Барои боиффат камол ёфтани ҷавонон ҳамаи шароит муҳайёст

Чанд вақт пеш ҳамкори мо Ҳасан Азизов як ҳолати дидаашро ҳикоят кард. Ӯ рӯзи бороние аз назди истгоҳ мегузашт, ки ҷавондухтараке канори роҳ мунтазири нақлиёт буд. Чанд муддате, ки духтарак мусофиркаш мепоид, мошинҳои зиёди сабукрави сиёҳшишаву сафедшиша рӯ ба рӯяш қарор гирифта, ба нишастан даъват мекарданд. Бечора духтарак аз нигоҳҳои шаҳватзову эҳтимол суханҳои гӯшношуниди мошинсаворон рамида, дуртар мерафт. Аммо онҳое, ки нангу номус таркашон карда буд, боз ҳам мошинро ё ба пеш ё пас меронданд ва дубора назди духтар меистоданд ва боз ҳамон таклифи зиштро ба забон меоварданд... Ҳолатро дида, ҳамкори мо гузашта ба истгоҳ мешинад, духтарак ҳам дарҳол паҳлӯи ӯ ҷой гирифта, илтиҷоомез мепурсад: “Бародар, мумкин ман назди шумо нишинам? Аз ин мардуми беҳаё метарсам...”

Дар ин боб ӯ ду матлаб навишт ва ҳолатро шарҳ дод. Аммо маълум аст, ки ин масъалаи нангин дар гузашта ҳам буд, ҳоло ҳам дар авҷ аст ва оянда ҳам эҳтимол идома ёбад. Яъне, то он вақте ки ҷомеа, ҷавонон тарбияти дурусти ахлоқӣ нагиранд, ин масъала – ҳарисона ва бо дидаи шаҳват нигаристан ба духтарону занон - идома меёбад. Ин дар ҳолест, ки бадахлоқӣ ҷомеаро ба қафо бурда, миллатро сӯи завол тела медиҳад ва солимии онро зери хатар мегузорад.

Иффат, ҳаё ва нангу номус доштан на танҳо зевари занҳо, балки тоҷи сари мардон ҳам ҳаст, ки бояд ҷавонон худро бо онҳо ороста намоянд. Асир наафтодан ба ҳавасҳои ҷисмонӣ ва хостаҳои нафсонӣ дар ин шабу рӯз барои ҳар ҷавон бояд дастури зиндагӣ бошад. Вагарна бо пайи фармудаҳои нафсамон равон шуда мо, бегуфтугӯ, худро ба вартаи ҳалокат мебарем. Зиндагии мо, дуруст аст, ки пуропури вазниниҳост ва барои растан аз қайди онҳо инсонро мебояд фароғату истироҳат ҳам дошта бошад ва шодмонӣ кунад. Вале фароғат доштан дигар асту хилофи ахлоқ амал кардан дигар. Фароғатро ҳам мешавад бе рахна кардани девораҳои ахлоқӣ дошта бошем, аммо ахлоқ ки зарар дид, касро ба сӯи харобӣ ва ҳамин тавр ба нобудӣ мерасонад.

Пас, ҷавонон бояд ба тарбияи ахлоқии худ машғул шаванд. Шарт нест, ки касе омада ахлоқи моро дуруст кунад, худамон бояд иқдом кунем. Қадами аввал метавонад, дур шудан аз ҳар гуна зиштие бошад, ки мо дар пешорӯямон мебинем. Муқовимат кардан бо фармудаҳои нафс кори осон нест, вале имконпазир аст. Бояд худро маҷбур кард ва нафсро, ки бузургони мо дар мазамматаш зиёд таъкид кардаанд, ба занҷир гирифт!

Таърихи инсоният ва адабиёти ҷаҳон намунаҳои зиёде дар бораи иффату парҳезгории ҷавонон дорад. Худи қиссаи Ҳазрати Юсуф намунаи барҷастаи иффат барои ҷавонон аст... Инчунин, ривоят аст, ки дар гузашта ҷавони донишҷӯе нимишабӣ зери рӯшании шамъ ба тадрис машғул будааст, ки дари хонаашро касе мекӯбад. Ҷавон бо андешаи “Кадом мусофири раҳгузарест, ки дар кӯча мондааст” дарро мекушояд ва рӯ ба рӯяш духтари соҳибҷамолеро мебинад. “Роҳро гум кардам, - мегӯяд духтар хиҷолат кашидаву шарм дошта, - азбаски дар гирду атроф ба ҷуз хонаи шумо рӯшноие наменамуд, маҷбур шудам, ки ин ҷо биёям”.

Ҷавон мусофирро дар торикии кӯча ҳавола кардан намехоҳад, бинобар ин ночор ба хонааш роҳ медиҳад. Сипас, кунҷеро нишон дода, ба духтар мегӯяд: “Метавонед ин ҷо то рӯз истироҳат кунед”. Худаш бошад, то дами субҳ ба мутолиа ва таълиму тадрис машғул мешавад. Духтари шармгин пинҳониву ниҳонӣ як-як ба дарстайёркунии ҷавон менигарад ва ҳолати аҷиберо мушоҳида мекунад: ҷавон дар давоми бедорхобӣ ва мутолиа яке аз ангуштонашро ба шамъи наздаш сӯхтаистода медорад, чанде медорад ва пас мекашад. Ин амалро чанд дафъа такрор мекунад. То саҳар шудан...

Баробари дамидани субҳ духтар ба кӯча мебарояд, бо ёрии одамон роҳи хонаашро меёбад. Хона не, балки кӯшки яке аз вазирони подшоҳ будааст. Духтар хоҳари он вазир. Маълум мегардад, ки ӯро то саҳар кофтаанд, аммо пайдо накардаанд. Духтар ҳама воқеаро - роҳгум заданаш ва ба хонаи донишҷӯ афтиданашро, инчунин он ҳалати аҷиби ҷавонро ба вазир нақл мекунад. Вақте донишҷӯро ба ҳузури вазир меоранд, ноиби шоҳ ба вай миннатдорӣ мекунад ва мепурсад, ки чаро ангушташро ба оташи шамъ доштааст. Ҷавони Юсуфмасал мегӯяд: “Вақте нимишабӣ духтари бечораи раҳгумзада назди дари ман омад, наметавонистам ӯро пушти дар кунам. Вале ангуштамро ба оташи шамъ медоштам, то нафси худро, ки як-як ба дасисаи шайтон гӯш фаро дода, аз роҳ берун шудан мехост, аз оташи дӯзах огоҳ намоям. Ҳамин тавр, муяссарам шуд, ки кори хатоеро ба сар набарам!”

...Воқеан дар шароити ҳозира тамоми “имкониятҳо” барои бадахлоқ шудан мавҷуд аст. Он қадар роҳу воситае ҳаст, ки ҷавононро фавҷ-фавҷ ба бадахлоқӣ, беҳаёӣ, беномусӣ мекашад. (Технологияи муосир, шабакаи интернет аз ҷумлаи ин васоитанд). Вале барои хушахлоқ, намунавӣ ва боиффат ташаккул ёфтан ҳам ҳамон андоза, балки бамаротиб бештар шароит фароҳам аст. Ҳама навъи имкониятро ҳам мешавад ба зиёни худ истифода бурд ва ҳам ба манфиати худ. Беҳтар он аст, ки ба фоидаи худ истифода барем.

Пас, ҷавони имрӯз бояд аз бадахлоқӣ, бешарафӣ ва беномусиву беҳаёӣ ҳазар кунад! Чанг ба домони маърифат занад. Зеро инсони бомаърифат аз ҳар гуна таҳлукаҳои нафсониву ҷисмониву ғайриахлоқӣ эмин аст. Ҳар қадар инсон бофаҳму фаросат аст, ҳамон андоза ба ҷомеа дархӯр мебошад. Ҳар қадар аз номусу шараф маҳрум аст, ҳамон қадар ба ҷамъият нолозим!

Биёед, аз зумраи ҷавононе бошем, ки дархӯри ҷамъиятанд!

Башир УСМОН, “ҶТ”