Муҳассилин зимни яке аз машғулиятҳои дабистонӣ пайи гуфтугузор буданду роҷеъ ба мавзуи баргузидаи дарси кушод миёни ҳам мубоҳиса мекарданд. Устодоне, ки он ҷо ҳузур доштанду ҳолати мазкурро мушоҳида менамуданд, яке ба дигаре доир ба то кадом андоза фаҳмиши дурусту амиқ доштани тарбиятгирандагон перомуни мавзуи интихобгардида ибрози назар мекарданд.

Зимоми суханро омӯзгоре ба даст гирифт:

- Хуш, хонандагони азиз! Мавзуе, ки имрӯз барои дарсамон интихоб кардаем, бисёр муҳим аст ва дар бораи он бояд ҳамагӣ дониши мукаммал дошта бошеду ҳар гоҳе атрофи он аз шумо чизе пурсида мешавад, посухи мукаммале гуфта тавонед. Мавзуи имрӯза сарҷамъию муттаҳидист, яъне ваҳдат.

Шумо баъди сол мактабро хатм мекунед. Ва соҳибдониш будану донистани воқеаву санаҳои бисёр ҳам муҳим, ки онҳо боиси рӯзгори осудаи имрӯзамон гардидаанд, шарту зарур буда, он аз вазифаҳои асосии дилхоҳ шахси ватандӯсту хештаншинос аст.

Баъди ин таъкиди омӯзгор хонандагон ба андеша фурӯ рафтанду суханони ҳамин ҳоло шунидаашонро дар зеҳнашон ҳазм мекарданд.

Ҳолати мазкурро яке аз омӯзгорони солхӯрда дида, баъди каме назора кардан, бо суоле ба бачаҳо муроҷиат кард:

- Аз миёни шумо кӣ дар бораи ваҳдату муттаҳидии доштаамон фикрашро баён месозад?

Суоли мазкур ҳамагиро аз банди андешаҳо берун намуд. Эҳсос мегардид, ки ҳар яке бо нигаристан ба нуктае чи ҷавоб доданашро меандешид.
Ниҳоятан, яке аз хонандагон даст бардошт. Омӯзгорон бо ишораи сар иҷозаташ доданд:

- Ваҳдат, яъне зиндагии хубе, ки ҳоло дорем. Зеро бидуни ин неъмат дар ҳеҷ куҷо наметавон рӯзгори осудае дошт.

Шояд густохӣ бошад, вале аз шумо – омӯзгорони азиз як чиз пурсиданиям. Замони ба даст овардани ин ҳадяи таърих шумо шоҳидаш будед. Мо, ки ҳатто ҳамсинну соли он нестем, дар бораи он рӯзҳо хеле кам медонем. Лутфан мегуфтед, ки замони пеш аз мушарраф шудан ба ин ормони миллӣ чӣ гуна замон буд?

Омӯзгорон баъди ин пурсиши шогирдашон ба якдигар нигаристанд. Нафаре аз миёни онҳо, ки омӯзгори калонсолтару рӯзгордида буд, ба сухан гуфтан пардохт:

- Он замон замоне буд, ки баҳор хазонрезу гулҳои боғу гулгаштҳо пажмурда. Замоне буд, осмон гирифтаву ғамзада. Замоне буд, дилҳо гирифтаву ҳолу ҳавои ҳамагӣ афсурда. Замоне буд, орзуҳо шикаставу оташи умеди ояндаи наку нобудшуда. Замоне буд, фазои хона тираву чароғи он хомӯшшуда. Замоне буд, хушҳолӣ рахти сафар баставу ҷояшро дилтангӣ гирифта...

Инро гуфта омӯзгор лаҳзае аз суханронӣ бозистод. Чакаи сарашро дошта, ба фикр фурӯ рафт. Аён буд, ки зеҳнаш ба он замон банд шуду ҳодисаҳои гузашта пеши назараш ҷилвагар шуд. Баъди муддате оромӣ андешаҳои худро ҷамъ намуда, дубора нутқашро идома дод:

- Замоне буд, табассуми самимӣ аз лабҳо нопадид шудаву ҷояшро чеҳраҳои пурчин гирифта. Замоне буд, мужда гум шудаву ҷояшро шумхабар гирифта. Замоне буд, вуҷудҳоро эҳсоси хуби зистан тарк кардаву ҷояшро тарсу ҳарос гирифта. Замоне буд, чашмони меҳрбори модар борониву қомати падар хамида. Замоне буд, садои беғаши кӯдакон ғайб задаву ҷояшро овози гулӯлаҳо гирифта. Ва замоне буд, хавфу ваҳм зиёд, дилтангӣ афзун, гуруснагӣ ҳукмрон, хатар бисёр, ҷон ба кафу сарсонию саргардонӣ ҳоким ва ҳамзистиву ҳамдигарфаҳмӣ нобуд.

Шукр, ки он замонҳо гузаштанду рафтанд ва моли таърих шуданд. Кас бовараш намеомад ва умед ҳам надошт, ки рӯзгори хубу оромро дигарбора бо чашми сар мебинаду дар фазои оромиш боқимондаи умрашро сипарӣ месозад. Мардум дигар дар замири хеш орзуеро намепарварид ва хостаашон танҳо ҳамин буд, ки луқмаи ноне ёбаду худу наздиконашонро аз ваҳшати гуруснагӣ раҳо созад. Ба қавле, мардум бо маргу ноумедӣ даст ба гиребон буд...

Баъди андешарониҳои омӯзгор ҳамагӣ ба фикр фурӯ рафтанду атрофи арзиши баланд доштани ваҳдату ягонагӣ меандешиданд.

Дар интиҳои дарси мазкур вақте аз хонандагон даъват ба амал оварда шуд, ки чизе гуфтан мехоҳанд ва ё на, нафаре аз онҳо, ки ҷавондухтари фаъоли синф буд, аз ҷой бархоставу иброз дошт, ки андешаҳояшро оид ба ваҳдат рӯйи авроқи сафед коридааст ва мешавад, ки дарси имрӯзаро бо шунидани он ҳусни анҷом бахшид. Ҳамагӣ бо нишони тасдиқ сар ҷунбониданд ва ӯ ба хондани матни рӯйи дастбудааш пардохт, ки чунин нигоштаҳои зебоеро доро буданд:

- Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам муттаҳид мешавему дар ободии ин Ватани биҳиштосо саҳм мегузорем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам сарҷамъ мешавему дар сарсабзии ин меҳан кӯшиш мекунем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам дар пешрафту гул-гулшукуфоии ин кишвари соҳибистиқлол талош меварзем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам дар таҳкиму ҳифзи арзишҳои қадимаи ниёгонамон аз як гиребон сар мебарорем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам вирди номи миллати соҳибтамаддуну соҳибфарҳангамон ҷамъ мешавему ҷиҳати муаррифии шоиставу арзандаи он ба оламиён ҳаракат мекунем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам дар ҳифзи марзу бум ва якпорчагии замини муқаддасамон ҷон сипар месозем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам аз “ман”-и хеш мегузарему “мо” мешавем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам хӯшиву хурсандии худро дар хушҳолии ҳамдигар мебинем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам муҳофизати суботу оромӣ ва муттаҳидии миллатро қарзи имониву виҷдонию инсонии худ мешуморем.
Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам як пора нони доштаамонро байни ҳам тақсим мекунем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам дастовардҳои доштаи давлату миллатамонро чун гавҳараки чашм эҳтиёт менамоем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам ҳаёти хубу рангинро барои тифлакони хушиқболи ин сарзамини биҳиштӣ эҷод мекунем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам ба қалбҳои ҳамдигар умеду орзуҳои ширинро эҳдо месозему дар амалӣ гаштанаш мададгори ҳам мешавем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам эҳтироми ҳамдигарро ба ҷо меорему хатои ҳамро мебахшем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам волидони якдигарро волидони худ медонему баҳри шоиста умр ба сар бурдан, шароитҳои созгорро баҳри ҳам муҳайё месозем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам бар ивази ҷонамон хоки муқаддаси ин сарзаминро аз қудуми шуми душман нигаҳбону муҳофиз мешавем.

Ваҳдат, яъне вақте мо ҳама якҷо ва даст ба дасти ҳам атрофи ватансозони ин миллат муттаҳид мешавем, ватанро боз ҳам ободу зебо месозем ва исми поки Тоҷикистони азизро дар пардаҳои қалбамон ҳаккокӣ менамоему содиқона меҳандӯсту ватанпарвар мешавем ва аз тоҷик буданамон ифтихор мекунем.

Ва ҳамин ваҳдату ягонагист, ки рӯзгорамон моломоли некрӯзиву хушбахтист.