яке аз нишастҳо як дӯсти афғонистониам, ки аз Ҳоланд омада буд, ҳангоми тановули оши палов чунин гуфт, ки гурӯҳи муқовимат чанд рӯз аст, дар муҳосира ҳастанд ва чизе барои хӯрдан надоранд. Бо шунидани ин сухан ман то чӣ андоза сахт будани ҳолати онҳоро тасаввур кардам. Ҳамин лаҳза сабаб шуд ки шеъри “Ман бароят ҳадяе дорам, Аҳмад”-ро бигӯям ва чунин иброз дорам:

Хаёлан, дар табақ оши палав,
Аз чашмаҳои дараи Ромит оби сард
орам, тӯшаи Панҷшер,
Хати бунбастро боз мекунам,
бо наъраҳои шер.

- Ин шеър то ба гӯши Аҳмад Масъуд, раҳбари Ҷабҳаи муқовимат расидаю пазироии хуб низ шудааст. Ба ҳадафи худ расидани шеъри шуморо восита чӣ буд?

- Як рӯз намояндаи дафтари расмии Аҳмад Масъуд бароям дар сафҳаи месенҷер паём навишт, ки ин шеър ба дасти роҳбари гурӯҳи муқовимат расидааст. Дар аввал боварам наомад. Сипас, паёми видеоӣ аз онҳо гирифтам, ки ба ин сабт низ шак доштам. Чун симои намояндаи Ҷабҳаи муқовимат пӯшонида буд. Аммо вақте сабаб пурсидам, гуфтанд, ки гӯянда зиёд ба Кобул рафту омад дорад ва бояд чеҳрааш норӯшан бошад. Ин ва дигар гуфтаҳои нафарони муҳим бароям собит сохт, ки воқеан шеър ба дасти Аҳмад Масъуд расидааст.
Ин мужда бароям басо нек буд. Ва ин видеоро дар саҳифаам бо чунин ҷумла гузоштам: “Бинависед, шуморо мешунаванд”.

- Пайгирии авзои Афғонистон ва қаҳрамониҳои тоҷикони Панҷшер, ки имрӯз ба яке аз мавзӯъҳои муҳими ашъори адибони тоҷик табдил ёфтааст, чӣ паёмаде дошта метавонад?

- Паёмади бисёр нек дорад. Якум мужда ҳамин аст, ки оламиён донистанд, ки тоҷикон ҳамеша бо ҳам ҳамраъянд ва дар ҳолати мушкил дасти ҳамдигарро мегиранд. Агар наметавонанд ҷисман канори ҳам бошанд, аз лиҳози маънавӣ ва рӯҳан ҳамеша дар канори мардуми Афғонистон, хосатан ҳар нафаре, ки бо исми тоҷик ва барои нанги тоҷик меҷангад, ҳастанд ва мемонанд. Чӣ гуна метавон онҳоеро, ки ҳувияти тоҷикро ҳифз мекунанд, барои амни модари мо сина сипар мекунанд, забони тоҷикиро дифоъ мекунанд, васф накард? Ин ҳамраъйӣ миёни адибони мо ва кулли форсизабонон бедорие эҷод кард.

- Метавон гуфт, ки васфи қаҳрамониҳои сангари номусу нанг аз сӯи адибони мо сабаби бештар дарк шудани мафҳуми тоҷик гардад?

- Ҳар он чизе, ки барои тоҷик ва зери мафҳуми тоҷик сурат мегирад, бояд ба он тамоми тоҷикони рӯи дунё ҳамраъй бошанд. Аммо дастгирӣ кардан ва дар паҳлуи қаҳрамонони сангари номусу нанг қарор доштану бо дарди онҳо ҳамзистӣ кардани адибони мо басо ҳадафрас буд. Зеро тавонист бори дигар вирди забони ҷумла оламиён калимаи тоҷик садҳову ҳазорҳо бор чарх бизанад.

- Назари шумо дар мавриди занҳои афғонистонӣ, ки дар қатори қаҳрамонони Ҷабҳаи муқовимат ҳастанду ҳувияти хешро ҳифз мекунанд, чӣ гуна аст?

- Ман ҳаргоҳ мебинам, ки занони афғонистонӣ то ин ҳад ҷасорат доранду аз таҳдидҳову тиру туфанги толиб натарсида, дар кӯчаю хиёбонҳо саф кашида садо баланд мекунанд, худро миёни онҳо мебинам. Чунки дарди онҳоро ман чун як зани озодихоҳ дар ҷонам эҳсос мекунам.

- Ояндаи вазъи Афғонистон ва натиҷаи ҷоннисориҳои қаҳрамонони Ҷабҳаи муқовиматро чӣ гуна мебинед?
- Ман даҳ сол пеш шеъре гуфтам:

Офтоб аз паси ин панҷара
торик ояд,
Маҳи нав аз буда борик ояд.
Базми афсона фано гаштаю
паймона шикаст,
Дару девори ҳама хона шикаст...

Мутаассифона, ин мисраъҳо баъди ин ҳама сол ифодагари вазъи кунунии Афғонистон аст. Аммо хеле умедворкунанда интизорӣ дорам, ки пирӯзии рӯшанӣ бар зулмот фаро мерасад. Гурӯҳи муқовимат, ки ҳанӯз ҳам побарҷост, рӯзе ғолиб меоянд. Умедворам рӯзе мардуми Афғонистон низ чун мардуми мо зиндагии биҳиштосоро насиб мегардад.

- Ҳадяи Шоираи Раҳимҷон ва дигар адибони тоҷик ба Аҳмад Масъуд дар оянда чӣ хоҳад буд?

- Ман ва дигар адибон агар бо шамшеру силоҳ наметавонем дар Ҷабҳаи муқовимат дар канори ҳаммиллатони худ биҷангем, рамзи ҳамдилии худро метавонем тавассути қалам нишон диҳем. Мо барои он ки тавонем лоақал пардаи ғам аз рӯи онҳо бадар кунем, бояд шеърҳои рӯҳиябахш эҷод кунем. Ҳар адиб пеш аз ҳама бояд бо ору номус бошад. Ҳамин ҳодисаҳо нишон дод, ки шоирону адибони мо хушбахтона бо ору нанганд.