Саидмукаррам Абдулқодирзода, раиси Шӯрои уламо ва Маркази исломии Тоҷикистон, яке аз руҳониёни саршиноси кишвар аст, ки аз ҷомеаи 8 миллион нафараи Тоҷикистон чанд маротиб ба рӯйхати “500 нафар мусалмонони бонуфузи ҷаҳон” (“The Muslim 500”), ки аз ҷониби Маркази тадқиқоти стратегии исломии Уммон пешбинӣ мешавад, шомил гардидааст. Шояд эшон аз миёни руҳониёни кишвар аз нафарони ангуштшуморе бошад, ки дар баробари фаъолияти руҳонӣ доштан инчунин ба кори илмӣ пардохта, унвони номзади илмро сазовор гаштааст.

Хидмати эшон дар баланд бардоштани маърифати динӣ ва маънавиёти мардум тавассути васоити гуногуни ахбори омма ва интишори мақолаву китобҳои илмию оммавӣ бесобиқа аст. Тӯли солҳои фаъолият мақолаҳояш оид ба фазои диндорӣ ва роҳҳои бартараф намудани монеаҳо, ташаккули ҷаҳонбинии динии мардум, баррасии муаммоҳои ифротгароиву хурофот ва дигар масоили муҳим дар матбуот чоп шуда, барномаҳою мусоҳибаҳояш дар мавзуъҳои мухталифи дину мазҳаб ва панду ахлоқ дар радиову телевизион ба мардум пешниҳод шудаанд. Хизматҳояш аз ҷониби Ҳукумати кишвар бо чандин мукофоту ифтихорномаҳо қадрдонӣ гардидааст.

Чун перомуни айёми тифлӣ ва ҷавониҳояш пурсон шудем, чунин гуфт: “Банда дар оилаи руҳонӣ ба дунё омадаам. Падарам шахси диндор буданд ва дар сатҳи маҳаллу ҷумҳурӣ мавқеи хосро соҳиб буданд. Мутаассифона, дар синни 11-солагӣ модарро аз даст додам. Замоне, ки акнун дарк карда будам, ки модар кисту, чӣ бузургиву мартаба дорад. Ҳарчанд қиблагоҳам моро барои таскин бахшидани сӯзиши дил ба мавзеъҳои дидании Сари Хосор ва дигар ҷойҳо мебурданд, бо вуҷуди ин эҳсоси бемодарӣ мекардам. Падарам мо фарзандонро ҳамеша дар роҳи расидан ҳам ба аҳдофи динӣ ва ҳам дунявӣ тарбият мекарданд. Бо вуҷуди он ки диққатамон ба улуми динӣ бештар буд, дар мавриди мактабу мактабхонии мо марҳум қиблагоҳ бисёр сахтгир буданд. Пайваста фарзандонро талқин мекарданд, то китобҳои бадеии гузаштагони хешро мутолиа намоем ва бештар аз фарҳангу тамаддуни миллати хеш огоҳ гардем. Барои дилбардорию ҳавасмандии фарзанд падарам ҳамеша корҳои аҷибе мекарданд. Ёд дорам замоне барои мутолиаи як китоб падарам ба ман соат туҳфа карда буд. Ҳамеша бо мо муомилаи наку доштанд. Боре ҳам дағаливу дуруштиро дар тарбия ба кор набурдаанд. Яъне бо фарзанд ҳамеша бо майлу хоҳиш ва хостаҳояш рафтор мекард”.

- Ҷавониро чӣ гуна дарёфтед?

- Ҷавониҳои банда дар доираи як муҳити хуби оилавӣ паси сар шудааст. Ҳам муҳити хонаводагӣ ва ҳам муҳити маҳал дар он овон хеле хубу муносиб буд. Он айём дар деҳот сипарӣ гаштааст. Агарчӣ аз муҳити шаҳр хеле фосила доштем, аммо фикр мекунам ҷавонии нисбатан орому осудаеро пушти сар кардаам.

- Ҷавонӣ аз нигоҳи Шумо чист?

- Ҷавонӣ давраи сохтани инсон, айни бурду бохт ва несту нобудии шахс аст. Агар инсон ҷавониро ғанимат донад, тамоми умри ояндаи ӯ марбут ба ҳамин давра аст. Агар ҷавониро мақсаднок истифода кунад, то охири умр ҳам эҳсоси хушбахтӣ мекунад ва ҳам инсони муфиде барои ҷамъият хоҳад гардид. Ҳакиме мефармояд: Саодатманд аст инсоне, ки қуввати ҷавониро ғанимат медонад ва ҳикмати солхӯрдагиро дар ҷавонӣ ба ҳам меорад. Ин давра марҳалаи хеле нозук, ҳассос ва дар айни замон хеле хатарнок ҳам ҳаст. Арабҳо мегӯянд, ки ҷавонӣ яке аз гӯшаҳои девонагӣ аст. Дар ҳамин девонагӣ худро дарёфтану худсозӣ кардан қобили дастгирӣ ва таҳсину офарин аст. Инсоне ба мақсад мерасад, ки умри ҷавониро ғанимат медонад ва аз ҳар лаҳзаи ҷавонӣ манфиат мебардорад. Ҷавонӣ дар воқеъ тавоноӣ аст. Фақат дар ин давр инсон метавонад, илм аз бар кунад, ба баландиҳо бол кушояд. Ҳангоме, ки синну сол меравад, хотираи инсон заъиф ва қуввату тавоноии ҷисмиаш кам мегардад. Ақлу дарки инсон дигар қобилияту тавоноии ҷавониро гум мекунад.

- Ҷавонӣ аз дидгоҳи ислом чӣ манзалат дорад?

- Ҷавонӣ аз назари ислом низ ҳасту нести инсон аст. Паёмбар (с) дар як ҳадис мефармоянд, ки “Худованд дар рӯзи қиёмат аз амалҳои Шумо аз намозу рӯза ва аз ҷавонии шумо пурсон мегардад”. Махсус зикр гардидани ҷавонӣ маънии онро дорад, ки дар даргоҳи худовандӣ низ ҷавонӣ манзалати хосеро соҳиб аст. Аз ин рӯ ҷавононро мебояд, ки ба қадри ин неъмати такрорнашаванда бирасанд, то дар оянда пушаймон ва раҳгумзадаву фитода нагарданд.

- Муваффақиятҳои худро ба чӣ рабт медиҳед?

- Шояд аз нигоҳи баъзеҳо ман то ҷое муваффақ бошам, аммо аз нигоҳи худ вақте ба худ назар мекунам, то ҳол ба ҷое нарасидаам. Ё ба гуфти Мавлоно “Мо ҳанӯз андар хами як кӯчаем”. Ҳар инсон вақте мехоҳад ба ҷое бирасад, бояд меҳнату заҳмат кашад ва илм омӯзад. Имом Молик, ки яке аз имомони аҳли суннат аст мегӯяд: “Эй ҷавон агар зиндагии осудаи ин дунёро мехоҳӣ, пас илм омӯз, ки бидуни илм ба пешрафт нахоҳӣ расид. Ва агар саодати охиратро ҳам хоҳӣ, илм омӯз. Агар ҳардуро мехоҳӣ боз ҳам илм омӯз ва аз пайи тадрис бош”.

Муҳаммадиқболи Лоҳурӣ мегӯяд:

Ҳарфи “Иқраъ” ҳақ ба мо таълим кард,
Ризқи мо аз дасти мо тақсим кард.

Худованд ҳам ба бандагонаш мегӯяд, ки илм омӯзанд, то саодати дунёву охират насибашон гардад. Ба бесаводиву гумроҳӣ ва куркурона амал кардан инсон ҳеҷ чиз намешавад. Дар ояти қуръонӣ Худованд ошкоро мегӯяд, ки “Ман ҳеҷ қавму миллату халқу билохира фардеро ба саодату пешравӣ ва тараққиёт намерасонам, то он замоне, ки онон худ барои пешравию муваффақият накӯшанд”. Хулосаи тафсири ин оят дар миёни мардуми мо ҳаст, ки пирону таҷрибадорон пайваста ба ҷавонон гӯшрас мекунанд, ки Худо гуфтааст “Аз ту ҳаракат, аз ман баракат”. То инсон ҳаракат накунад ба ягон пешравию муваффақият намерасад. То ба ин мақомҳо расидани манро шояд ҳамон ҳаракат кардану ба пеш қадам гузоштанҳо сабабгор бошад.

- Перомуни гаравидани ҷавонон ба гурӯҳҳои тундрави ниқоби исломидошта чӣ назар доред?

- Банда борҳо ба воситаи расонаҳо ва дар суҳбату вохӯриҳо бо ҷавонону фаъолон қайд кардаам, ки нафарони ба гурӯҳҳои тундгаро ва террористӣ пайвастшуда, аслан аз дин ва воқеияти он огоҳ нестанд. Ҳарчанд, амали худро ҷиҳод ҳам номида бошанд, аммо ҷиҳод ин нест, ки инсон биравад ва як инсони осоиштаро, ки ба касе зиён надорад, бикушад ва ё чанд ҳазор километр роҳ бираваду як мусалмонро ба қатл бирасонад. Болои ин гуна инсонҳо азоби Худованд хеле зиёд аст. Хушбахтона, соли ҷорӣ теъдоди нафароне, ки шомили ин гурӯҳҳо шудаанд, то ҳадде камтар аст. Бояд гуфт, ки ин офату мусибат махсуси Тоҷикистон ҳам нест. Давлатҳои пешрафта ва тараққикарда аз ҷиҳати моддӣ ва маънавӣ ба ин фитнаҳо гирифтор шуданд. Ин фитна фитнаи аср аст. Ба ҳар ҳол, ходимони дин, зиёиён дар фаъолият ҳастанд, ки ба хотири пешгирии ҷавонон аз пайваст шудан ба ин гурӯҳҳои зиёновар чораандешӣ мекунанд.

- Ба назари Шумо барои муваффақ шудан ҷавонон бояд кадом кореро анҷом диҳанд?

- Инсон пеш аз ҳама барои дар ҷодае муваффақ шудан бояд як қаҳрамоне дошта бошад, ки он нафар дар пайи заҳмату талошҳо ба мақому мартабаи чашмгире расидааст. Он гоҳ ӯ низ мекӯшад, то монанди ҳамон қаҳрамон ё идеали худ талош кунад, ҷоннисор бошад ва ба ҳадафҳо расидагӣ карда тавонад. Бояд ҳар ҷавон дар дилхоҳ роҳ ва маслак домангири пире, пешвое гардад, то варо раҳнамо бошад. Худи ман пайваста кору аъмол ва меҳнату заҳматҳои шабонарӯзии Пешвои миллатро пайгирӣ мекунам. Хулосаам чунин аст, ки агар ҳар яки мо мисли ин марди наҷиб заҳматкашу меҳнатқарин бошем, ҳатман муваффақияту комёбӣ насибамон хоҳад шуд.

Хуршед ХОВАРӢ, “ҶТ”