Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон солимии миллатро-солимии давлат меномад.

Маҳз туфайли ғамхориҳои падаронаи фарзонамарди миллат дар даврони соҳибистиқлолии кишвар шумораи беморхонаву таълимгоҳҳо, коллеҷу бунгоҳҳои тиббӣ, дорухонаҳо, табибони баландихтисос, асбобу лавозимоти муосири ташхису табобати беморон рӯз аз рӯз афзуда истодаанд.

Мутаассифона, дар баробари ин ҳама шумораи бемориҳои қанд, табларза, фишорбаландӣ, зиёдшавии намак, дарди меъдаю руда, саратон, пайдошавии санг дар узвҳо, аз кор мондани дилу гурда, варами ҷигар, безурётӣ ва чураи сутунмуҳра зиёд шудан дорад.

Нафарони зиёд аз ин бемориҳо азият мекашанд. Ба андешаи ин ҷониб яке аз сабабҳои пайдошавии ин бемориҳо пеш аз ҳама истеъмоли ғизоҳои ғайритабиӣ ва муҳлати истеъмолашон гузашта мебошад.

Солҳои пеш шумораи беморхонаву ташхисгоҳҳо ва асбобҳои дақиқи ташхисӣ чандон зиёд набуд, аммо сафи беморон кам буд. Ёд дорам як духтур ба аҳолии аз се то ҳафт деҳа хизмати тиббӣ мерасонд. Он вақтҳо одамон бештар аз бемориҳои гул ва обпартояк мефавтиданд.

Шукрона, ки дар даврони соҳибистиқлолии давлат ин бемориҳо аз байн рафтанд. Он солҳо одамон аз обҳои зулолу шифобахши чашмаву рудҳои ватани азизамон истифода мебурданд, на аз нӯшокиҳои газдору ғайритабиӣ. Он давра бештари хӯрокҳоро бо шир тайёр менамуданд. Зеро ба гуфтаи Луқмони Ҳаким шир беҳтарин ғизо барои инсон аст. Бонуҳои он замон бо маҳсулотҳои ширӣ таомҳои зеринро омода менамуданд:

Кочӣ, Отала, Чанголӣ, Ширкаду, Қурутоб, Ширравған,Фатирмаска, Ширчой, Рубич, Нишоста, Таҳмол, Қалама, Ширбиринҷ, Биринҷова, Умоч, Гардсӯз, Оши Туппа ва Оши Бурида.

Мардум дар деҳот ин ғизоҳоро бо аҳли оилаашон мудом истеъмол мекарданд. Ин таомҳо парҳезӣ ба ҳисоб мерафтанд. Афсӯс ҳоло дар аксари ошхонаҳо чунин таомҳоро пешниҳод карда наметавонанд ва ё дар бораи чунин ғизоҳо тасаввурот надоранд. Он солҳо бо дастоз аз гандум хӯрокҳои гуногун тайёр мекарданд, ки аз орди ҳозира ба куллӣ фарқ дошт. Нонаш пуршираю бомазза буду муддати як ҳафта хушк намешуд. Имрӯз сабаб дар чи бошад, ки дар рӯзи дуюм нон хушк мешавад. Мардум пеш вақт аз гиёҳҳои шифобахш фаровон истифода мебурданд. Онҳоро дар баъзе ғизоҳои ширӣ, чакаю ҷурғот ва шакароб омехта мекарданд ва ё хушконда Оши Туппа, Оши Бурида, Биринҷова, Ҳалилов, Гандумкӯча, Далда ва дигар таомҳои лазизу ғизоноки миллиро тайёр менамуданд.

Ров, Кокутӣ, Рошак, Ҷамилак, Чукрӣ, Пиёзбарги кӯҳӣ, Ҷоқла, Гашнич, Қоқу, Чойкаҳак, Шибит, Заралаф, Шамбут, Райҳон, Роҳдавак, Ҳолмон, Модел, Ҷоҷи, Пудина, Печак, Хоч,Кавар, ва Торон аз ҷумлаи он гиёҳҳои шифобахше буданд, ки одамон аз онҳо фаровон истеъмол мекарданд.

.Мардуми он замон либосҳояшонро аз матоъҳои суф, пахтагӣ ва пиллагӣ тайёр менамуданд, на аз матоъҳои сунъӣ. Палос ва болину бистарашон низ сунъӣ набуд. Хонаҳояшон на аз рангу бори кимиёвӣ, балки одӣ аз гил ва чӯбу тахта сохтаю оро дода мешуд. Худашонро на бо асбобҳои барқӣ, балки ба воситаи алови ҳезум дар оташдон ва сандалӣ гарм мекарданд, ки тамоми дардҳо, аз ҷумла сармозадагиро аз буғум ва устухонҳо берун мекард. Пойпушҳояшон на аз рахтҳои сунъӣ, балки аз пусти хоси ҳайвонот тайёр мешуд. Зану мард ба корҳои хоҷагӣ ба пуррагӣ машғул буданд. Занҳо баробари мардҳо кор мекарданд. Кори ҷисмонӣ барои саломатӣ ва инкишофи бадан аҳамияти калон дошт. Зану марди онвақта бисёр ҳам бардаму боқувват ва солим буданд. Бо сабаби истифода бурдани таомҳои миллӣ ва гиёҳҳои шифобахш одамон он замон ба бемориҳои зиёд гирифтор намешуданд. Бинобар ин, истифодаи ғизои солимро ба шумо тавсия медиҳам.

Соли сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ эълон шудани имсоли 2018 бесабаб нест ва аз ин рӯ, ҳунарҳои мардумиро фаромӯш набояд кард.

Порае аз эҷоди Боймуроди Зуҳур

Субҳгаҳ баъди намозам,
Шир менӯшам дамодам.
Аз барои солимиам
Чукрию торон бикобам.
Бахшадам рӯҳу тавоне,
Шакаробу қурутобам.
Ташнагиро бишканад зуд,
Обои нуқратобам.
Хастагиро дур созад
Сайри дашту кӯҳсорам.
Дардро бахшад шифо бас,
Шамбуту қоқую ровам.
Ҳар чизе, ки рӯяд аз хок,
Малҳами ҳар дард донам.
Гарчи дар ҳафтоду ҳафтам,
Пир не, ҳоло ҷавонам.

Боймуроди ЗУҲУР