ҶАВОНОН
Душанбе 21 Апрел 2025 03:53
10435
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Парлумони кишвар тарҳи лоиҳаи нави Қонун баҳри тақвияти таълиму тарбияи кӯдак қабул гардид, ки акнун барои ахлоқи ноболиғон на танҳо падару модар, балки омӯзгорону дигар афроде, ки дар тарбия ва нигоҳубини онҳо саҳм доранд, ҷавобгар хоҳанд шуд.

Чанде қабл ҷаласаи навбатии Иҷлосияи панҷуми Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон даъвати шашум баргузор гардид. Пеш аз ҳама, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” дар тарҳи нав қабул гардида, он ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак” табдили ном кард.

Дар ин маврид Раҳим Саидзода, вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон суханронӣ намуда, зикр кард, ки ин ташаббуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иқдоми саривақтӣ буда, қабули он дар ҳалли мушкилоте, ки дар ин самт вуҷуд дорад, мусоидат менамояд.

Аз ҷумла ӯ гуфт, ки дар шароити Тоҷикистон таълиму тарбияи кӯдак беҳбудиро мехоҳад. Аз ин рӯ, қабули лоиҳаи қонуни мазкур дар таҳрири нав ва фароҳам овардани заминаи ҳуқуқӣ барои низом дар ин самт ба манфиат аст.

НОМГУЗОРИИ ЛОИҲАИ ҚОНУН ДАР ТАРҲИ НАВ

Аз ҷумла, дар ин қонун калимаи “фарзанд”-ро ба вожаи “кӯдак” иваз ва “масъулияти падару модар”-ро аз номи қонун берун карданд.

- Шурӯъ аз худи номгузорӣ намудани лоиҳаи қонун, яъне аз “фарзанд” ба “кӯдак” табдил додани мафҳумҳои асосии қонун ва хориҷ намудани калимаҳои “падару модар” бисёр муҳим дониста мешаванд, зеро мафҳуми “фарзанд” маҳдуд буда, масъулият танҳо ба падару модар тааллуқ дорад, ҳол он ки дар татбиқи қонуни зикршуда дигар шахсон низ масъул мебошанд (масалан, омӯзгорон). Дар баробари ин, фарзанд ҳадди синнусолӣ надорад, аммо дар татбиқи қонуни зикршуда масъулияти падару модар танҳо нисбат ба фарзандони то 18 - сола, яъне кӯдак, пешбинӣ шуда буд, - зикр намуд Раҳим Саидзода, вазири маориф ва илми кишвар.

Мувофиқи моддаи 8 қонуни нав ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ пешбинӣ гардидааст. Дар моддаи 9 дар ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ амалигардонии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак муқаррар шудаанд.

Гуфта мешавад, ки дар лоиҳаи қонуни мазкур бори аввал принсипҳои масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак, сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак, ҷалби аҳли ҷомеа барои таълиму тарбияи кӯдак, мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба масъулият барои таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак, ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ, ҳуқуқу уҳдадориҳои муассисаи таълимӣ ва омӯзгор ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак пешбинӣ шуданд.

Қаблан падару модар фарзандони худро ба хешу ақрабо бе ягон расмиёт супорида ба дигар давлатҳо мерафтанд. Хешу ақрабо масъулиятро нисбат ба кӯдак ба уҳда нагирифта, нисбат ба онҳо барои иҷро накардани уҳдадориашон чораҳои дахлдор андешида намешуд.

- Дар натиҷа кӯдакон ба оворагардӣ ва ҳуқуқвайронкуниҳо даст зада, аз таълиму тарбия дур мемонданд. Дар лоиҳаи қонун мушкилоти мазкур бартараф шуда, дар сархати 7 моддаи 1 дар баробари падару модар, инчунин, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигаре, ки кӯдак воқеан таҳти таълиму тарбияи онҳо қарор дорад, масъул гардиданд, - илова намуд номбурда.

МАҚСАД АЗ ҚАБУЛИ ҚОНУН ДАР ЧИСТ?

Инчунин, Солеҳа Холмаҳмадзода, узви Кумитаи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои иҷтимоӣ, оила ва ҳифзи саломатӣ атрофи ин қонун суханронӣ намуда, аз ҷумла гуфт, ки зарурати таҳияи ин қонун танзими муносибатҳои ҷамъиятӣ, шароит ва эҳтиёҷоти мавҷуда дар таълиму тарбияи кӯдак мебошад.

- Мақсади асосии лоиҳаи қонуни мазкур муносибатҳоро оид ба масъулият дар таълиму тарбияи кӯдак пурзӯр намудан, таълиму тарбияи кӯдакро дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ, фарҳангӣ ба роҳ мондан буда, он ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои кӯдак равона гардидааст, зеро таълиму тарбияи дурусти кӯдакон, манъ намудани онҳо аз корҳои зишту нораво, дар руҳияи худшиносӣ, ватандорию ватанпарастӣ ва бо ахлоқи ҳамида тарбия намудани онҳо яке аз ¬масъалаҳои асосии ҷомеаи имрӯзаи мо мебошад, - баён дошт номбурда.

Гуфта мешавад, ки лоиҳаи қонуни мазкур аз муқаддима, 7 боб ва 25 модда иборат буда, муҳиммияти он нисбат ба қонуни амалкунанда дар он аст, ки дар чордаҳ моддаи нави лоиҳаи қонуни мазкур муносибатҳоро оид ба масъулият дар таълиму тарбияи кӯдак ва ҳуқуқу уҳдадориҳо аз ҷониби падару модар ва шахсони онҳоро ивазкунанда, омӯзгор, муассисаи таълимӣ, комиссияҳои ҷамъиятӣ, мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақоми ваколатдор ва дигар вазорату идораҳо ва аҳли ҷомеа дар моддаҳои алоҳида оварда шудааст.

Мавриди зикр аст, ки қонун замоне мавриди амал қарор мегирад, ки Маҷлиси миллӣ онро қабул карда, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба он имзо гузорад ва матнаш дар матбуоти расмӣ нашр шавад.

ҶАВОБГАРИИ ҶИНОЯТӢ БАРОИ МОНЕИ ТАҲСИЛ ШУДАН

Парлумони кишвар ба Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйирот ворид намуд, ки тибқи он акнун ба волидон ё нафароне, ки монеи таҳсили хонандагон дар мактабҳои миёна мешаванд, ҷазои ҷиноятӣ пешбинӣ шудааст.

Аз ҷумла, Зариф Ализода, ёрдамчии Президент оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ ва намояндаи ваколатдори президент дар Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон ҷузъиёти лоиҳаи мазкурро шарҳ дода гуфтааст, ки аз 1-уми марти соли ҷорӣ Қонун “Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи маориф” қабул гардид, ки тибқи он шаҳрвандон уҳдадоранд, таълими миёнаи умумиро дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёнаи умумӣ гиранд.

“Дар ин замина, мутобиқи лоиҳаи қонуни пешниҳодгардида моддаи 164 (монеъ шудан ба гирифтани таҳсилоти миёнаи умумӣ) дар таҳрири нав ифода гардида, ҷавобгарии ҷиноятиро пурзӯр кардааст”, - гуфтааст Ализода.

Ғайр аз ин, ҷазои моддаи 174 (иҷро накардани уҳдадорӣ оид ба таълиму тарбияи ноболиғ) дар таҳрири нав ифода ёфта, мутобиқи он ҳадди ҷарима зиёд гардида, дар як вақт ба сифати ҷазои алтернативӣ корҳои ҳатмӣ низ пешбинӣ гардидааст.

Дар асоси тағйироте, ки рӯзи 20-уми феврал аз ҷониби вакилони парлумони кишвар ба Қонун “Дар бораи маориф” ворид шуд, таҳсили хонандагон дар синфҳои 10 ва 11 (таҳсилоти миёнаи умумӣ) ҳатмӣ гардид. Дар сурати қатъи таҳсил, бояд хонандагон омӯзишро дар коллеҷу техникумҳо идома диҳанд.

Мақсад аз ворид намудани чунин тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи маориф” ба ин васила баланд бардоштани сатҳи дониши хонандагон, коҳиш додани сатҳи ҷинояткорӣ миёни ноболиғон арзёбӣ мешавад.

Дар ин хусус вазири маориф ва илми кишвар Раҳим Саидзода дар шарҳи ин тағйирот гуфт, ки ҳадафи он шароит фароҳам меорад, ки раванди бонизом ва босифати таҳсилоти шаҳрвандон таъмин гардад.

Ӯ гуфт, ки ин иқдом аз як тараф ба фарогирии таҳсил мусоидат кунад, аз тарафи дигар боиси коҳиши ҷинояткорӣ миёни ноболиғон мегардад.

Тибқи оморе, ки вазири мориф пешниҳод намудааст, дар кишвар соли 2023 аз 551 нафар ноболиғи дар ҳолати содирнамоии ҷиноят иштирокдошта 436 нафари онҳо (79,1 фоиз) ноболиғоне мебошанд, ки ба кор ва таҳсил машғул нестанд.

- Дар натиҷа, масъалаи аз таҳсил дур мондани ноболиғон ҳалли худро ёфта, пеши роҳи болоравии сатҳи ҷинояткорӣ дар байни ноболиғон, ки дар ҷумҳурӣ соли 2023 474 ададро ташкил медиҳад, гирифта мешавад,- иброз доштааст вазири маориф ва илми кишвар.

Қаблан танҳо таҳсили ибтидоӣ (синфи 1 то 4) ва умумӣ (сифни 5 то 9) барои хонандагони тоҷик ҳатмӣ буд ва онҳо метавонистанд баъди хатми синфи 9 дигар қатъи таҳсил кунанд.

Ин ҳолат боис гардида буд, ки теъдоде аз хонандагони мактаб, махсусан духтарон пас аз хатми синфи 9 қатъи таҳсил кунанд.

Мавриди зикр аст, ки соли 2011 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” қабул гардид, ки аз 6 боб ва 17 модда иборат буд. Дар таҳия ва баррасии ин қонун дар баробари ниҳодҳои қонунгузорӣ ҳамчунин бо таклифу пешниҳоду иловаҳо зиёда аз 2 миллион нафар шаҳрванд фаъ-олона иштирок доштанд. Ҳадаф аз таҳия ва қабули қонуни миллӣ пурзӯр намудани масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд, дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандӯстӣ, эҳтироми арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва фарҳангӣ тарбия намудани фарзанд эълон шуда буд ва табиист, ки аҳли ҷомеа ба ин масъалаи муҳим бетараф буда наметавонист. Хусусан, бо назардошти он ки қонун “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” аз ҷумла ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои фарзанд равона шуда буд.

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм