ҶАВОНОН
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 10:06
Машғули кор будам, ки садои занги телефон баланд шуд. Гӯширо бардоштам. Аз он тараф садои ғамангези табиб шунида шуд: «Апаҷон, муоина маълум кард, ки домодшаванда ба бемории табобатнашаванда гирифтор аст. Ҳоло ҳам вақт доред, маросими тӯйро гардонед...»
Бо шунидани ин хабар баданамро сардӣ фаро гирифт, гӯё аз сарам оби хунук рехтанд. Дунё дар назарам торик шуд.
Ба беморхона рафтам, то бо ҳуҷҷатҳо аз наздик шинос шавам. Баъди аз назар гузаронидани ҳуҷҷатҳо маълум гардид, ки домодшаванда дар ҳақиқат гирифтори бемории табобатнашаванда аст. Ночор ба модари домодшаванда занг зада, ҳодисаи шумро ҳикоят кардам, роҳи ҳалро пурсидам. Ӯ аз он тараф хоҳиш кард, ки каме интизор шавам, баъд аз чанд дақиқа ба хона омада, маслиҳат мекунем. Ман ҳам чизе нагуфтам. Баъд аз 20 дақиқа расид. Пешниҳод кардам, ки тӯйро мегузаронем, чизе шавад таваккалаш ба Худо. “Охир, ман тӯли як моҳ шуд ба тӯй тайёрӣ дидаам, тамоми лавозимоти арӯсро харидам, маблағи додаи шуморо ҳам масраф кардаам. Бадии кор дар он аст, ки ман тамоми хешу табор ва ҳамсояҳоро ба тӯй даъват кардаам. Баъди ду рӯз меоянд. Агар ба онҳо гӯям, ки наоед, тӯй намешавад, ба ман механданд. Хаёл мекунанд, ки духтарам ягон айб дорад...”
Модари ҷавон маро оромона гӯш карда. Пасон гуфт: “Апаи Моҳира, шумо суханҳои гуфтаи худро сарфаҳм рафта истодаед?! Аз кадом хешу табор ва шарму ҳаё ҳарф мезанед? Ин чӣ гуна шарму ҳаё ва хешу табордорӣ будааст? Охир, ин ҷо сухан дар бораи ҷони инсон рафта истодааст. Шумо бошед, аз гапи мардум андеша доред. Магар духтаратон барои шумо азиз нест? Мехоҳед духтари шумо ҳам баъди издивоҷ гирифтори бемории табобатнашаванда гардад? Апаи Моҳира, ман инро умуман намехоҳам ва барои ҳамин биёед бе ранҷишу малоли хотир издивоҷро гардонем. Ин ба манфиати шумо мешавад. Боз як нафари дигарро гирифтори мубталои ин беморӣ кардан хатост. Инро ман хуб дарк мекунам, чунки худ табиб ҳастам ва медонам, ки гирифторони ин намуд беморӣ чӣ гуна ранҷ мекашанд. Апаи Моҳира, фикри онро накунед, ки хешу табор ва ҳамсоягон шуморо механданд, балки аз ояндаи духтаратон андеша кунед...”
Баъди суҳбати тӯлонӣ ду тараф ба хулосае омадем, ки издивоҷро манъ кунем.
Дар ҳақиқат имрӯз дар ҷомеа чунин проблемаҳо зиёд ба чашм мерасанд. Шералӣ Раҳматуллоев, намояндаи Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотии ин ниҳод, қайд кард, ки то имрӯз 32 ҳазор арӯсу домодшавандаро қабл аз издивоҷ ташхис кардаанд. Миёни ташхисшудаҳо 161 нафар мубталои бемории гепаттити В, 30 нафар - гепаттити С, 9 нафар - бемори СПИД, 8 нафар - бемории сил ва 2 нафар мубталои бемории оташак ошкор карда шуд. Ӯ афзуд: “Ҳар сол дар кишвар беш аз 200 ҳазор нафар ҷавон издивоҷ мекунанд, ки барои муоинаи тиббии қабл аз издивоҷи онҳо 16 миллион сомонӣ сарф хоҳад шуд. Аммо ҳамагӣ 32 ҳазори онҳо аз муоинаи тиббӣ мегузаранд. Гузаштани муоинаи тиббии қабл аз издивоҷи 4 моҳ пеш ҳатмӣ гашта буд, вале то ҳол бархе аз навхонадорон онро риоя намекунанд. Ҳарчанд ин пеш аз ҳама ба фоидаи худи онҳост”.
Ташхиси пеш аз издивоҷи навхонадорон ройгон аст. Мутобиқи талаботи моддаи 23 Конститусияи Тоҷикистон “Дар бораи ҳаёти шахсии инсон бе розигии ӯ ҷамъ намудан, нигоҳ доштан, истифода ва паҳн кардани маълумот манъ аст”, инчунин мутобиқи моддаи 15 Кодекси оила гузаронидани муоинаи тиббии шахсони никоҳшаванда, инчунин додани машварат доир ба масъалаҳои тиббию генетикӣ ва масъалаҳои солимгардонии оила аз ҷониби муассисаҳои давлатии нигаҳдории тандурустии маҳалли истиқомати онҳо ба таври ройгон (бепул) ва танҳо бо ризоияти шахсони никоҳкунанда анҷом дода мешавад. “Агар яке аз никоҳкунандагон ба бемории венерикӣ ва ё вируси норасоии масунияти одам ва бемории муҳассали норасоии масуният мубтало будани худро пинҳон дорад, шахси дигар метавонад ба суд муроҷиат карда, беэътибор донистани никоҳро талаб намояд” (моддаҳои 28-31 ҳамин кодекс).
- Хатои мо - волидон дар он буд, ки нисбат ба муоинаи духтур бепарвоӣ зоҳир карда, натиҷаи онро интизор нашуда, натиҷаи талхи онро чашидем. Ҳарчанд ду ҳафта пеш духтарам бо домодшаванда аз муоина гузашта буданд. Беҳуда шахсони маъруф нагуфта будаанд, ки меваи сабр ширин аст. Аммо мо сабр карда натавонистем. Ман акнун дарк кардам, ки ташхиси пеш аз издивоҷи навхонадорон бениҳоят зарур будааст. Хуб шуд, ки онро Ҳукумати кишвар ҳатмӣ гардонд. Барои ҳамин, аз дигар волидон даъват ба амал меорам, ки пеш аз издивоҷ фарзандони худро аввал аз муоинаи тиббӣ гузаронида, сипас андешаи хонадоршавиашонро намоянд. Имрӯз дар ҷомеа мутаасифона, баъзе волидон дар хонадории фарзандон ба саросемагию шитобкорӣ роҳ медиҳанд, - гуфт Моҳира.
Дар ҳақиқат боиси нигаронист, ки тайи чанд соли охир парокандашавии оилаҳои ҷавон афзуда, сатҳи маърифати оиладории насли ҷавон хеле коҳидааст. Яке аз омилҳои парокандашавии оилаҳои ҷавон ночиз гирифтани маълумоти тиббӣ аст.
Ҳар сол ҳазорҳо ҷавони тоҷик аз муҳоҷирати меҳнатӣ баргашта, пайи бунёди оила мекӯшанд. Аммо лоақал касе намепурсад, ки ин ҷавон дар Русия тайи чанд моҳ ё чанд сол ба чӣ кор машғул буд, бо киҳо буд…
Ҳасан АЗИЗОВ,"ҶТ"
Бо шунидани ин хабар баданамро сардӣ фаро гирифт, гӯё аз сарам оби хунук рехтанд. Дунё дар назарам торик шуд.
Ба беморхона рафтам, то бо ҳуҷҷатҳо аз наздик шинос шавам. Баъди аз назар гузаронидани ҳуҷҷатҳо маълум гардид, ки домодшаванда дар ҳақиқат гирифтори бемории табобатнашаванда аст. Ночор ба модари домодшаванда занг зада, ҳодисаи шумро ҳикоят кардам, роҳи ҳалро пурсидам. Ӯ аз он тараф хоҳиш кард, ки каме интизор шавам, баъд аз чанд дақиқа ба хона омада, маслиҳат мекунем. Ман ҳам чизе нагуфтам. Баъд аз 20 дақиқа расид. Пешниҳод кардам, ки тӯйро мегузаронем, чизе шавад таваккалаш ба Худо. “Охир, ман тӯли як моҳ шуд ба тӯй тайёрӣ дидаам, тамоми лавозимоти арӯсро харидам, маблағи додаи шуморо ҳам масраф кардаам. Бадии кор дар он аст, ки ман тамоми хешу табор ва ҳамсояҳоро ба тӯй даъват кардаам. Баъди ду рӯз меоянд. Агар ба онҳо гӯям, ки наоед, тӯй намешавад, ба ман механданд. Хаёл мекунанд, ки духтарам ягон айб дорад...”
Модари ҷавон маро оромона гӯш карда. Пасон гуфт: “Апаи Моҳира, шумо суханҳои гуфтаи худро сарфаҳм рафта истодаед?! Аз кадом хешу табор ва шарму ҳаё ҳарф мезанед? Ин чӣ гуна шарму ҳаё ва хешу табордорӣ будааст? Охир, ин ҷо сухан дар бораи ҷони инсон рафта истодааст. Шумо бошед, аз гапи мардум андеша доред. Магар духтаратон барои шумо азиз нест? Мехоҳед духтари шумо ҳам баъди издивоҷ гирифтори бемории табобатнашаванда гардад? Апаи Моҳира, ман инро умуман намехоҳам ва барои ҳамин биёед бе ранҷишу малоли хотир издивоҷро гардонем. Ин ба манфиати шумо мешавад. Боз як нафари дигарро гирифтори мубталои ин беморӣ кардан хатост. Инро ман хуб дарк мекунам, чунки худ табиб ҳастам ва медонам, ки гирифторони ин намуд беморӣ чӣ гуна ранҷ мекашанд. Апаи Моҳира, фикри онро накунед, ки хешу табор ва ҳамсоягон шуморо механданд, балки аз ояндаи духтаратон андеша кунед...”
Баъди суҳбати тӯлонӣ ду тараф ба хулосае омадем, ки издивоҷро манъ кунем.
Дар ҳақиқат имрӯз дар ҷомеа чунин проблемаҳо зиёд ба чашм мерасанд. Шералӣ Раҳматуллоев, намояндаи Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотии ин ниҳод, қайд кард, ки то имрӯз 32 ҳазор арӯсу домодшавандаро қабл аз издивоҷ ташхис кардаанд. Миёни ташхисшудаҳо 161 нафар мубталои бемории гепаттити В, 30 нафар - гепаттити С, 9 нафар - бемори СПИД, 8 нафар - бемории сил ва 2 нафар мубталои бемории оташак ошкор карда шуд. Ӯ афзуд: “Ҳар сол дар кишвар беш аз 200 ҳазор нафар ҷавон издивоҷ мекунанд, ки барои муоинаи тиббии қабл аз издивоҷи онҳо 16 миллион сомонӣ сарф хоҳад шуд. Аммо ҳамагӣ 32 ҳазори онҳо аз муоинаи тиббӣ мегузаранд. Гузаштани муоинаи тиббии қабл аз издивоҷи 4 моҳ пеш ҳатмӣ гашта буд, вале то ҳол бархе аз навхонадорон онро риоя намекунанд. Ҳарчанд ин пеш аз ҳама ба фоидаи худи онҳост”.
Ташхиси пеш аз издивоҷи навхонадорон ройгон аст. Мутобиқи талаботи моддаи 23 Конститусияи Тоҷикистон “Дар бораи ҳаёти шахсии инсон бе розигии ӯ ҷамъ намудан, нигоҳ доштан, истифода ва паҳн кардани маълумот манъ аст”, инчунин мутобиқи моддаи 15 Кодекси оила гузаронидани муоинаи тиббии шахсони никоҳшаванда, инчунин додани машварат доир ба масъалаҳои тиббию генетикӣ ва масъалаҳои солимгардонии оила аз ҷониби муассисаҳои давлатии нигаҳдории тандурустии маҳалли истиқомати онҳо ба таври ройгон (бепул) ва танҳо бо ризоияти шахсони никоҳкунанда анҷом дода мешавад. “Агар яке аз никоҳкунандагон ба бемории венерикӣ ва ё вируси норасоии масунияти одам ва бемории муҳассали норасоии масуният мубтало будани худро пинҳон дорад, шахси дигар метавонад ба суд муроҷиат карда, беэътибор донистани никоҳро талаб намояд” (моддаҳои 28-31 ҳамин кодекс).
- Хатои мо - волидон дар он буд, ки нисбат ба муоинаи духтур бепарвоӣ зоҳир карда, натиҷаи онро интизор нашуда, натиҷаи талхи онро чашидем. Ҳарчанд ду ҳафта пеш духтарам бо домодшаванда аз муоина гузашта буданд. Беҳуда шахсони маъруф нагуфта будаанд, ки меваи сабр ширин аст. Аммо мо сабр карда натавонистем. Ман акнун дарк кардам, ки ташхиси пеш аз издивоҷи навхонадорон бениҳоят зарур будааст. Хуб шуд, ки онро Ҳукумати кишвар ҳатмӣ гардонд. Барои ҳамин, аз дигар волидон даъват ба амал меорам, ки пеш аз издивоҷ фарзандони худро аввал аз муоинаи тиббӣ гузаронида, сипас андешаи хонадоршавиашонро намоянд. Имрӯз дар ҷомеа мутаасифона, баъзе волидон дар хонадории фарзандон ба саросемагию шитобкорӣ роҳ медиҳанд, - гуфт Моҳира.
Дар ҳақиқат боиси нигаронист, ки тайи чанд соли охир парокандашавии оилаҳои ҷавон афзуда, сатҳи маърифати оиладории насли ҷавон хеле коҳидааст. Яке аз омилҳои парокандашавии оилаҳои ҷавон ночиз гирифтани маълумоти тиббӣ аст.
Ҳар сол ҳазорҳо ҷавони тоҷик аз муҳоҷирати меҳнатӣ баргашта, пайи бунёди оила мекӯшанд. Аммо лоақал касе намепурсад, ки ин ҷавон дар Русия тайи чанд моҳ ё чанд сол ба чӣ кор машғул буд, бо киҳо буд…
Ҳасан АЗИЗОВ,"ҶТ"
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед