САЙЁҲӢ
Ҷумъа 10 Май 2024 06:23
Имрӯз дар дунё мавзеъҳои зиёди аҷибу афсонавие вуҷуд доранд, ки таърихи пайдоиши онҳо барои аксари сокинони сайёра номаълум боқӣ мондааст. Албатта, олимон зимни таҳқиқоти хеш фарзияҳои мухталиферо пешниҳод менамоянд, аммо онҳо солиёни зиёд тасдиқи худро пайдо карда наметавонанд.
ШАҲРИ ҚАДИМАИ МАЧУ-ПИКЧУ – МУЪҶИЗАИ НАВИ ОЛАМ
Мачу-Пикчу яке аз беҳтарин ёдгориҳои меъмории Амрикои Ҷанубӣ буда, соли 2007 мақоми муъҷизаи нави оламро соҳиб гардид. Он дар ҳудуди Перуи имрӯза, дар қуллаи силсилакӯҳҳо, дар баландии 2450 метр аз сатҳи баҳр воқеъ гардидааст. Онро “Шаҳри осмон” ва ё “Шаҳре миёни абрҳо” ва баъзан “Шаҳри гумшудаи инкҳо” меноманд. Баъзе бостоншиносон бар он ақидаанд, ки ин шаҳр ҳамчун паноҳгоҳи муқаддаси куҳӣ аз ҷониби шоҳи бузурги инкҳо (яке аз қавмҳои қадимаи Перу ва Боливия) Пачакутек тақрибан дар соли 1440 сохта шуда, то соли 1532, яъне то замони истилои он аз ҷониби империяи инкҳо, арзи вуҷуд дошт. Соли 1532 тамоми сокинони ин шаҳр ба таври асроромез ғайб заданд. Ҳамин тариқ, зиёда аз 400 сол ба ин мавзеъ қадами одамизод нарасидааст.
Шаҳр аз давраи ҳукмронии инкҳо то замони мо бо ҳамон шакли пурраи худ омада расидааст. Зебогии ин шаҳр дар муқоиса бо шаҳрҳои дигари дунё беназир ва фавқулода мебошад.
ТАЪРИХИ БУНЁДИ ШАҲР
Номи Мачу-Пикчуро ба ин шаҳр нахустин кашшофи он – Пачакутек, ки солҳои 1438-1471 ҳукмронӣ кардааст, гузошта буд. Шаҳр дар масофаи 120 километр дуртар аз музофоти Кускои машҳур, дар наздикии дарёи Урубамба ҷойгир аст. Солҳои аввал шаҳр мавқеи дуюмдараҷа дошт, вале баъди аз ҷониби испаниҳо забт гардидани Куско, он аз шаҳрҳои асосӣ ва охирини инкҳо эътироф гардид, ки тамаддуни онҳо дар он ҷо маҳв шудааст. Испаниҳо дар ин шаҳр зиндагӣ накардаанд, вале бо вуҷуди ин тамаддун ин ҷо аз байн рафт. Шаҳр оҳиста-оҳиста таназзул меёфту аҳолии он тадриҷан кам мегардид. Ва оқибат охирин сокини он низ, ки як зан буд, ҳалок гардид.
Маҳорату малакаи сохтмончиёни ин шаҳри қадима касро ба ҳайрат меорад. Иморатҳои дар ҷойҳои дурдасту касногузар биношуда дар баландиҳои гуногун қомат афтохтаанд ва садҳо зинаҳои сангин онҳоро бо ҳам мепайванданд. Тамоми иншооти шаҳр аз хиштҳои азими сангӣ сохта шудаанд. Ин сангҳоро танҳо вазни худи онҳо нигоҳ медорад. Аз сабаби он ки дар ин мавзеъ нишебиҳо зиёданд, сангҳо барҷастагиҳои махсусе доранд, ки онҳоро устувор нигоҳ медоранд. Бояд зикр намуд, ки ҳамаи ин иморатҳои сангии бузург бо қувваи одамон ва бе истифодаи олотҳои махсус бино ёфтаанд.
МАҲАЛЛАҲОИ ШАҲРИ ҚАДИМА
Маҳаллаи марказии шаҳр Акропол ном дорад. Дар ин ҷо ибодатхонаи Офтоб, ягона ибодатхонае, ки то замони мо омада расидааст ва ба Худои инкҳо бахшида шудааст, воқеъ мебошад. Ҳамчунин, дар ин ҷо Коҳини олӣ ва маъбади Се бут ҷойгир аст.
Маҳаллаи дигар маҳаллаи Шоҳон ном дорад. Он дар асрҳои 15-16 сохта шудааст. Дар ин ҷо маъбади қалъаи Торреон бо шакли нимдоира ва ҷойҳои зиёди қурбонӣ воқеъ гардидааст. Каме дуртар аз он Қалъаи шоҳдухтарон ҷойгир аст, ки дар он маликаи инкҳо мезист. Дар пушти тӯдаи сангҳо макони зисти косибон ва каме дуртар манзили қозӣ ва ҷаллодон воқеъ гардидааст. Маҳаллаи навбатӣ маҳалли ҷойгиршавии ҳабсхона аст, ки дорои гулмехҳои зиёд барои бастани маҳбусон мебошад. Аз пушти ҳабсхона ғорҳо барои гӯрондани ҷасадҳо ҷойгиранд. Қабрҳои бошукӯҳ гувоҳӣ аз он медиҳанд, ки дар ин ҷо одамони машҳури шаҳр гӯронида шудаанд.
Хуллас, то имрӯз таҳқиқоти ин шаҳри қадимаи инкҳо идома дорад.
СОКИНОНИ ШАҲР КУҶО ШУДАНД?
Соли 1911 татқиқотчии амрикоӣ Хайрам Бингем ҳамроҳи гурӯҳи роҳнамоикунандаи маҳаллӣ ба ин мавзеъ омада, манзараи хеле мутаассиркунандаеро мушоҳида кард. Дар ин ҷо қалъа ва кушкҳои азим, маҷмӯи биноҳои истиқоматии дуошёна, майдонҳо, меҳробҳо ва қурбонгоҳҳо бо тарзи аҷиб қомат афрохтаанд. Баъдан маълум шуд, ки қадами истилогарони испанӣ то Мачу-Пикчу нарасидааст. Вале сокинони маҳаллии он куҷо шуданд?
Тибқи яке аз ривоятҳо вақте ҳокимони инк фаҳмиданд, ки давраи таназзули ҳукмронии онҳо фаро расидааст, онҳо барои кӯмак ба Худо муроҷиат намуданд. Онҳо шабу рӯз ибодат намуда, аз Худованд талаб мекарданд, ки онҳоро ҳимоят кунад. Ба қавле гӯё шаҳрро абрҳо печонда гирифтанду тамоми сокинони онҳоро ба самти номаълуме гирифта бурданд. Тибқи ривояти дигар тӯли як сол тамоми сокинони он қурбонӣ карда шуданд.
ФАРЗИЯҲО
Тавре соли 2001 маҷаллаи «The Times» хабар дода буд, бостоншиносони ҷопонӣ аз Донишкадаи таҳқиқотии пешгирии фалокатҳои назди Донишгоҳи Киото ба хулосае омаданд, ки қаторкӯҳҳое, ки дар он ин шаҳри қадима ҷойгир шудааст, бар асари эрозия (бодлес) бо суръати 12 см. дар як сол вайрон мешавад. Ба андешаи онҳо қабати хоке, ки дар онҳо муҷассамаҳои беназири меъмории инкҳо ҷойгиранд, ҳаракат мекунад ва онҳо ҳар лаҳза метавонанд фурӯ раванд. Бо вуҷуди ин, ҳамасола миқдори зиёди сайёҳон ҳаёти худро зери хатар гузошта, ба тамошои ин мавзеи аҷибу ҳайратангез мераванд, то аз асрори охирин қароргоҳи инкҳо огаҳӣ пайдо кунанд.
ШАҲРИ ҚАДИМАИ МАЧУ-ПИКЧУ – МУЪҶИЗАИ НАВИ ОЛАМ
Мачу-Пикчу яке аз беҳтарин ёдгориҳои меъмории Амрикои Ҷанубӣ буда, соли 2007 мақоми муъҷизаи нави оламро соҳиб гардид. Он дар ҳудуди Перуи имрӯза, дар қуллаи силсилакӯҳҳо, дар баландии 2450 метр аз сатҳи баҳр воқеъ гардидааст. Онро “Шаҳри осмон” ва ё “Шаҳре миёни абрҳо” ва баъзан “Шаҳри гумшудаи инкҳо” меноманд. Баъзе бостоншиносон бар он ақидаанд, ки ин шаҳр ҳамчун паноҳгоҳи муқаддаси куҳӣ аз ҷониби шоҳи бузурги инкҳо (яке аз қавмҳои қадимаи Перу ва Боливия) Пачакутек тақрибан дар соли 1440 сохта шуда, то соли 1532, яъне то замони истилои он аз ҷониби империяи инкҳо, арзи вуҷуд дошт. Соли 1532 тамоми сокинони ин шаҳр ба таври асроромез ғайб заданд. Ҳамин тариқ, зиёда аз 400 сол ба ин мавзеъ қадами одамизод нарасидааст.
Шаҳр аз давраи ҳукмронии инкҳо то замони мо бо ҳамон шакли пурраи худ омада расидааст. Зебогии ин шаҳр дар муқоиса бо шаҳрҳои дигари дунё беназир ва фавқулода мебошад.
ТАЪРИХИ БУНЁДИ ШАҲР
Номи Мачу-Пикчуро ба ин шаҳр нахустин кашшофи он – Пачакутек, ки солҳои 1438-1471 ҳукмронӣ кардааст, гузошта буд. Шаҳр дар масофаи 120 километр дуртар аз музофоти Кускои машҳур, дар наздикии дарёи Урубамба ҷойгир аст. Солҳои аввал шаҳр мавқеи дуюмдараҷа дошт, вале баъди аз ҷониби испаниҳо забт гардидани Куско, он аз шаҳрҳои асосӣ ва охирини инкҳо эътироф гардид, ки тамаддуни онҳо дар он ҷо маҳв шудааст. Испаниҳо дар ин шаҳр зиндагӣ накардаанд, вале бо вуҷуди ин тамаддун ин ҷо аз байн рафт. Шаҳр оҳиста-оҳиста таназзул меёфту аҳолии он тадриҷан кам мегардид. Ва оқибат охирин сокини он низ, ки як зан буд, ҳалок гардид.
Маҳорату малакаи сохтмончиёни ин шаҳри қадима касро ба ҳайрат меорад. Иморатҳои дар ҷойҳои дурдасту касногузар биношуда дар баландиҳои гуногун қомат афтохтаанд ва садҳо зинаҳои сангин онҳоро бо ҳам мепайванданд. Тамоми иншооти шаҳр аз хиштҳои азими сангӣ сохта шудаанд. Ин сангҳоро танҳо вазни худи онҳо нигоҳ медорад. Аз сабаби он ки дар ин мавзеъ нишебиҳо зиёданд, сангҳо барҷастагиҳои махсусе доранд, ки онҳоро устувор нигоҳ медоранд. Бояд зикр намуд, ки ҳамаи ин иморатҳои сангии бузург бо қувваи одамон ва бе истифодаи олотҳои махсус бино ёфтаанд.
МАҲАЛЛАҲОИ ШАҲРИ ҚАДИМА
Маҳаллаи марказии шаҳр Акропол ном дорад. Дар ин ҷо ибодатхонаи Офтоб, ягона ибодатхонае, ки то замони мо омада расидааст ва ба Худои инкҳо бахшида шудааст, воқеъ мебошад. Ҳамчунин, дар ин ҷо Коҳини олӣ ва маъбади Се бут ҷойгир аст.
Маҳаллаи дигар маҳаллаи Шоҳон ном дорад. Он дар асрҳои 15-16 сохта шудааст. Дар ин ҷо маъбади қалъаи Торреон бо шакли нимдоира ва ҷойҳои зиёди қурбонӣ воқеъ гардидааст. Каме дуртар аз он Қалъаи шоҳдухтарон ҷойгир аст, ки дар он маликаи инкҳо мезист. Дар пушти тӯдаи сангҳо макони зисти косибон ва каме дуртар манзили қозӣ ва ҷаллодон воқеъ гардидааст. Маҳаллаи навбатӣ маҳалли ҷойгиршавии ҳабсхона аст, ки дорои гулмехҳои зиёд барои бастани маҳбусон мебошад. Аз пушти ҳабсхона ғорҳо барои гӯрондани ҷасадҳо ҷойгиранд. Қабрҳои бошукӯҳ гувоҳӣ аз он медиҳанд, ки дар ин ҷо одамони машҳури шаҳр гӯронида шудаанд.
Хуллас, то имрӯз таҳқиқоти ин шаҳри қадимаи инкҳо идома дорад.
СОКИНОНИ ШАҲР КУҶО ШУДАНД?
Соли 1911 татқиқотчии амрикоӣ Хайрам Бингем ҳамроҳи гурӯҳи роҳнамоикунандаи маҳаллӣ ба ин мавзеъ омада, манзараи хеле мутаассиркунандаеро мушоҳида кард. Дар ин ҷо қалъа ва кушкҳои азим, маҷмӯи биноҳои истиқоматии дуошёна, майдонҳо, меҳробҳо ва қурбонгоҳҳо бо тарзи аҷиб қомат афрохтаанд. Баъдан маълум шуд, ки қадами истилогарони испанӣ то Мачу-Пикчу нарасидааст. Вале сокинони маҳаллии он куҷо шуданд?
Тибқи яке аз ривоятҳо вақте ҳокимони инк фаҳмиданд, ки давраи таназзули ҳукмронии онҳо фаро расидааст, онҳо барои кӯмак ба Худо муроҷиат намуданд. Онҳо шабу рӯз ибодат намуда, аз Худованд талаб мекарданд, ки онҳоро ҳимоят кунад. Ба қавле гӯё шаҳрро абрҳо печонда гирифтанду тамоми сокинони онҳоро ба самти номаълуме гирифта бурданд. Тибқи ривояти дигар тӯли як сол тамоми сокинони он қурбонӣ карда шуданд.
ФАРЗИЯҲО
Тавре соли 2001 маҷаллаи «The Times» хабар дода буд, бостоншиносони ҷопонӣ аз Донишкадаи таҳқиқотии пешгирии фалокатҳои назди Донишгоҳи Киото ба хулосае омаданд, ки қаторкӯҳҳое, ки дар он ин шаҳри қадима ҷойгир шудааст, бар асари эрозия (бодлес) бо суръати 12 см. дар як сол вайрон мешавад. Ба андешаи онҳо қабати хоке, ки дар онҳо муҷассамаҳои беназири меъмории инкҳо ҷойгиранд, ҳаракат мекунад ва онҳо ҳар лаҳза метавонанд фурӯ раванд. Бо вуҷуди ин, ҳамасола миқдори зиёди сайёҳон ҳаёти худро зери хатар гузошта, ба тамошои ин мавзеи аҷибу ҳайратангез мераванд, то аз асрори охирин қароргоҳи инкҳо огаҳӣ пайдо кунанд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед