Шиноварӣ аз қадим миёни мардуми тоҷик мавқеи хос дошта. Гузаштагони мо омӯхтани ин навъи варзишро ба фарзандони худ таълим медоданд. Маврид ба зикр аст, ки имсол Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати кишвар шиновариро вориди бозиҳои миллӣ гардонд. Мо умед дорем, ки минбад варзишгарони мо на ба таври квота шомили бозиҳои олимпӣ мегарданд, балки бо ғолибият ва дастовардҳои назаррас роҳхат ба олимпиядаи Токио-2020-ро ба даст меоранд. Доир ба таърихи пайдоиш ва рушти ин намуди варзиш бо Муҳамаддилкушод Табаров, муовини директори Муассисаи давлатии “Мактаби ҷумҳуриявии махсуси намудҳои варзиши обӣ” ҳамсуҳбат шудем.

- Шиновариро варзиши қадима меҳисобанд. Мегуфтед, ки пайдоиши ин намуди варзиш ба кадом давраҳо рост меояд?

- Таърих гувоҳ аст, ки аз азал ҳаёти одам ба об алоқамандии зич дошт. Аз кофтукобҳои археологӣ, адабиёти аз қадим бамеросмонда, нишонаҳои таърихии дар болои сангу тахтасангҳо, расмҳои кашидашуда, ки дар онҳо тасвири шиноварон ва оббозон нишон дода шудааст, хулоса кардан мумкин аст, ки инсонҳо аз замонҳои қадим бо об сари кор доштаанд ва шиновариро хуб метавонистанд.

Чи тавре ки аз таърихи дунёи қадим ба мо маълум аст, инсонҳо аз қадим инҷониб макони зист ва зиндагонии худро асосан дар наздикии баҳру кӯл ва дарёҳо интихоб менамуданд. Шиновариро тавонистан бошад вазифаи аввалиндараҷаи ҳар яки онҳо буд. Доимо ба об сари кор доштанд ва ҳатто як қисми таъмини рӯзгорро аз дохили об пайдо мекарданд. Шиноварӣ дар Аврупо аз асри XIX ҳамчун намуди варзиш шинохта шуд ва баъдан вориди Бозиҳои олимпӣ гардид, ки ин иқдом минбаъд ба рушди шиноварӣ дар тамоми гӯшаву канори дунё мусоидат намуд.

- Дақиқтар гуфта метавонед, ки шиноварӣ кадом сол вориди Бозиҳои олимпӣ гардид?

- Аввалин маротиба шиноварӣ ба Бозиҳои олимпӣ соли 1896 ворид шуд. Соли 1908 Федератсияи байналмилалии шиноварӣ (FINA), ки то ҳол тамоми мусобиқаҳои ҷаҳониро оид ба шиновариро назорат менамояд, ташкил гардид. Соли 1912 бошад, аввалин маротиба дар бозиҳои олимпӣ аз намуди шиноварӣ духтарон баромад намуданд.

- Рушди варзиши шиноварӣ дар Тоҷикистон аз кадом солҳо оғоз гардид?

- Дар кишвари мо бори аввал соли 1948 мусобиқаи шиноварӣ дар доираи Спартакиадаи Осиёи Миёна баргузор гардида, маросими ифтитоҳи он дар “Кӯли ҷавонон” ҷараён гирифтааст. Аввалин ҳавзҳои шиноварӣ, ки онҳо ду адад будаанд, дар Тоҷикистон соли 1952, бо андозаи 50х20м дар назди “Кули комсомол”, (ҳоло “Кули ҷавонон”) сохта ба истифода дода шуданд. Баъдан, соли 1972 дар шаҳри Душанбе маҷмӯи ҳавзҳои шиноварии ҷумҳариявӣ ба истифода дода шуд. Бе сабаб набуд, ки соли 1975 яке аз мусобиқаҳои бонуфузтарини собиқ давлати Шӯравӣ 5-умин – Спартакиядаи халқҳои СССР, аз рӯи намуди ҷаҳидан ба об, дар пойтахти Тоҷикистон шаҳри Душанбе баргузор гардида буд, ки дар он тимҳои якачини собиқ ҷумҳуриҳои Иттиҳоди Шӯравӣ иштирок намуданд. Инчунин, дастаи мунтахаби кишвари мо дар Спартакиадаи 6-уми халқҳои собиқ Шӯравӣ бомуваффақият ширкат варзида, мақоми намоёнро ишғол намуда буд.

- Айни ҳол рушди ин намуди варзиш дар Тоҷикситон чӣ гуна аст?

- Баъди соҳибистиқлол шудан Ҳукумати кишвар ба ин навъи варзиш диққати махсус медиҳад. Дар ҳамин асос, солҳои охир дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ҳавзҳои нави шиноварӣ ба истифода дода шуд. Метавон гуфт, ки варзиши шиноварӣ дар сартосари ҷумҳурӣ аз нав эҳё гардид. Ҳар сол бо дастгирии Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати мамлакат дар шаҳри Душанбе, вилояти Суғд ва шаҳри Кӯлоб мусобиқот оид ба шиноварӣ гузаронида мешавад. Дар соли 2016 варзишгарони Мактаби ҷумҳуриявии махсуси намудҳои варзиши обӣ аз мусобиқаҳои дохилию хориҷӣ 175 медал ба даст оварданд, ки ин аз рушти варзиши шиноварӣ дар кишвар дарак медиҳад.
  
- То Олимпиадаи Токио – 2020 чӣ нақшаҳо доред ва аз рӯи кадом барномаҳо кор мекунед?

- Барои роҳхат гирифтан ба Бозиҳои олимпии Токио - 2020 нақшаҳо зиёд аст. Айни замон ду нафар варзишгарони Муассиса Олим Қурбонов ва Рамзиёр Хоркашов ҷиҳати иштирок дар Чемпионати якуми Осиёи Марказӣ оид ба шиноварӣ дар масофаи хурд, ки 24-28 апрели соли ҷорӣ дар Туркманистон баргузор мегардад, сафарбар шуданд. Барои роҳхат пайдо намудан ба Олимпиадаи Токио-2020 нақша дорем, дар олимпиадаи ҷавонон, ки соли 2018 дар шаҳри Буеносайреси кишвари Аргентина баргузор мегардад, иштирок намоем. Барои ин олимпиада шиновари мо Олим Қурбонов тайёрии хуб дидаистодааст ва мо умед дорем, ки аз ин олимпиада натиҷаи хуб ба даст меорад.

- Шиновариро ба қатори бозиҳои миллии варзишӣ шомил намуданд. Ба андешаи Шумо ин иқдоми пешгирифта то чӣ андоза метавонад барои рушди ин намуди варзиш саҳм гузорад?

- Шиноварӣ чун дигар намудҳои варзиш, барои мардуми тоҷик аз қадим воситаи баланд бардоштани саломатӣ ва обутоби бадан ба шумор мерафт. Шиноварӣ миёни мардуми тоҷик ҳамчун ҳунар, санъати варзишӣ, маҳорати мардонагӣ, ҷасорат ва чолокӣ машҳур буд. Албатта, вақте ки шиноварӣ ба қатори бозиҳои миллӣ шомил шуд, бояд ки мардуми тоҷик дар баробари савод омӯхтан шиновариро низ ба фарзандонашон омӯзанд. Зеро дар фасли тобистон, мо хоҳем нахоҳем, фарзандонамон майл ба оббозӣ мекунанд ва, аз ҳама муҳим, мо бо омӯзонидани ин намуди варзиш онҳоро аз ғарқшавӣ эмин нигоҳ медорем.
   
- Ташаккур барои суҳбат, ба Шумо муваффақият хоҳонем.

Шаҳбози АСОМИДДИН, "ҶТ"