ҶАВОНОН
Шанбе 21 Декабр 2024 09:00
Рӯ овардан ба ҷавонон – рӯ овардан ба оянда мебошад.
Эмомалӣ Раҳмон
Мулоқоти Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ҷавонони кишвар дар фазое баргузор гардид, ки сокинони мамлакат, бахусус ҷавонон бо неруи созандаву созгор таҳти сиёсати хирадмандонаи Сарвари давлат барои ояндаи дурахшони Тоҷикистон дастаҷамъона талош менамоянд.
Маҳз таваҷҷуҳ ва дастгирии беандозаи Пешвои миллат буд, ки дар даврони истиқлолият ҷавонон аз имтиёзҳои зиёд бархурдор шуда, мавқеи онҳо сол то сол устувор мегардад ва онҳо ҳамчун қувваи пешбарандаи ҷомеа ва ояндасози давлату миллат дар тамоми чорабиниҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ иштирок мекунанд.
Ҳукумати кишвар бо мақсади ҳалли масоили ҷавонон аз оғози Истиқлолият то имрӯз қонун ва барномаҳоро қабул намуд, ки барои боло бурдани нақши онҳо дар ҳаёти сиёсӣ - иқтисодӣ, фарҳангӣ ва варзишӣ заминаи мусоид фароҳам овард.
Бояд қайд намуд, ки ҷавонони солим, донишманду бомаърифат ва соҳибкасбу ихтисосманд давомдиҳандаи кору фаъолияти насли калонсол, неруи созанда ва иқтидори рушду тараққиёт ва пешрафти ҷомеа, муҳимтар аз ҳама ояндаи миллату давлат мебошанд.
Ибтидои солҳои 90 – уми асри гузашта, яъне аввали даврони соҳибистиқлолӣ ҷанги шаҳрвандӣ фишангҳои давлатдориро суст намуда, ба раванди таълиму тарбия, муносибату муошират ва кору амали ҷавонон таъсири манфӣ гузошт.
Талаботи қонунҳо, бахусус Конститутсия, поймол ва фаъолияти сохторҳои давлатӣ фалаҷ гардида буд. Қисмате аз ҷавонон ба гурӯҳҳои ҷиноятпеша шомил шуда, даст ба ҷиноятҳои сангин мезаданд.
Бо дарназардошти муҳимияти ин масъала ва таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудани давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба ҳаёт ва фаъолияти ҷавонон, нақш ва иштироки онҳо дар соҳаҳои гуногуни ҳаёти давлатӣ, тарбияи ҷавонон дар руҳияи созандагиву бунёдкорӣ ва нигоҳдошти мавқеи устувор дар ҷомеа баъд аз соҳибистиқлол эълон гардидани давлат моҳи майи соли 1997 бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи кор бо ҷавонони назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, санаи 23 май ҳамчун Рӯзи ҷавонон эълон гардид, ҳамчунин солҳои баъдӣ Шӯрои миллии кор бо ҷавонон созмон дода шуда, бо мақсади таҳкими бештари нақши ҷавонон дар ҷомеа соли 2017 Соли ҷавонон эълон гардид.
Боиси тазаккур аст, Ҷумҳурии Тоҷикистон миёни Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил яке аз аввалинҳо шуда, Қонуни барои ҷавонон муҳим “Дар бораи сиёсати давлатии ҷавонон” – ро қабул кард. Ин бори дигар собит месозад, ки Тоҷикистон дар таҳкими сиёсати давлатдорӣ ва сохтмони ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд ташаккули сиёсати ҷавононро яке аз самтҳои асосии стратегии фаъолият медонад.
Таҳияи санадҳои танзимкунандаи ҳаёт ва фаъолияти ҷавонон аз рӯзҳои аввали Истиқлолияти давлатӣ ба тасвиб расида, вобаста бо тақозои замон ва рушди ҷомеа такомул ёфта истодаанд.
Дар баробари ин, аз тарафи Ҳукумати Тоҷикистон барномаҳои гуногуни давлатӣ, аз ҷумла, “Барномаи миллии ҷавонони Тоҷикистон”, “Барномаи давлатии тарбияи ватанпарастии ҷавонони Тоҷикистон”, “Барномаи рушди саломатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013 - 2015 ва 2016 - 2018”, “Барномаи давлатии дарёфт ва рушди истеъдодҳо барои солҳои 2015 - 2020”, “Консепсияи миллии сиёсати давлатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “Стратегияи сиёсати давлатии ҷавонон то соли 2020” заминаи мусоидро барои татбиқи сиёсати давлатии ҷавонон фароҳам овардаанд.
Тибқи таҳлилҳои Хазинаи афзоиши аҳолии Созмони Милали Муттаҳид Тоҷикистон аз ҷумлаи кишварҳои дорои афзалияти ҷавонон буда, синну соли миёнаи аҳолии он 22,5 солро ташкил медиҳад ва дар асоси таҳлилҳо ва маълумоти оморӣ зиёда аз 70 фоизро ҷавонони то 35 – сола ташкил медиҳанд.
Бо назардошти чунин нишондиҳандаҳо, Пешвои миллат зимни суханронии худ дар мулоқот бо ҷавонони кишвар санаи 21 майи соли ҷорӣ қайд намуданд, ки “...маҳз ба ҳамин хотир Тоҷикистон мамлакати ҷавонон ба ҳисоб меравад”.
Дар воқеъ, ҷавонон имрӯз шумораи зиёди аҳолии кишвари азизамонро ташкил дода, ташаббускорӣ ва иқдомҳои тозаву таконбахши онҳо ба инобат гирифта шуда, аз ҷониби Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон онҳо неруи созандаву бунёдкор ва пешбарандаи ҷомеаи навини кишварамон ва ояндаи халқамон эълон гардиданд ва доимо ба насли ҷавон такя мекунанд.
Дар ин раванд, ба масъалаи баланд бардоштани маърифату саводнокии ҷавонон ва ба омӯзиши илму донишҳои замонавӣ, пеш аз ҳама илмҳои дақиқ, кашфиёту навоварӣ мароқ зоҳир намудан, ҳамчунин ҳавасманд гардонидани ҷавонони болаёқату соҳибистеъдод стипендия ва ҷоизаҳои гуногун, аз ҷумла стипендияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои хонандагону донишҷӯён, стипендияи байналмилалии “Дурахшандагон” барои омода намудани мутахассисони ҷавон дар сатҳи байналмилалӣ, ҷоизаи ба номи Исмоили Сомонӣ барои олимони ҷавон таъсис дода шуданд.
Барои ҳар чӣ бештар ҷалб намудани наврасону ҷавонон ба омӯзиши илмҳои табиӣ, риёзӣ ва дақиқ солҳои 2020 - 2040 бистсолаи омӯзиши ин фанҳо эълон гардид.
Ба ин масъала боз ҳам диққати ҷиддӣ зоҳир гардида, соли 2020 шумораи Стипендияи президентӣ барои хонандагони муассисаҳои таҳсилоти умумӣ аз 400 ба 3000, дар муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ аз 100 ба 500 ва аспирантҳои муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва илмӣ аз 15 то 50 расонида шуда, аз шумораи умумии стипендияҳои президентӣ 70 фоиз ба фанҳои табиӣ, риёзӣ ва дақиқ равона гардидааст.
Шумораи ҷоизаи ба номи Исмоили Сомонӣ низ зиёд карда шуда, ҳар сол 12 нафар бо ин ҷоиза сарфароз гардонида мешаванд ва то имрӯз зиёда аз 160 нафар олимони ҷавон сазовори ин ҷоиза гаштаанд.
Дигар аз иқдомҳои маорифпарваронаи Пешвои миллат ин таъсиси Квотаи президентӣ барои ба таҳсил фаро гирифтани духтарон ва писарони лаёқатманд аз ноҳияҳои дурдасти кӯҳистон ба шумор меравад, ки барои соҳибмаълумот гаштани ҷавонон такони ҷиддӣ бахшид. Тибқи маълумотҳои оморӣ, дар муддати 24 соли амали квоати мазкур, аз 61 шаҳру ноҳияҳои мамлакат ба 20 муассисаи таҳсилоти олии касбии кишвари мо зиёда аз 22 ҳазору 200 нафар ба таҳсил фаро гирифта шуданд ва ҳоло шумораи квотаҳои президентӣ барои ҷавонон аз 200 то 1252 расонида шудааст.
Бо чунин иқдомҳои наҷибона қаноат накарда, Пешвои миллат зимни баромадашон таъкид намуданд, ки бо мақсади дастгирии вазъи иҷтимоии донишҷӯёну магистрҳо ва аспиранту докторантҳо ҳаҷми стипендияҳои онҳо аз 1 сентябри соли 2021 ба андозаи 30 фоиз зиёд карда мешавад.
Эътибори ҷиддӣ ба раванди таълим ва касбинтихобкунӣ равона гардида, рушди муносибатҳо бо дигар давлатҳо баҳри омода намудани мутахассисони соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ ба роҳ монда шуд. Ин гуна заминагузорӣ дар чунин давраи ҳассосу сарнавиштсоз боис гардид, ки имрӯз дар хориҷи кишвар беш аз 40000 нафар донишҷӯ, магистр, аспирант ва докторантҳои мо ба таълим фаро гирифта шудаанд.
Сиёсати давлатии ҷавонон имрӯз мавқею манзалати хоса дошта, бо дарки масъулият таҷдиди назар намудан ба моҳият ва мазмуни сиёсати давлатии ҷавонон беихтиёр масоилеро рӯи кор хоҳад овард, ки бе ҳаллу фаслашон инкишофи минбаъда ва устувори кишварамонро тасаввур намудан ғайриимкон аст.
Дар шароити имрӯзаи ҷаҳонишавӣ сиёсати давлатии ҷавонон ҳамчун воситаи таъсиррасон дар бартараф намудани монеаю зиддиятҳои ҷойдошта, нақши муҳим мебозад.
Боиси қайд аст, ки дар фазои сулҳу субот, оромии ҷомеа ва пойдории ризоияти миллӣ баргузор гаштани мулоқотҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо насли ҷавони кишвар ба онҳо рӯҳияи наву илҳоми тоза бахшида, барои боз ҳам эмин нигоҳ доштан ва ҳифзи дастовардҳои даврони истиқлолият такони ҷиддӣ мебахшад.
Дар тӯли 25 соли Истиқлолияти давлатӣ Пешвои миллат шаш маротиба бо ҷавонон мулоқотҳои хотирмону самимӣ ва самарабахшро анҷом доданд, ки дар ин вохӯриву ҳамоишҳо масъалаҳои зиёди мубрами ҳаётии наврасону ҷавонон баррасӣ ва ҳал гардиданд.
Мулоқоти нахустини Пешвои миллат дар марҳилаи бисёр ҳассос 17 марти соли 1994 дар Анҷумани нахустини ҷавонони Тоҷикистон доир гардида, масъалаҳои рӯзмарраи ҷомеа, яъне оқибатҳои муноқишаҳои ҷанги шаҳрвандӣ, огоҳонии ҷавонон аз хатогиҳои гузашта ва муттаҳидии онҳо дар роҳи бунёди ҷомеаи демократӣ, ташаккул ёфтани ҳизбу ҳаракатҳои сиёсӣ ва ҷамъиятӣ, сохтани давлати демократию дунявӣ ва ҳуқуқбунёд, риояи урфу одатҳо, анъанаҳо ва суннатҳои дини ислом, риояи Конститутсияи ҷумҳурӣ ва дигар қонунгузории ҷорӣ, гузариш ба иқтисоди бозоргонӣ, ҷалб ва фаъолнокии Созмони ҷавонон дар ҳаёти ҷамъиятии кишвар, омӯзиши илму ҳунар, ихтисосҳои нав ва техникаи ҳозиразамон ба ҷавонон, дастгирии кӯдакони бепарастор ва мактаб - интернатҳо, таъмини ҷавонон ба манзили истиқоматӣ ва рушди сиёсати демографӣ, ҷинояткорӣ, дуздию ғоратгарӣ ва нашъамандии ҷавонон, тарбияи ҳарбӣ - ватандӯстӣ ва ахлоқии ҷавонон баррасӣ гардиданд.
Дар натиҷа аз мулоқоти мазкур таваҷҷуҳ нисбат ба насли ҷавони кишвар зиёд гардида, ҳаракатҳо ва ташкилоти ҷамъиятии ҷавонон ба ташаккулёбии устувор оғоз карданд.
Яъне, имрӯз барои ҷавонон, ҷиҳати иштирок ва фаъолияти онҳо дар ҳаёти иқтисодиву иҷтимоии мамлакат ҳамаи омилҳо ва шароити иҷтимоиву фарҳангӣ ва иқтисодиву сиёсӣ фароҳам оварда шудаанд.
Вале дар ин роҳ, пеш аз ҳама, азму талош ва кӯшишҳои ҷавонони лаёқатманду фаъол, ватандӯсту меҳанпарвари мо нақши ҳалкунанда дорад.
Ҳанӯз соли 2005 дар мулоқот бо ҷавонон Сарвари давлат таъкид намуда буданд, ки сатҳи тараққиёт ва эътибори байналмилалии кишвар аз он вобаста аст, ки ҷавонон то чӣ андоза дорои маърифати сиёсӣ буда, ҳадафу вазифаҳои худро вобаста ба бунёди давлати ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва демократӣ дарк менамоянд.
Ҳукумати кишвар барои ташаккули ҷаҳонбиниву баланд бардоштани сатҳи дониши ҷавонон ҳавасманд буда, ба таҳсили ҷавонон ҳамҷониба мусоидат менамояд.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Паёми навбатии худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (26.12.2019) махсусан қайд намуда буданд: “Дар марҳалаи кунунии пешрафти Тоҷикистон ба соҳаҳои илму маориф афзалияти аввалиндараҷа дода мешавад, зеро онҳо дар таҳкими пояҳои давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёду дунявӣ нақши калидӣ мебозанд”.
Суханони Пешвои миллат бо андешаи яке аз бузургтарин донишмандони Юнони қадим Арасту мувофиқ афтодааст, ки дувуним ҳазор сол пеш таъкид кардааст: “Гумон аст, касе шубҳа кунад: қонунгузор бояд ба тарбияи ҷавонон аҳамияти фавқулода диҳад. Дар ҷое, ки ин нест, сохти давлатдорӣ зарар мебинад. Тарбия бояд дар ҳар як сохти давлатдорӣ мувофиқат кунад; хислате, ки ба ҳар як сохти давлатдорӣ мувофиқ аст, одатан барои ҳимояи он сохт хизмат менамояд”. Дар идомаи сухан ин донишманди бузург таъкид кардааст, ки навъи тарбия навъи давлатдориро тавлид месозад. Ва андешаашро идома дода хотиррасон мекунад: “ҳама вақт характери беҳтарин, сохти (давлатдории) беҳтаринро рӯйи кор меорад”.
Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро месазад, ки таҷрибаи бойи фаъолияти сиёсии Пешвои миллатро ҳамчун заминаи нақшавии дарси давлатдорӣ ва идоракунии ҳокимият ба инобат гирифта, онро тақвият диҳад ва ба ҷавонон омӯзонад.
Ноил гаштан ба Истиқлолияти давлатӣ барои миллати тоҷик туҳфаи осмонӣ нест. Он натиҷаи муборизаҳо, ҷоннисориҳои абармардони миллати тоҷик дар тӯли ҳазорсолаҳост. Ҳамасрони мо дар марҳалаи ҳадди ақал се даҳсолаи охир ин равандро мушоҳида карданд. Ҳар касе, ки аз таҷрибаи рӯзгор майли баҳра гирифтан дорад шоҳиди ин воқеияти айнӣ мебошад.
Тоҷикон аз қадимтарин халқҳои ҷаҳон ба шумор рафта, бо таърих ва осору адабиёти оламшумули хеш дар ҷаҳон ном баровардаанд. Дар тӯли таърихи тӯлонӣ садҳо нафар шахсиятҳои миллати тоҷик дар пешрафти илму фарҳанг, маданият ва маориф нақши арзанда гузоштанд ва бо осори гаронбаҳои худ ба наслҳои минбаъда хазинаи илму донишро боқӣ гузоштанд. Неруи ҷавонони имрӯзаи мо бояд тавъам ба сохтан, нигаҳ доштан ва ҳифз кардани ормонҳои таърихии миллати тоҷик равона гардад, то дар назди наслҳои оянда аз худ нишонаи бузурге мерос монанд. Барои ноил гаштан ба ин ҳадафҳо ҷавононро лозим аст, ки ирода, дониш ва кӯшиши қавӣ дошта бошанд.
Аммо ба мисли ҳамешагӣ, наҷоти миллат дар маърифати миллат аст. Илм, дониш муҳимтарин омили хештаншиносӣ, худшиносӣ, рушд ва пойдории давлати миллии мост. Ковалченко ба маврид таъкид намудааст: “Дар замони ҳозира илм ба тарзи мустақим ҳамчун неруи истеҳсолкунанда хизмат мекунад. Мубаддал гаштани илм ба чунин қувва мансуби тамоми илмҳост. Ин хосият на танҳо дар он ифода мегардад, ки бе истифодаи дастовардҳои илмҳои ҷамъиятӣ – гуманитарӣ тараққиёти самараноки истеҳсолоти ҷамъиятӣ мумкин нест, балки таъкиди он нукта зарур аст, ки кулли соҳаҳои эҷодиёти маънавӣ метавонанд танҳо дар асоси илм вазифаи худро иҷро кунанд ва рушд намоянд”.
Ақлу зеҳн, дарки илм дар навоварӣ ва ихтирооти технологияи нав аз тарафи ҷавонон нақши муҳим бояд дошта бошад ва дар ин ҷода пешрафти технологияи дунёро бояд ҳаматарафа омӯзем ва аз худ намоем.
Тағйироти сифатие, ки дар ҷомеаи мо, дар роҳи бунёди давлати миллӣ сурат мегирад, дидгоҳ ва амали ҷавобгӯ ба чунин талаботро тақозо мекунад. Ҷомеа на фақат ба мутахассисони соҳаҳои гуногуни иқтисодиёт, илму техника ниёз дорад, балки ниҳоят зарур аст, ки одамони касбу кори гуногун дар бораи принсипҳои асосии илмҳои гуманитарӣ, махсусан давлатшиносӣ маълумоти кофӣ дошта бошанд.
Умуман, дар кишварҳои пешрафтаи олам мавзӯи худшиносии миллӣ ва фарҳанги сиёсӣ аз қисматҳои асосии омӯзиш, таълим ва тарбия эътироф ва роҳандозӣ шудааст. Сарфи назар аз он ки ин миллатҳо садсолаҳо давлатдоранд.
Бо мақсади баланд бардоштани ҷаҳонбинӣ, маданияту тафаккури наврасону ҷавонон якчанд шабакаҳои нави телевизионӣ, аз ҷумла “Сафина”, “Баҳористон”, “Варзиш”, “Футбол” ва “Илм ва табиат” таъсис дода шуданд, ки дар тарбияи насли ояндасози тоҷик саҳми босазо мегузоранд.
Омӯхтани масъалаҳои шинохти моҳияти давлат, сохти давлатдорӣ, ҷаҳонбинии сиёсӣ, идеологияи сиёсӣ, равандҳои сиёсӣ, фарҳанги сиёсӣ, манфиатҳои миллӣ, геополитика ва монанди инҳо муҳимтарин иқдомҳоеанд, ки таъмини суботи ҷомеа, пойдории давлати миллӣ аз онҳо вобастагӣ дорад. Бидуни чунин донишҳо ва тасаввуроти илмӣ бунёди давлати миллӣ номумкин буда, Файласуф Г. Гегел дар ин бора махсусан таъкид мекунад: “Барои ҳаёт чунин донишҳо, бешубҳа муҳим ва зарурист, махсусан, дар ҳолатҳои аблаҳонаи сиёсӣ, вақте ки на ҳуқуқ ва маънавиёт, балки якравӣ, худхоҳӣ, нозу нуз, амали худсаронаи афрод бо барангехтани иғво фармонфармоӣ мекунанд. Замоне, ки характери одамон на ба моҳияти масъала, балки бо маккорона истифода кардани одамони хислатҳои ба худ хосдошта, бо мақсади рӯйи кор овардани нақшаҳои ногувор равона карда шудааст”. Бешак, пойдорӣ, устувории иқтисодӣ ва сиёсии давлатдории олмониҳо дар тӯли асрҳо, аз чунин андеша, тарзи тафаккур ва масъалагузориҳои зиёиёни ин миллат сарчашма мегирад.
Татбиқи босамари сиёсати давлатии ҷавонон аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ дар меҳвари фаъолияти Ҳукумати мамлакат қарор дорад.
Тавре Президенти кишвар пайваста таъкид мекунанд, “Ҷавонон бояд аз ҳама қишрҳои ҷомеа бештар фаъол бошанд, ташаббусҳои созанда пешниҳод намоянд, рамзҳои давлатӣ, муқаддасоти миллӣ ва дастовардҳои истиқлолиятро ҳифз кунанд, дар ҳаёти сиёсиву иҷтимоии Тоҷикистони азиз бо дасту дили гарм ва неруи бунёдкорона ширкат варзанд, амнияти давлат ва шарафу номуси ватандориро ҳимоя карда, худро аз ҳама хавфу хатарҳои номатлуби ҷаҳони муосир эмин нигоҳ доранд ва парчамбардори ин сарзамин, марзу бум ва кишвари муқаддасамон бошанд”.
Ҷавонон бояд бо рафтору пиндори нек, бо гуфтори хирадмандона, хониши аъло, одобу ахлоқи намунавӣ ба дигарон тавонанд таъсир расонанд ва ҳамсолони худро аз роҳи бад баргардонида, ба роҳи нек ҳидоят созанд.
Ҷангу муноқишаҳои дохилӣ дар кишварҳои араб, аз ҷумла Сурия, Ироқ ва инчунин давлати ба мо ҳамсоя Ҷумҳурии Исломии Афғонистон фаъол гардидани гурӯҳҳои терористию экстремистӣ ва дастгоҳҳои тарғиботию ташвиқотии гурӯҳҳои ифротгаро дар ин давлатҳо, ба мафкураи ҷавонон бетаъсир намонд.
Ҷойи нигаронист, ки ҳазорҳо ҷавонони гумроҳшуда аз донишу маърифат дур ва аз ҳаёт баҳра набурда, аз кишварҳои гуногуни ҷаҳон ба доми ин гуна гурӯҳҳои ифротӣ ва ҷангҷӯ афтода, ҳаёти худ ва пайвандонашонро талх намуданд, ки дар ин радиф ҷавонони мо низ истисно нестанд.
Хуруфотпарастӣ, ҷоҳилию бесаводӣ, кӯр - кӯрона рафтор намудан, бахусус истифодаи нодурусти интернет ва иттилооти нодурусту иғвоангезро қабул кардан, аз тарафи наврасону ҷавонон, сабаби халалдор гардидани ҳолати руҳӣ ва ба роҳҳои хато рафтани онҳо мегардад.
Равияҳои радикали динии заҳрвор ҷавононро ба ҷаҳолат ҷалб менамояд, хурофот ҷаҳолат аст ва бадбахтӣ меорад.
Идеологияи бегона ба воситаи шабакаҳои интернет ба мафкураи ҷавонон метавонад таъсири манфӣ ва зарари гарон расонад, агар мо иттилоотро омӯхта, онро дуруст дарк карда натавонем.
Наомӯхтани илму ҳунар, бедонишу бесавод мондан дар оянда оқибати нохуб дошта, барои ба роҳҳои хато рафтани наврасону ҷавонон, дода шудан ба идеологияи бегона ва шомил шудан ба гурӯҳҳои ифротгаро шароит фароҳам меорад.
Пешвои миллам муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханрониашон дар мулоқот бо ҷавонони кишвар (21.05.2021) таъккид намуданд: “Тайи солҳои охир нисбати зиёда аз 1600 нафар шаҳрвандони то 30 – сола, ки 41 нафари онҳо ноболиғ мебошанд, барои шомил гардидан ба ташкилотҳои террористӣ – экстремистӣ ва иштирок дар задухӯрдҳои мусаллаҳона дар ҳудуди кишварҳои хориҷӣ парвандаҳои ҷиноятӣ оғоз карда шуда, бештари онҳо дар ҷустуҷӯи байналмилалӣ қарор доранд.
Аз ин лиҳоз, ҷавонони ватандӯсту огоҳи мо бояд минбаъд низ ҳушёр бошанд ва нагузоранд, ки гурӯҳҳои манфиатҷӯи дохиливу хориҷӣ дар шуури дигар наврасону ҷавонони мо мафкураи бегона, хурофотпарастӣ ва ифротгароёнаро ҷой намоянд.
Тақвияти фаъолияти волонтёрӣ ва таҳким бахшидани иттиҳоду ҳамбастагии ҷавонони кишвар дар атрофи сиёсати давлату Ҳукумати мамлакат яке аз самтҳои афзалиятноки кор бо ҷавонон мебошад.
Бо қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ” аз 3 декабри соли 2009 ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи фаъолияти волонтёрӣ” аз 19 сентябри соли 2013 иштироки шаҳрвандон дар соҳаи давлатдорӣ ва фаъолияти иҷтимоиву мадании ҷомеа хеле рушд карда, ҳоло дар назди Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он ҳазорҳо нафар ҷавонон ба ҳайси волонтёр ва дружиначиёни ихтиёрӣ муттаҳид гардида, дар чорабиниҳои давлатӣ ва ҷамъиятӣ фаъолона иштирок карда истодаанддоранд.
Мактаби волонтёрӣ барои ҷавонон ҳамчун арсаи ба ҳам овардани имконият ва неруи созандаи онҳо ҷиҳати анҷом додани амалҳои хайрхоҳона, иштироки фаъол дар корҳои ҷамъиятии манфиатбахш ва раванди худташаккулёбӣ мусоидат мекунад.
Қайд намудан бомаврид аст, ки ҷавонони далеру шуҷоъ дар ҳамкорӣ бо кормандони мақомоти корҳои дохилӣ дар таҳкими суботу оромӣ, ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бо ҷинояткорӣ саҳмгузор мебошанд.
Имрӯзҳо барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва пешгирию мубориза бар зидди ҷинояткорӣ 22000 шаҳрвандон ба сифати дружиначиёни ихтиёрӣ, 15000 шаҳрвандон ба сифати кормандони ғайриштатӣ дар қатори кормандони мақомоти корҳои дохилӣ хизмат мебаранд.
Бо мақсади пешбурди корҳои идеологӣ - тарбиявӣ дар миёни ҷавонон, амалӣ намудани сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раванди тартиботи ҷамъиятӣ ва амнияти мардум барои сафарбарии онҳо дар мубориза бар зидди ҷинояткорӣ, пешгирии шомилшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои экстремистиву террористӣ дар тамоми муассисаҳои таълимӣ - тарбиявӣ ва идораву корхонаҳо суҳбату вохӯрӣ ва мулоқоти ҳайати роҳбарикунандаи мақомоти корҳои дохилӣ ташкил карда шуда, ҳамзамон ҳамкории судманди ҷавонони мақомоти корҳои дохилӣ бо дигар ҷавонони фаъоли кишвар ба роҳ монда шудааст.
Ҷиҳати таҳкими муносибатҳои дӯстона, ҳамкории ҷавонон ва шиносоӣ бо анъана ва урфу одати якдигар сафари ҷавонон аз як минтақа ба минтақаи дигари кишвари азизи мо роҳандозӣ гардидааст.
Илова бар он, беш аз 50000 ҷавонони фаъоли ҷомеаи шаҳрвандӣ ба таври ихтиёрӣ зери унвони “Авангард” (пешсаф, пешқадам) ба ҳам муттаҳид гашта, дар баланд бардоштани маданияти ҳуқуқӣ, тафаккур, маданият ва одобу рафтори ҳамсолони худ тамоми ғайрат ва кӯшиши худро сарф месозанд. Дар ин ҷода, ҷиҳати таҳкими қонуният ва тарбия намудани насли бофарҳанги ояндасози ҷомеа, созмони мазкур ҳамаҷониба кӯмаки худро ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи ҷумҳурӣ расонида истодааст.
Натиҷаи талошу кӯшишҳои кормандони мақомот ва ҳамкори онҳо бо ҷавонони фаъол дар ҷомеа буд, ки ин иқдоми нек барои пешгирии содиршавии ҳар гуна ҷинояткорӣ, шомилшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои террористию экстремистӣ мусоидат намуда, содиршавии ҷиноятҳо дар якчанд соли охир хеле коҳиш ёфт.
Бо вуҷуди ин, содирнамоии ҷиноят аз тарафи ҷавонон боиси нигаронӣ буда, соли 2020 аз тарафи ҷавонон ё бо иштироки онҳо беш аз 4900 ҷиноят содир шудааст, ки қисми зиёди онҳоро ҷавонони бекор ташкил медиҳанд.
Бояд таъкид намуд, ки имрӯз даҳҳо ҳазор нафар ҷавонони тоҷик дар Федератсияи Россия ба таҳсил ва кору фаъолият фаро гирифта шуда, обру ва нуфузи кишвари моро миёни халқияту миллатҳои дигар боло мебаранд. Таваҷҷуҳи хосаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбати ҳамватанони бурунмарзиамон дар он зоҳир мегардад, ки онҳо ба чорабиниҳои сатҳи ҳукуматӣ мунтазам даъват карда мешаванд ва онҳо иштироки фаъолона доранд.
Бо мақсади баланд бардоштани сатҳи донишу маърифат ва фарҳангу маданият дар даврони истиқлолият садҳо бинову иншоотҳои замонавӣ, аз қабили муассисаҳои илмӣ – таълимӣ, фарҳангӣ – фароғатӣ сохта ба истифода дода шуданд, ки имрӯз аз онҳо ҷавонон самаранок истифода мебаранд.
(Давом дорад)
Рамазон РАҲИМЗОДА, вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон
Эмомалӣ Раҳмон
Мулоқоти Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ҷавонони кишвар дар фазое баргузор гардид, ки сокинони мамлакат, бахусус ҷавонон бо неруи созандаву созгор таҳти сиёсати хирадмандонаи Сарвари давлат барои ояндаи дурахшони Тоҷикистон дастаҷамъона талош менамоянд.
Маҳз таваҷҷуҳ ва дастгирии беандозаи Пешвои миллат буд, ки дар даврони истиқлолият ҷавонон аз имтиёзҳои зиёд бархурдор шуда, мавқеи онҳо сол то сол устувор мегардад ва онҳо ҳамчун қувваи пешбарандаи ҷомеа ва ояндасози давлату миллат дар тамоми чорабиниҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ иштирок мекунанд.
Ҳукумати кишвар бо мақсади ҳалли масоили ҷавонон аз оғози Истиқлолият то имрӯз қонун ва барномаҳоро қабул намуд, ки барои боло бурдани нақши онҳо дар ҳаёти сиёсӣ - иқтисодӣ, фарҳангӣ ва варзишӣ заминаи мусоид фароҳам овард.
Бояд қайд намуд, ки ҷавонони солим, донишманду бомаърифат ва соҳибкасбу ихтисосманд давомдиҳандаи кору фаъолияти насли калонсол, неруи созанда ва иқтидори рушду тараққиёт ва пешрафти ҷомеа, муҳимтар аз ҳама ояндаи миллату давлат мебошанд.
Ибтидои солҳои 90 – уми асри гузашта, яъне аввали даврони соҳибистиқлолӣ ҷанги шаҳрвандӣ фишангҳои давлатдориро суст намуда, ба раванди таълиму тарбия, муносибату муошират ва кору амали ҷавонон таъсири манфӣ гузошт.
Талаботи қонунҳо, бахусус Конститутсия, поймол ва фаъолияти сохторҳои давлатӣ фалаҷ гардида буд. Қисмате аз ҷавонон ба гурӯҳҳои ҷиноятпеша шомил шуда, даст ба ҷиноятҳои сангин мезаданд.
Бо дарназардошти муҳимияти ин масъала ва таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудани давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба ҳаёт ва фаъолияти ҷавонон, нақш ва иштироки онҳо дар соҳаҳои гуногуни ҳаёти давлатӣ, тарбияи ҷавонон дар руҳияи созандагиву бунёдкорӣ ва нигоҳдошти мавқеи устувор дар ҷомеа баъд аз соҳибистиқлол эълон гардидани давлат моҳи майи соли 1997 бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи кор бо ҷавонони назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, санаи 23 май ҳамчун Рӯзи ҷавонон эълон гардид, ҳамчунин солҳои баъдӣ Шӯрои миллии кор бо ҷавонон созмон дода шуда, бо мақсади таҳкими бештари нақши ҷавонон дар ҷомеа соли 2017 Соли ҷавонон эълон гардид.
Боиси тазаккур аст, Ҷумҳурии Тоҷикистон миёни Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил яке аз аввалинҳо шуда, Қонуни барои ҷавонон муҳим “Дар бораи сиёсати давлатии ҷавонон” – ро қабул кард. Ин бори дигар собит месозад, ки Тоҷикистон дар таҳкими сиёсати давлатдорӣ ва сохтмони ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд ташаккули сиёсати ҷавононро яке аз самтҳои асосии стратегии фаъолият медонад.
Таҳияи санадҳои танзимкунандаи ҳаёт ва фаъолияти ҷавонон аз рӯзҳои аввали Истиқлолияти давлатӣ ба тасвиб расида, вобаста бо тақозои замон ва рушди ҷомеа такомул ёфта истодаанд.
Дар баробари ин, аз тарафи Ҳукумати Тоҷикистон барномаҳои гуногуни давлатӣ, аз ҷумла, “Барномаи миллии ҷавонони Тоҷикистон”, “Барномаи давлатии тарбияи ватанпарастии ҷавонони Тоҷикистон”, “Барномаи рушди саломатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013 - 2015 ва 2016 - 2018”, “Барномаи давлатии дарёфт ва рушди истеъдодҳо барои солҳои 2015 - 2020”, “Консепсияи миллии сиёсати давлатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “Стратегияи сиёсати давлатии ҷавонон то соли 2020” заминаи мусоидро барои татбиқи сиёсати давлатии ҷавонон фароҳам овардаанд.
Тибқи таҳлилҳои Хазинаи афзоиши аҳолии Созмони Милали Муттаҳид Тоҷикистон аз ҷумлаи кишварҳои дорои афзалияти ҷавонон буда, синну соли миёнаи аҳолии он 22,5 солро ташкил медиҳад ва дар асоси таҳлилҳо ва маълумоти оморӣ зиёда аз 70 фоизро ҷавонони то 35 – сола ташкил медиҳанд.
Бо назардошти чунин нишондиҳандаҳо, Пешвои миллат зимни суханронии худ дар мулоқот бо ҷавонони кишвар санаи 21 майи соли ҷорӣ қайд намуданд, ки “...маҳз ба ҳамин хотир Тоҷикистон мамлакати ҷавонон ба ҳисоб меравад”.
Дар воқеъ, ҷавонон имрӯз шумораи зиёди аҳолии кишвари азизамонро ташкил дода, ташаббускорӣ ва иқдомҳои тозаву таконбахши онҳо ба инобат гирифта шуда, аз ҷониби Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон онҳо неруи созандаву бунёдкор ва пешбарандаи ҷомеаи навини кишварамон ва ояндаи халқамон эълон гардиданд ва доимо ба насли ҷавон такя мекунанд.
Дар ин раванд, ба масъалаи баланд бардоштани маърифату саводнокии ҷавонон ва ба омӯзиши илму донишҳои замонавӣ, пеш аз ҳама илмҳои дақиқ, кашфиёту навоварӣ мароқ зоҳир намудан, ҳамчунин ҳавасманд гардонидани ҷавонони болаёқату соҳибистеъдод стипендия ва ҷоизаҳои гуногун, аз ҷумла стипендияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои хонандагону донишҷӯён, стипендияи байналмилалии “Дурахшандагон” барои омода намудани мутахассисони ҷавон дар сатҳи байналмилалӣ, ҷоизаи ба номи Исмоили Сомонӣ барои олимони ҷавон таъсис дода шуданд.
Барои ҳар чӣ бештар ҷалб намудани наврасону ҷавонон ба омӯзиши илмҳои табиӣ, риёзӣ ва дақиқ солҳои 2020 - 2040 бистсолаи омӯзиши ин фанҳо эълон гардид.
Ба ин масъала боз ҳам диққати ҷиддӣ зоҳир гардида, соли 2020 шумораи Стипендияи президентӣ барои хонандагони муассисаҳои таҳсилоти умумӣ аз 400 ба 3000, дар муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ аз 100 ба 500 ва аспирантҳои муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва илмӣ аз 15 то 50 расонида шуда, аз шумораи умумии стипендияҳои президентӣ 70 фоиз ба фанҳои табиӣ, риёзӣ ва дақиқ равона гардидааст.
Шумораи ҷоизаи ба номи Исмоили Сомонӣ низ зиёд карда шуда, ҳар сол 12 нафар бо ин ҷоиза сарфароз гардонида мешаванд ва то имрӯз зиёда аз 160 нафар олимони ҷавон сазовори ин ҷоиза гаштаанд.
Дигар аз иқдомҳои маорифпарваронаи Пешвои миллат ин таъсиси Квотаи президентӣ барои ба таҳсил фаро гирифтани духтарон ва писарони лаёқатманд аз ноҳияҳои дурдасти кӯҳистон ба шумор меравад, ки барои соҳибмаълумот гаштани ҷавонон такони ҷиддӣ бахшид. Тибқи маълумотҳои оморӣ, дар муддати 24 соли амали квоати мазкур, аз 61 шаҳру ноҳияҳои мамлакат ба 20 муассисаи таҳсилоти олии касбии кишвари мо зиёда аз 22 ҳазору 200 нафар ба таҳсил фаро гирифта шуданд ва ҳоло шумораи квотаҳои президентӣ барои ҷавонон аз 200 то 1252 расонида шудааст.
Бо чунин иқдомҳои наҷибона қаноат накарда, Пешвои миллат зимни баромадашон таъкид намуданд, ки бо мақсади дастгирии вазъи иҷтимоии донишҷӯёну магистрҳо ва аспиранту докторантҳо ҳаҷми стипендияҳои онҳо аз 1 сентябри соли 2021 ба андозаи 30 фоиз зиёд карда мешавад.
Эътибори ҷиддӣ ба раванди таълим ва касбинтихобкунӣ равона гардида, рушди муносибатҳо бо дигар давлатҳо баҳри омода намудани мутахассисони соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ ба роҳ монда шуд. Ин гуна заминагузорӣ дар чунин давраи ҳассосу сарнавиштсоз боис гардид, ки имрӯз дар хориҷи кишвар беш аз 40000 нафар донишҷӯ, магистр, аспирант ва докторантҳои мо ба таълим фаро гирифта шудаанд.
Сиёсати давлатии ҷавонон имрӯз мавқею манзалати хоса дошта, бо дарки масъулият таҷдиди назар намудан ба моҳият ва мазмуни сиёсати давлатии ҷавонон беихтиёр масоилеро рӯи кор хоҳад овард, ки бе ҳаллу фаслашон инкишофи минбаъда ва устувори кишварамонро тасаввур намудан ғайриимкон аст.
Дар шароити имрӯзаи ҷаҳонишавӣ сиёсати давлатии ҷавонон ҳамчун воситаи таъсиррасон дар бартараф намудани монеаю зиддиятҳои ҷойдошта, нақши муҳим мебозад.
Боиси қайд аст, ки дар фазои сулҳу субот, оромии ҷомеа ва пойдории ризоияти миллӣ баргузор гаштани мулоқотҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо насли ҷавони кишвар ба онҳо рӯҳияи наву илҳоми тоза бахшида, барои боз ҳам эмин нигоҳ доштан ва ҳифзи дастовардҳои даврони истиқлолият такони ҷиддӣ мебахшад.
Дар тӯли 25 соли Истиқлолияти давлатӣ Пешвои миллат шаш маротиба бо ҷавонон мулоқотҳои хотирмону самимӣ ва самарабахшро анҷом доданд, ки дар ин вохӯриву ҳамоишҳо масъалаҳои зиёди мубрами ҳаётии наврасону ҷавонон баррасӣ ва ҳал гардиданд.
Мулоқоти нахустини Пешвои миллат дар марҳилаи бисёр ҳассос 17 марти соли 1994 дар Анҷумани нахустини ҷавонони Тоҷикистон доир гардида, масъалаҳои рӯзмарраи ҷомеа, яъне оқибатҳои муноқишаҳои ҷанги шаҳрвандӣ, огоҳонии ҷавонон аз хатогиҳои гузашта ва муттаҳидии онҳо дар роҳи бунёди ҷомеаи демократӣ, ташаккул ёфтани ҳизбу ҳаракатҳои сиёсӣ ва ҷамъиятӣ, сохтани давлати демократию дунявӣ ва ҳуқуқбунёд, риояи урфу одатҳо, анъанаҳо ва суннатҳои дини ислом, риояи Конститутсияи ҷумҳурӣ ва дигар қонунгузории ҷорӣ, гузариш ба иқтисоди бозоргонӣ, ҷалб ва фаъолнокии Созмони ҷавонон дар ҳаёти ҷамъиятии кишвар, омӯзиши илму ҳунар, ихтисосҳои нав ва техникаи ҳозиразамон ба ҷавонон, дастгирии кӯдакони бепарастор ва мактаб - интернатҳо, таъмини ҷавонон ба манзили истиқоматӣ ва рушди сиёсати демографӣ, ҷинояткорӣ, дуздию ғоратгарӣ ва нашъамандии ҷавонон, тарбияи ҳарбӣ - ватандӯстӣ ва ахлоқии ҷавонон баррасӣ гардиданд.
Дар натиҷа аз мулоқоти мазкур таваҷҷуҳ нисбат ба насли ҷавони кишвар зиёд гардида, ҳаракатҳо ва ташкилоти ҷамъиятии ҷавонон ба ташаккулёбии устувор оғоз карданд.
Яъне, имрӯз барои ҷавонон, ҷиҳати иштирок ва фаъолияти онҳо дар ҳаёти иқтисодиву иҷтимоии мамлакат ҳамаи омилҳо ва шароити иҷтимоиву фарҳангӣ ва иқтисодиву сиёсӣ фароҳам оварда шудаанд.
Вале дар ин роҳ, пеш аз ҳама, азму талош ва кӯшишҳои ҷавонони лаёқатманду фаъол, ватандӯсту меҳанпарвари мо нақши ҳалкунанда дорад.
Ҳанӯз соли 2005 дар мулоқот бо ҷавонон Сарвари давлат таъкид намуда буданд, ки сатҳи тараққиёт ва эътибори байналмилалии кишвар аз он вобаста аст, ки ҷавонон то чӣ андоза дорои маърифати сиёсӣ буда, ҳадафу вазифаҳои худро вобаста ба бунёди давлати ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва демократӣ дарк менамоянд.
Ҳукумати кишвар барои ташаккули ҷаҳонбиниву баланд бардоштани сатҳи дониши ҷавонон ҳавасманд буда, ба таҳсили ҷавонон ҳамҷониба мусоидат менамояд.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Паёми навбатии худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (26.12.2019) махсусан қайд намуда буданд: “Дар марҳалаи кунунии пешрафти Тоҷикистон ба соҳаҳои илму маориф афзалияти аввалиндараҷа дода мешавад, зеро онҳо дар таҳкими пояҳои давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёду дунявӣ нақши калидӣ мебозанд”.
Суханони Пешвои миллат бо андешаи яке аз бузургтарин донишмандони Юнони қадим Арасту мувофиқ афтодааст, ки дувуним ҳазор сол пеш таъкид кардааст: “Гумон аст, касе шубҳа кунад: қонунгузор бояд ба тарбияи ҷавонон аҳамияти фавқулода диҳад. Дар ҷое, ки ин нест, сохти давлатдорӣ зарар мебинад. Тарбия бояд дар ҳар як сохти давлатдорӣ мувофиқат кунад; хислате, ки ба ҳар як сохти давлатдорӣ мувофиқ аст, одатан барои ҳимояи он сохт хизмат менамояд”. Дар идомаи сухан ин донишманди бузург таъкид кардааст, ки навъи тарбия навъи давлатдориро тавлид месозад. Ва андешаашро идома дода хотиррасон мекунад: “ҳама вақт характери беҳтарин, сохти (давлатдории) беҳтаринро рӯйи кор меорад”.
Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро месазад, ки таҷрибаи бойи фаъолияти сиёсии Пешвои миллатро ҳамчун заминаи нақшавии дарси давлатдорӣ ва идоракунии ҳокимият ба инобат гирифта, онро тақвият диҳад ва ба ҷавонон омӯзонад.
Ноил гаштан ба Истиқлолияти давлатӣ барои миллати тоҷик туҳфаи осмонӣ нест. Он натиҷаи муборизаҳо, ҷоннисориҳои абармардони миллати тоҷик дар тӯли ҳазорсолаҳост. Ҳамасрони мо дар марҳалаи ҳадди ақал се даҳсолаи охир ин равандро мушоҳида карданд. Ҳар касе, ки аз таҷрибаи рӯзгор майли баҳра гирифтан дорад шоҳиди ин воқеияти айнӣ мебошад.
Тоҷикон аз қадимтарин халқҳои ҷаҳон ба шумор рафта, бо таърих ва осору адабиёти оламшумули хеш дар ҷаҳон ном баровардаанд. Дар тӯли таърихи тӯлонӣ садҳо нафар шахсиятҳои миллати тоҷик дар пешрафти илму фарҳанг, маданият ва маориф нақши арзанда гузоштанд ва бо осори гаронбаҳои худ ба наслҳои минбаъда хазинаи илму донишро боқӣ гузоштанд. Неруи ҷавонони имрӯзаи мо бояд тавъам ба сохтан, нигаҳ доштан ва ҳифз кардани ормонҳои таърихии миллати тоҷик равона гардад, то дар назди наслҳои оянда аз худ нишонаи бузурге мерос монанд. Барои ноил гаштан ба ин ҳадафҳо ҷавононро лозим аст, ки ирода, дониш ва кӯшиши қавӣ дошта бошанд.
Аммо ба мисли ҳамешагӣ, наҷоти миллат дар маърифати миллат аст. Илм, дониш муҳимтарин омили хештаншиносӣ, худшиносӣ, рушд ва пойдории давлати миллии мост. Ковалченко ба маврид таъкид намудааст: “Дар замони ҳозира илм ба тарзи мустақим ҳамчун неруи истеҳсолкунанда хизмат мекунад. Мубаддал гаштани илм ба чунин қувва мансуби тамоми илмҳост. Ин хосият на танҳо дар он ифода мегардад, ки бе истифодаи дастовардҳои илмҳои ҷамъиятӣ – гуманитарӣ тараққиёти самараноки истеҳсолоти ҷамъиятӣ мумкин нест, балки таъкиди он нукта зарур аст, ки кулли соҳаҳои эҷодиёти маънавӣ метавонанд танҳо дар асоси илм вазифаи худро иҷро кунанд ва рушд намоянд”.
Ақлу зеҳн, дарки илм дар навоварӣ ва ихтирооти технологияи нав аз тарафи ҷавонон нақши муҳим бояд дошта бошад ва дар ин ҷода пешрафти технологияи дунёро бояд ҳаматарафа омӯзем ва аз худ намоем.
Тағйироти сифатие, ки дар ҷомеаи мо, дар роҳи бунёди давлати миллӣ сурат мегирад, дидгоҳ ва амали ҷавобгӯ ба чунин талаботро тақозо мекунад. Ҷомеа на фақат ба мутахассисони соҳаҳои гуногуни иқтисодиёт, илму техника ниёз дорад, балки ниҳоят зарур аст, ки одамони касбу кори гуногун дар бораи принсипҳои асосии илмҳои гуманитарӣ, махсусан давлатшиносӣ маълумоти кофӣ дошта бошанд.
Умуман, дар кишварҳои пешрафтаи олам мавзӯи худшиносии миллӣ ва фарҳанги сиёсӣ аз қисматҳои асосии омӯзиш, таълим ва тарбия эътироф ва роҳандозӣ шудааст. Сарфи назар аз он ки ин миллатҳо садсолаҳо давлатдоранд.
Бо мақсади баланд бардоштани ҷаҳонбинӣ, маданияту тафаккури наврасону ҷавонон якчанд шабакаҳои нави телевизионӣ, аз ҷумла “Сафина”, “Баҳористон”, “Варзиш”, “Футбол” ва “Илм ва табиат” таъсис дода шуданд, ки дар тарбияи насли ояндасози тоҷик саҳми босазо мегузоранд.
Омӯхтани масъалаҳои шинохти моҳияти давлат, сохти давлатдорӣ, ҷаҳонбинии сиёсӣ, идеологияи сиёсӣ, равандҳои сиёсӣ, фарҳанги сиёсӣ, манфиатҳои миллӣ, геополитика ва монанди инҳо муҳимтарин иқдомҳоеанд, ки таъмини суботи ҷомеа, пойдории давлати миллӣ аз онҳо вобастагӣ дорад. Бидуни чунин донишҳо ва тасаввуроти илмӣ бунёди давлати миллӣ номумкин буда, Файласуф Г. Гегел дар ин бора махсусан таъкид мекунад: “Барои ҳаёт чунин донишҳо, бешубҳа муҳим ва зарурист, махсусан, дар ҳолатҳои аблаҳонаи сиёсӣ, вақте ки на ҳуқуқ ва маънавиёт, балки якравӣ, худхоҳӣ, нозу нуз, амали худсаронаи афрод бо барангехтани иғво фармонфармоӣ мекунанд. Замоне, ки характери одамон на ба моҳияти масъала, балки бо маккорона истифода кардани одамони хислатҳои ба худ хосдошта, бо мақсади рӯйи кор овардани нақшаҳои ногувор равона карда шудааст”. Бешак, пойдорӣ, устувории иқтисодӣ ва сиёсии давлатдории олмониҳо дар тӯли асрҳо, аз чунин андеша, тарзи тафаккур ва масъалагузориҳои зиёиёни ин миллат сарчашма мегирад.
Татбиқи босамари сиёсати давлатии ҷавонон аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ дар меҳвари фаъолияти Ҳукумати мамлакат қарор дорад.
Тавре Президенти кишвар пайваста таъкид мекунанд, “Ҷавонон бояд аз ҳама қишрҳои ҷомеа бештар фаъол бошанд, ташаббусҳои созанда пешниҳод намоянд, рамзҳои давлатӣ, муқаддасоти миллӣ ва дастовардҳои истиқлолиятро ҳифз кунанд, дар ҳаёти сиёсиву иҷтимоии Тоҷикистони азиз бо дасту дили гарм ва неруи бунёдкорона ширкат варзанд, амнияти давлат ва шарафу номуси ватандориро ҳимоя карда, худро аз ҳама хавфу хатарҳои номатлуби ҷаҳони муосир эмин нигоҳ доранд ва парчамбардори ин сарзамин, марзу бум ва кишвари муқаддасамон бошанд”.
Ҷавонон бояд бо рафтору пиндори нек, бо гуфтори хирадмандона, хониши аъло, одобу ахлоқи намунавӣ ба дигарон тавонанд таъсир расонанд ва ҳамсолони худро аз роҳи бад баргардонида, ба роҳи нек ҳидоят созанд.
Ҷангу муноқишаҳои дохилӣ дар кишварҳои араб, аз ҷумла Сурия, Ироқ ва инчунин давлати ба мо ҳамсоя Ҷумҳурии Исломии Афғонистон фаъол гардидани гурӯҳҳои терористию экстремистӣ ва дастгоҳҳои тарғиботию ташвиқотии гурӯҳҳои ифротгаро дар ин давлатҳо, ба мафкураи ҷавонон бетаъсир намонд.
Ҷойи нигаронист, ки ҳазорҳо ҷавонони гумроҳшуда аз донишу маърифат дур ва аз ҳаёт баҳра набурда, аз кишварҳои гуногуни ҷаҳон ба доми ин гуна гурӯҳҳои ифротӣ ва ҷангҷӯ афтода, ҳаёти худ ва пайвандонашонро талх намуданд, ки дар ин радиф ҷавонони мо низ истисно нестанд.
Хуруфотпарастӣ, ҷоҳилию бесаводӣ, кӯр - кӯрона рафтор намудан, бахусус истифодаи нодурусти интернет ва иттилооти нодурусту иғвоангезро қабул кардан, аз тарафи наврасону ҷавонон, сабаби халалдор гардидани ҳолати руҳӣ ва ба роҳҳои хато рафтани онҳо мегардад.
Равияҳои радикали динии заҳрвор ҷавононро ба ҷаҳолат ҷалб менамояд, хурофот ҷаҳолат аст ва бадбахтӣ меорад.
Идеологияи бегона ба воситаи шабакаҳои интернет ба мафкураи ҷавонон метавонад таъсири манфӣ ва зарари гарон расонад, агар мо иттилоотро омӯхта, онро дуруст дарк карда натавонем.
Наомӯхтани илму ҳунар, бедонишу бесавод мондан дар оянда оқибати нохуб дошта, барои ба роҳҳои хато рафтани наврасону ҷавонон, дода шудан ба идеологияи бегона ва шомил шудан ба гурӯҳҳои ифротгаро шароит фароҳам меорад.
Пешвои миллам муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханрониашон дар мулоқот бо ҷавонони кишвар (21.05.2021) таъккид намуданд: “Тайи солҳои охир нисбати зиёда аз 1600 нафар шаҳрвандони то 30 – сола, ки 41 нафари онҳо ноболиғ мебошанд, барои шомил гардидан ба ташкилотҳои террористӣ – экстремистӣ ва иштирок дар задухӯрдҳои мусаллаҳона дар ҳудуди кишварҳои хориҷӣ парвандаҳои ҷиноятӣ оғоз карда шуда, бештари онҳо дар ҷустуҷӯи байналмилалӣ қарор доранд.
Аз ин лиҳоз, ҷавонони ватандӯсту огоҳи мо бояд минбаъд низ ҳушёр бошанд ва нагузоранд, ки гурӯҳҳои манфиатҷӯи дохиливу хориҷӣ дар шуури дигар наврасону ҷавонони мо мафкураи бегона, хурофотпарастӣ ва ифротгароёнаро ҷой намоянд.
Тақвияти фаъолияти волонтёрӣ ва таҳким бахшидани иттиҳоду ҳамбастагии ҷавонони кишвар дар атрофи сиёсати давлату Ҳукумати мамлакат яке аз самтҳои афзалиятноки кор бо ҷавонон мебошад.
Бо қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ” аз 3 декабри соли 2009 ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи фаъолияти волонтёрӣ” аз 19 сентябри соли 2013 иштироки шаҳрвандон дар соҳаи давлатдорӣ ва фаъолияти иҷтимоиву мадании ҷомеа хеле рушд карда, ҳоло дар назди Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он ҳазорҳо нафар ҷавонон ба ҳайси волонтёр ва дружиначиёни ихтиёрӣ муттаҳид гардида, дар чорабиниҳои давлатӣ ва ҷамъиятӣ фаъолона иштирок карда истодаанддоранд.
Мактаби волонтёрӣ барои ҷавонон ҳамчун арсаи ба ҳам овардани имконият ва неруи созандаи онҳо ҷиҳати анҷом додани амалҳои хайрхоҳона, иштироки фаъол дар корҳои ҷамъиятии манфиатбахш ва раванди худташаккулёбӣ мусоидат мекунад.
Қайд намудан бомаврид аст, ки ҷавонони далеру шуҷоъ дар ҳамкорӣ бо кормандони мақомоти корҳои дохилӣ дар таҳкими суботу оромӣ, ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бо ҷинояткорӣ саҳмгузор мебошанд.
Имрӯзҳо барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва пешгирию мубориза бар зидди ҷинояткорӣ 22000 шаҳрвандон ба сифати дружиначиёни ихтиёрӣ, 15000 шаҳрвандон ба сифати кормандони ғайриштатӣ дар қатори кормандони мақомоти корҳои дохилӣ хизмат мебаранд.
Бо мақсади пешбурди корҳои идеологӣ - тарбиявӣ дар миёни ҷавонон, амалӣ намудани сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раванди тартиботи ҷамъиятӣ ва амнияти мардум барои сафарбарии онҳо дар мубориза бар зидди ҷинояткорӣ, пешгирии шомилшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои экстремистиву террористӣ дар тамоми муассисаҳои таълимӣ - тарбиявӣ ва идораву корхонаҳо суҳбату вохӯрӣ ва мулоқоти ҳайати роҳбарикунандаи мақомоти корҳои дохилӣ ташкил карда шуда, ҳамзамон ҳамкории судманди ҷавонони мақомоти корҳои дохилӣ бо дигар ҷавонони фаъоли кишвар ба роҳ монда шудааст.
Ҷиҳати таҳкими муносибатҳои дӯстона, ҳамкории ҷавонон ва шиносоӣ бо анъана ва урфу одати якдигар сафари ҷавонон аз як минтақа ба минтақаи дигари кишвари азизи мо роҳандозӣ гардидааст.
Илова бар он, беш аз 50000 ҷавонони фаъоли ҷомеаи шаҳрвандӣ ба таври ихтиёрӣ зери унвони “Авангард” (пешсаф, пешқадам) ба ҳам муттаҳид гашта, дар баланд бардоштани маданияти ҳуқуқӣ, тафаккур, маданият ва одобу рафтори ҳамсолони худ тамоми ғайрат ва кӯшиши худро сарф месозанд. Дар ин ҷода, ҷиҳати таҳкими қонуният ва тарбия намудани насли бофарҳанги ояндасози ҷомеа, созмони мазкур ҳамаҷониба кӯмаки худро ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи ҷумҳурӣ расонида истодааст.
Натиҷаи талошу кӯшишҳои кормандони мақомот ва ҳамкори онҳо бо ҷавонони фаъол дар ҷомеа буд, ки ин иқдоми нек барои пешгирии содиршавии ҳар гуна ҷинояткорӣ, шомилшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои террористию экстремистӣ мусоидат намуда, содиршавии ҷиноятҳо дар якчанд соли охир хеле коҳиш ёфт.
Бо вуҷуди ин, содирнамоии ҷиноят аз тарафи ҷавонон боиси нигаронӣ буда, соли 2020 аз тарафи ҷавонон ё бо иштироки онҳо беш аз 4900 ҷиноят содир шудааст, ки қисми зиёди онҳоро ҷавонони бекор ташкил медиҳанд.
Бояд таъкид намуд, ки имрӯз даҳҳо ҳазор нафар ҷавонони тоҷик дар Федератсияи Россия ба таҳсил ва кору фаъолият фаро гирифта шуда, обру ва нуфузи кишвари моро миёни халқияту миллатҳои дигар боло мебаранд. Таваҷҷуҳи хосаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбати ҳамватанони бурунмарзиамон дар он зоҳир мегардад, ки онҳо ба чорабиниҳои сатҳи ҳукуматӣ мунтазам даъват карда мешаванд ва онҳо иштироки фаъолона доранд.
Бо мақсади баланд бардоштани сатҳи донишу маърифат ва фарҳангу маданият дар даврони истиқлолият садҳо бинову иншоотҳои замонавӣ, аз қабили муассисаҳои илмӣ – таълимӣ, фарҳангӣ – фароғатӣ сохта ба истифода дода шуданд, ки имрӯз аз онҳо ҷавонон самаранок истифода мебаранд.
(Давом дорад)
Рамазон РАҲИМЗОДА, вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед