Рушди шахсият, яъне чӣ? Рушди шахсият, яъне як версияи беҳтари худро омода кардан, аз ҳолати мавҷудаи худ як ё якчанд зина беҳтар шудан.

Дар тӯли таърих инсоният, хоҳ дар Шарқ бошад хоҳ дар Ғарб, мудом барои расидан ба ҳолати беҳтаре талош кардааст. Агар ба моҳияти динҳои Ислом ва Насрония нигоҳ кунед мебинед, ки дар суроғи инсони комиланд. Дар Будоиҳо низ ҳамин мақсадро вомехӯред. Таълимоти Конфутсий барои ташаккули инсон ва ҷамъияти беҳтаре равона шудааст. Осори классикони тоҷик низ аз мисолҳое, ки инсони комил шудани моро ташвиқ мекунанд, пур аст.

Агар шумо китобҳои ба рушди шахсияти инсон равонашударо варақ занед, гумон аст, ки дар онҳо ташвиқу тарғиб барои худхоҳӣ ва худпарастии инсонро вохӯред. Зеро аксари онҳо ташаккули инсонро, ба ҷониби ҳолати беҳтаре майл кардани инсонро мақсад қарор додаанд. Масалан, муҳаққиқи амрикоӣ, мушовир оид ба масоили рушди инсон Стивен Кови дар асарҳояш ин нуктаро бештар таъкид мекунад.

Як қисме аз курсу семинарҳое, ки ба рушди шахсии инсонҳо (хоҳ он рушди касбӣ аст, хоҳ рушди маънавӣ) равона шудаанд, характери ҳавасмандгардонӣ ва руҳбаланднамоӣ доранд, инсонро ташвиқ мекунанд, ки худашро ташаккул диҳад ва маҳорати худро кашф намояд. Вале илҳоми ҳама инсонҳо якхела нест. Агар нафареро ду даҳон гапи ҳавасмандкунанда ба иҷрои амал водор созад, ба нафари дигар ин гапҳо беасаранд. Бо вуҷуди ин ба гурӯҳи дуюм гуфтани ин ки “хез, коре бикун, ана, бин, дигарон карданд, худашонро равнақ доданд, шуд. Ту ҳам бикун, метавонӣ...” беҳтар аз он аст, ки онҳоро ба ҳоли худашон, ба танбалии худашон ҳавола кунем.

Чашмдори муваффақият будан кори ғайриодӣ нест. Чунонки ҳар як падару модар дар таҳсил ва кор муваффақ шудани фарзандашро мехоҳад, рушду пешрафти худро дар кор ва зиндагӣ хостани ҳар як инсони баркамол низ амали табиӣ ва муқаррарист. Баракс, муваффақият ва рушди худро нахостан ғайритабиӣ ва амале номуқаррарист. Пӯшида нест, ки дар дунё қонунҳои капиталистӣ ҳукм меронанд, шахсони лаёқатмандро ба кор мегиранд ва нафарони ниҳоят муваффақро ба дараҷаҳои баландтар мушарраф месозанд... Миёни тоҷирон онҳое ба дараҷаҳои баланд ва муваффақият ноил мешаванд, ки муштариёни худро хушнуд месозанд. Яъне, чунон хизматрасонии фардӣ ё гурӯҳиеро ба роҳ мемонанд, ки муштарӣ аз онҳо мамнун ва қаноатманд меравад. Дар чунин як муҳит, албатта, муваффақ шудан табиист.

Ин савол, бегуфтугӯ, пайдо мешавад, ки оё ҳамин рушди шахсӣ ба кас ягон фоида меорад? Дар назар бояд гирифт, ки ягон китоб ё семинаре, ки ба масъалаи рушди шахсӣ равона шудааст, ба хонанда ва шунавандаи худ чизеро ваъда намекунад, ба шарте ки шахс худаш ҳадафи олиро барои худ интихоб накунад. Дар филми “Матрикс” ба ин мазмун сухане ҳаст: устод танҳо дарро нишон медиҳад, аз он дар даромадан ё надаромадан ба худи донишҷӯ вогузор шудааст.

Рушди шахсият барои ҳар нафар дар ҳар синну сол қобили иҷрост. Хусусан агар мо дар ҷавонӣ ба ин масъала таваҷҷуҳ кунем, боз беҳтар аст. Масалан, як ҷавонписар ё ҷавондухтаре, ки мактабро ба итмом нарасонидааст, барояш дар навбати аввал беҳтар аст, ки мактабро хатм кунад. Агар мактаби ибтидоӣ хондаву донишгоҳ нахондааст, бояд қадами навбатиаш таҳсили мактаби олӣ бошад. Ё донишҷӯро шарт нест, ки ба дониши мактаби олӣ қаноат кунад, балки дар баробари ин малака, завқ ва ҳаваси худро шинохта ва худро дар ҳамон самт ё соҳае, ки дилаш мехоҳад, равнақ диҳад. Вагарна интизор шудан, ки муваффақият худаш ба мо омада ёр мешавад, сабукфикрист. Муваффақиятро ҳам суроғ мекунанд. Суроғи он айб ё кори ғайриодӣ нест. Пас, месазад, ки малакаҳои худро равнақ дод, то муваффақ шуд ва зиндагии беҳтареро сазовор гашт.

Башир УСМОН, “ҶТ”