Ахлоқи нек асоси хушбахтии инсон аст. Инсон бо чи гуна рафторе бо атрофиён муомила кунад, дигарон низ ба ӯ чунин посух медиҳанд. Мутаассифона, ҳоло як қисм ҷавонон рафтору гуфтор ва кирдоре содир месозанд, ки чандон қобили қабул нест.

Кимиё Сафарова, омӯзгоре, ки беш аз сӣ соли умри хешро сарфи тарбияи насли наврас намудааст, доир ба ин масъала чунин ақида дорад: "Сарчашмаи ахлоқ ибтидояш аз оила вобаста аст. Ҷавони ҳақиқӣ бо рафтору кирдор ва одобу ахлоқи хеш аз ҷавонони кӯчагард бояд ба куллӣ фарқ кунад. Аммо ман танҳо ҷавонону наврасонро гунаҳкор намеҳисобам, чунки пеш аз ҳама дар таълиму тарбияи фарзандон волидон гунаҳгор ҳастанд. Танҳо як роҳ дорем, худамонро ислоҳ кунем ва соҳиби ақлу хирад, одобу ахлоқи накӯ гардем, то дар зиндагӣ танҳо намонему ҳамеша дӯстони хуб пайдо кунем. Зеро баъзе ҷавонон имрӯз бо забоне муошират мекунанд, ки кас аз шуниданаш шарм мекунад. Насли ҷавон бояд бо забони ноби тоҷикӣ сухан гӯянд, на бо алфози қабеҳ. Чунки забон шиносномаи миллат аст."

Воқеан ҳам шахсе, ки соҳиби одобу ахлоқ аст метавонад дар ҷомеа дӯстони зиёд пайдо кунад ва дар байни мардум соҳиби иззату эҳтиром ва обру гардад. Мутасифона, дар ҷомеаи мо ҷавононеро мушоҳида кардан мумкин аст, ки одобу ахлоқашон коста гаштааст.

Мавҷуда Комилова, ҷомеашиноси тоҷик омили косташавии ахлоқ миёни баъзе ҷавонон чунин гуфт: " Сабабҳои косташавии ахлоқи ҷавонони имрӯза, ин, якум зиёд шудани оилаҳои камбизоат мебошад. Аз рӯи таҳқиқотҳои сотсиологӣ имрӯз аксарият ҷавонони каҷрафтор ё аз оилаи сарватманд, аз оилаи камбизоат ё носолим, яъне фарзандони модарони якка, ё ин ки шавҳарҳояшон дар муҳоҷират ба ҳисоб меравад. Дар соли 2017 аз рӯи омор табақаи миёна қариб ба 57% расидааст. Вале бояд қайд кард ки ҷавонони имрӯза дар соли 2000-ум ба дунё омадаанд, ки дар он вақт камбизоатӣ 82%-и аҳолиро ташкил медод. Он вақтҳо волидайн асосан аз паси луқмаи нон буданду тарбияи фарзандон дар зинаи дуюм қарор дошт. Ҳоло бошад, мо натиҷаи ин зуҳуроти номатлубро дида истодаем".

Бузургон беҳуда нагуфтаанд, ки олим шудан осон, одам шудан мушкил. Дониши хуб доштану таҳсил кардан дар донишгоҳу донишкадаҳо ва ё соҳиби диплом шудан ин нишонаи боодобию некахлоқӣ нест.

Дилбар Ризоева, давоми 6 сол аст, ки дар мактаб - интернати №4-и ноҳияи Сино ба ҳайси омӯзгор наврасони душвортарбияро таълим медиҳад. Ӯ зимни суҳбат таъкид намуд: "Таълиму тарбия ба зиммаи се нафар шахси муътабар, падар, модар ва омӯзгор вогузин шудааст. Вале таълиму тарбияи насли наврас кори саҳл нест. Падару модарон вазифадоранд, то фарзандонро дар рӯҳияи ватандӯстӣ, худшиносӣ, зебоипарастӣ, бунёдкорию ободкорӣ ҳидоят намоянд. Мактаб ва ҷомеа бошад, дар таълиму тарбия мададгори волидон мебошад. Мутаассифона, падару модароне ҳастанд, ки боре ҳам ба суроғи фарзандони худ ба таълимгоҳ намеоянд. Аз сатҳи дониши фарзандони худ пурсон намешаванд. Ман ҳамчун омӯзгор аз падару модарон хоҳиш мекунам, ки бо мактаб ҳамкорӣ дошта бошанд, то ин ки дар якҷоягӣ мо шахсонеро тарбия намоем, ки оянда аз онҳо ифтихор дошта бошем".

Ба ақидаи Мавҷуда Комилова барои пешгирии косташавии ахлоқи ҷавонон аз тарафи ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ ба таври ройгон дар мактабҳо таблиғотҳои ҳуқуқии шаҳрвандон ва чораҳои гуногуни иҷтимоӣ бурда шавад.

-Албатта, ин чораҳо бештар бояд бо табъу хоҳиши ҷавонон бошад. Мисол, аксарият волидайн имрӯз ба ҷавонон дониши хубро таъмин мекунанд. Аммо арзишҳои иҷтимоиро ташаккул намедиҳанд, зеро ин ҳадафи волидайн нест. Ва воқеан имрӯз ба дӯши оила тамоми вазифаҳои ниҳодҳои иҷтимоӣ афтодааст. Масалан, волидайн бояд ба фарзанд дониш, саломатӣ, ахлоқро таъмин намоянду талаботи иқтисодии фарзандро бояд таъмин созанд. Аксарият волидайн аз уҳдаи ин талабот намебароянд, зеро вақт ва имкон надоранд, - иброз дошт Мавҷуда Комилова.

Бо ин ҳама гуфтаҳо метавон хулоса кард, ки косташавии ахлоқи ҷавонон мушкили ҷомеа буда, бояд дар якҷоягӣ ҷиҳати пешгирӣ намудани ин зуҳурот чораҳои мушаххас андешида шаванд. Зеро вақт, ки қимматтарин дороии инсон аст, мебояд онро босамар истифода бурд.