Эҳтиром. Дар кӯдакӣ чизе дар борааш намедонем. Замони наврасӣ хоси муносибат бо калонсолон мехонемаш. Танҳо бузург шудан ва пайдо кардани фаҳми бештар бароямон имкони дарки онро медиҳад, ки эҳтиромро фақат моли муносибат бо касони ба солу мақом аз мо калон нашуморем. Яъне эҳтиром ин хоси ҷумла инсонҳост. Оғозаш аз он ҷост, ки дар шинохти хеш муваффақ мегардем. Яъне, аз он замон ки қаблтар аз ҳама ба иззати худ мепардозем. Анҷомаш бошад вақтест, ки ин эҳсосро нисбат ба дигарон гум мекунем. Ба ин, яъне пушти по кардани иззату икроми ҳамдигар шояд боис мегардад бемаърифатӣ, ҳавобаландӣ, худнамоӣ ва дигар эҳсосҳои муқобил ба эҳтиром.

Бо ин мафҳум ҳама ошноем. Дар забонамон доимӣ ҷой низ дорад. Аз он ки бо худ доремаш, сарро баланд мегирему мефахрем. Аммо дар ҳақиқат риояаш мекунем? Посухи ин суол албатта назди худи мо нест. Дар ин бора дигарон бароямон андешаронӣ мекунанд. Ҳамон гунае, ки ман низ бо дидани як ҳолати кучаке ба муҳокимаи маънои эҳтиром пардохтам. Дунболи ин мафҳуми барои ҳамаамон ошно ва дар айни ҳол бегонаро гирифтам...

Як рӯзи фасли зимистон. Самои Душанбешаҳр абрӣ буду фазо хурӯшону одамон ба ҳар сӯ равон. Аммо бо вуҷуди набудани хуршеди сӯзон, ба рағми хусусияти ин фасл ҳаво гарм буд.
Мо - ҷамъбудагони истгоҳи назди Раёсати Бозрасии далатии автомобилӣ қисме беқарор, қисме хастаю бемадор мунтазири нақлиёт будем. “Старекс”-и хатсайри 55 омад. Бо вуҷуди дилтанг гардиданам (зеро танҳо нишастгоҳи назди дар холӣ буд ҳоли нафари он ҷо нишаста аз кушодани дару ҷой додан ба нафарони пиёдашаванда басо табоҳ мешавад) ба он савор шудам. Мо зери мусиқии баланду “ҷаззоб”-и нақлиёт роҳ мерафтем. Дар гӯшае истодему нафаре поин шуд. Ин барои ман хушбахтӣ буд. Зеро аз заҳмати кушодани дару ҳар дам берун шудан наҷот ёфта, дар як гӯшаи нақлиёт ҷой гирифтам. Акнун хостам дар идомаи роҳ бо тамошои манзараҳои атроф ҳаловат барам. Зеро аз тангии ҳаво ҳама мусофирон беҳол гардида будем. Аммо ҳамин дам марди чун кӯҳ бо ғуруре дар даст телефон дохили нақлиёт шуд. Ӯ шояд фаромӯш карда буд, ки ин нақлиёти ҷамъиятист. Зеро рафтораш роҳбаронеро мемонд, ки бо як салобат ба нақлиёти шахсии хеш менишинанд. Акнун дарк кардем, ки дар дасташ будани телефон низ бесабаб набудааст. Баробари нишастан садои он баланд шуд. Мард яке аз нашрҳои ахбори телевизиони “Россия”-ро бо завқ тамошо мекард. Садои баланду гӯшхароши телефон ҳамаи моро безобита кард. Аммо ин барои мард аслан таъсире надошт. Баръакс, ифтихормандона нигоҳ мекард. “Хушбахтона” марди дар паҳлӯяш буда лаҳзае ҷониби телефон назар дӯхт. Ин таваҷҷуҳ илҳоми мардро бештар кард. Акнун дигар ба муҳокима низ пардохт ва садояш баробари садои ровии ахбор баланд гардид. Нақлиёти мо семинари омӯзишии маҷбуриеро мемонд. Зеро “тренер”-и мо бехабар аз ҳолати “иштирокчиён” аз “фаъолияташ” қаноатманд буду дар умқи “омӯзишаш” қарор дошт. Ин лаҳза шояд сабри ронанда сар омад, ки садои мусиқии мошинро баланд кард.

Нақлиёти мо дигар аз роҳрави бозори “Корвон”, ки аз ҳар сӯ ҳар садо шунида мешавад, фарқе надошт. Марди ахборгушмекардаро ин ҳолат нороҳат кард. “Шофёр мусиқита паст кун, ма ахбор гӯш кардестам!”, - гӯён садо баланд кард ӯ. Ронанда низ бе посух набуд. “Ахборро да хонатон гӯш кунен”, - нисбатан оромтар гуфт ӯ. Ҳисси худномии мард бар ҳаво бархост. Бо як такаббур ба сухан даромад: “- Ма як чии фоиданока тамошо дорам, ай ин мусиқии ту чӣ фоида?” Гӯё худи ӯ барои гӯш кардани ахбору дигар барномаҳо иҷозатнома дорад, ки дар идома мумкин набудани гузоштани мусиқӣ дар нақлиётҳои мусофиркашро низ зикр кард.

Барои ҳамаи мо ин ҳолат аҷиб буд. Аммо мо - мусофирон ҳамон одати ҳамешагӣ - ихтиёр кардани бетарафиро аз даст надодем.

Маро миёни ин хархаша суоле ба сар омада буд: Чӣ гуна метавон рафтори ин ду “соҳибҳуқуқ”-ро барои онҳо шарҳ дод? Аммо хушбахтона, як марди дар нишастгоҳи пеш нишаста, ҷумлаи ҳалкунандаро пайдо карда, иброз дошт, ки яке бояд ахборро бо гӯшмонак шунаваду дигарӣ низ мусиқиро паст кунад. Аз рафтору тарзи пӯшишаш инсони одиеро мемонд. Вале маълум шуд, ки фаҳму даркаш болотар аст аз ин одамони “маънавӣ”. Аз ононе, ки ҳамин гуна ҳар амалашонро ба намоиш мегузоранд. Худро таваҷҷуҳкунанда ба ҳар масоил мешуморанд. Аммо ҳисси эҳтиромашонро ғуломи ғуруру такаббурашон месозанд. Ҳамон ҳиссеро, ки буданаш муҳиму зарурист барои ҳар фард.

Бо расидан ба макони зарурӣ ман низ ин макони серошӯбро тарк гуфтам. Нишастан ба ин нақлиёт нороҳатиямро овард. Маро ба ҳуҷуми андешаҳою тавлид гаштани суолҳои зиёд овард: Чаро ҳама амалҳоямон худнамоие беш нест? Чаро эҳтироми ҳамдигарро гум кардаем?

Абрҳои имрӯз ҷамъшуда чун мусофиру ронандаи зикркардаи мо ба ҳам дарафтоданду борони таассуф ба боридан сар кард. Акнун баъди шоҳид шудан ба ин ҳолат ман мондаму борону роҳу суолҳои зеҳни худ...