Баъди тановули ғизои нисфирӯзӣ дар сари роҳ интизори мусофиркаш будам. Вале дар наоомади кор онҳо пур аз мусофир гузашта мерафтанд.

Интизорӣ тӯл кашид. Чӣ бояд кард? Гашта хона равам? Не, нағз намешавад. Кор кор аст, то соати панҷ дар коргоҳ будан лозим. Торҳои асаб ба ларза омаданд. Тоқатам тоқ шуд. То дар як ҷо росту беҳаракат истодан қадам занам беҳтар, гӯён аз канори роҳ, гоҳ-гоҳ ба тарафи чап нигоҳ андохта пеш рафтан гирифтам.

Ногоҳ мошини яллақосии хориҷӣ бо суръати баланд аз барам гузашта, сахт тормоз дод. Эътибор надода, роҳамро оҳиста-оҳиста идома додам. Аз назди мошин гузашта будам, ки дари ронанда боз шуду ҷавонмарди хушандоме берун омад. Ҳамоно эътибор надода роҳамро давом додам.

– Устод! – ба гӯшам расид овози нарме. Баргашта дидам, ки он ҷавонмард бо табассум ва чеҳраи кушода сӯям меояд.

– Салом, устод!

– Салом!

Ӯ ҷониби ман даст дароз карда пурсид:

– Аз афташ нашинохтед?

– Агар гӯям, ки намешиносам, шояд хато шавад, чунки чеҳраатон бароям ошно. Аммо намедонам, кай, дар куҷо дидаам шуморо. Ин, албатта, муҳим не. Барои эҳтироматон ташаккур.

– Шумо куҷо меравед? – пурсид ӯ дастамро сар надода.

– Ба тарафи филармония, – посух додам ман.

– Марҳамат, шинед. Ман шуморо то он ҷо мерасонам.

– Ташвиш накашед, додар, аз роҳатон намонед.

– Ин тавр нагӯед. Ман ба ягон ҷо шитоб надорам. Марҳамат, ба мошин. Суҳбат карда меравем. Худамро ба шумо дурусттар шиносонданӣ ҳастам. Шояд ба хотир оред.

Ноилоҷ розӣ шудам.

Дар роҳ соҳиби мошин худро муаррифӣ кард:

– Ман ҳамдиёри шумо, аз дараи Алмосӣ. Номам Умаралӣ… Ба хотир овардед?

– Мутаассифона, ҳанӯз не…

– Пас суханро аз дур сар мекунам, устод.

Умаралӣ чашм аз роҳ наканда, таърихи ошноии моро қисса кард:

– Солҳои ҷанги шаҳрвандӣ, аниқаш соли 1993, замоне ки шумо роҳбарии Вазорати фарҳангро бар дӯш доштед, мо, бачаҳои рустоӣ, барои пайдо кардани қути лоямут ба шаҳр омада будем. Дар ҳеҷ ҷо кор наёфтем. Кадоме аз шиносҳо гуфт, ки дар боғи марказии шаҳр чанд ошхонаи сермизоҷ ҳаст, ба ягонтои он сар халон, шояд коре барои ту пайдо шавад.

Ин маслиҳатро хуш пазируфта, зуд ба он ҷо рафтам. Директори боғ маро сард, бо қавоқи овезон қабул кард ва арзамро то охир нашунида гуфт: “Ҷои кор надорем. Боғ дар ихтиёри Вазорати фарҳанг аст. Аз вазир коғаз оварда тавонӣ, ягон фикр мекунам”.

Дар пайраҳаи боғ гардиш карда, худ ба худ меандешидам, ки ба назди вазири фарҳанг чӣ хел дароям. Оё ӯ маро қабул мекарда бошад? Инаш-ку аз дар пеш кард… Вай одами калон… Аз рӯи шунидам, вазирҳо ду-се муҳофизи автоматдор доранд. Вазири фарҳанг ҳам истисно набудагист. Яқин муҳофизонаш маро назди ӯ даромадан намемонанд. Хубаш, сарамро ба дигар ҷо занам. Ғарқи ҳамин андешаҳо будам, ки боз ҳамон шиносам дар рӯ ба рӯям пайдо шуд. Муомилаи сарвари боғро барояш қисса кардам. “Ғам нахӯр, вазир ҳамдиёри худамон, ман бо он кас шинос. Ба ҳузураш мебарам. Иншоаллоҳ, корат буд мешавад”,– гуфта маро таскин дод шиносам.

Баъди ду рӯз ҳамроҳ ба Вазорати фарҳанг рафтем. Дилам сахт дар таппиш буд. Аз муҳофизони вазир дар хавотир будам. Аҷаб не, бо кадом масъала назди вазир омаданамро фаҳмида, хуб ба ҳолам ханданд, ки “Чӣ, вазир дигар кор надорад, ки масъалаи дар ошхона ё қаҳвахона ба кор мондани туро ҳал мекунад”. Аҷаб не, ба пасам як шаттаи обдор зада, аз дар берун созанд.

Вале… бо вуҷуди ин ҳар чи бодо бод гуфтаму ба вазорат наздик шудам. Мо бе мамониат, бе тафтиши ҳуҷҷат ба ошёнаи дуюм баромадем. На дар роҳрав, на дар қабулгоҳи вазир, ба ҷуз котиба касе набуд. Каме таскин ёфтам. Шиносам ба котиба рӯ оварда гуфт, ки “Ин кас хеши вазир, аз роҳи дур омадаст. Мехоҳад бо он кас вохӯрад”. Ман аз ин дурӯғ каме сурх шуда зери хиҷолат мондам. Шиносам ишора кард, ки дам назада шинам ва интизори даъват шавам. Котиба бо тавозуъ “Бубахшед, номатон кӣ?”, гуфта пурсид. Номамро гуфтам. “Ман ҳозир даромада арз мекунам”-гӯён котиба дарро кушода дарун даромад. Маро боз воҳима зер кард. Охир вазир дар умраш маро надидааст… Ҳозир котиба баромада мегӯяд, ки “Вазир бо ин ном хеш-пеш надоштааст. Аз раҳатон намонед”. Ва ман маҷбур мешавам, бо сари хам, шармандаву шармсор аз ин даргоҳ берун равам.

Ин лаҳза дар кушода шуду котиба берун омада, бо табассум гуфт:

– Марҳамат, вазир шуморо интизор.

Тарсону ларзон вориди дафтари вазир шудам. Он кас ба истиқболам аз курсӣ бархоста пештар омаду бо чеҳраи кушод ҷонибам даст дароз кард. Ва баъди ҳолпурсӣ маро ба нишастан ҳидоят намуд.

– Шуморо гӯш мекунам, мулло Умаралӣ!

Ман ин хел пазироӣ ва ин гуна самимиятро ҳеҷ чашмдор набудам. Барои он ки вақти эшонро нагирам, зуд сари мақсад омадам. Вазир маро бо диққат гӯш карда гуфт:

– Албатта, раиси боғ ин масъаларо бе ман ҳам метавонист ҳал кунад. Азбаски дахолати маро хостааст, ҳеҷ гап не, худи ҳозир занг мезанам. Хоҳиш мекунам, ки шуморо ба кор гирад.

Вазир гӯширо бардошта паи ҳам рақамҳоро чид.

– Ассалому алайкум. Шуморо вазири фарҳанг ташвиш медиҳад. Як касро назди ман фиристодаед. Ман суҳбат кардам. Агар имконият дошта бошед, ба кор қабул кунед. Бачаи хуб менамояд. Бовар дорам, сари мову шуморо хам намекунад… Бисёр хуб. Худи ҳозир ба наздатон меравад. Саломат бошед!

Вазир гӯширо ба ҷояш монда, ба ман рӯ овард:

– Бовар дорам, масъалаи шумо мусбат ҳал шуд. Ҳозир ба назди директори боғ равед. Хоҳиш мекунам, аз рӯзи аввал ба кор бо дасту дили гарм часпед. Аз сидқи дил кор кунед. Агар ҳалол кор кунед, албатта, ба муроду мақсад мерасед. Мо, мардуми тоҷик, ҳама рагу пайванд, хешу табор ҳастем, мулло Умаралӣ. Ба шумо барори кор. Мушкилоте пеш ояд, ин дар бароятон ҳамеша боз аст!

Вазир маро то қабулгоҳ гусел кард ва ман тавассути як сухани ӯ рӯзи дигар соҳиби кор шудам. Кӯшиш мекардам, ки сазовори боварӣ бошам. Аз байн бисту се сол гузашт. Ман бисёр мехостам, ки боре бо шумо вохӯрда, самимона арзи сипос намоям. Вале зиндагӣ моро бо пайраҳаҳои гуногун бурд… Ман имрӯз тоҷир ҳастам. Корам бад нест. Барои ободии кишварамон ба қадри имкон ва тавоноӣ хизмат карда истодаам. Ман он некии вазири фарҳангро ҳеҷ гоҳ фаромӯш намекунам. Хушбахтам, ки баъди чанд сол боз бо шумо рӯ ба рӯ омадам. Ташаккур устод, барои хайрхоҳиву одамгариатон!

– Ба шумо ҳам ташаккур, мулло Умаралӣ! “Ҳар кӣ моро ёд кард, эзид мар ӯро ёд бод!” Ҳамеша коратон бобарору саратон баланд бошад. Ана, ман ҳам ба ҷои зарурӣ расидам. Хоҳишмандам, хамин ҷо нигоҳ доред!

Умаралӣ мошинро дар канори роҳ боздошт. Пеш аз барои хайрухуш даст дароз кардан, аз ҷайб як коғази саддоллараи наппа-навро бароварда, ба кафи дастам қаппонд. Гумон кардам, ки он саддоллара кафи дасти маро сӯзонд.

– Умаралӣ, додарам! Ин чист? Бигир, ки дастони ман ба гирифтани пулҳои бедардимиён одат накардааст.

– Медонам, устод, ҳамаашро медонам. Шумо дар бисёр вазифаҳои баланд будед. Имконият доштед, қасру кӯшкҳо созед, мошинҳои ҳархела дошта бошед, вале ин корҳоро накардед, чунки ба ҳаққи ҳалолатон қонеъ будед.

– Ташаккур, додарам! Барои ҳамин бигир инро аз дастам.

– Устод! Ман ин корро на ба он хотир мекунам, ки шумо замоне дар ҳаққи ман некӣ кардеду подоши онро нагирифтед. Ин аз сидқ ва меҳру муҳаббат аст. Медонам шумо имрӯз эҳтиёҷманд ҳастед. “Аз хирс мӯе” гуфтаанд. Бо ин маблағи ночиз барои набераву абераҳо аз бозор туҳфа харед.

– Умаралӣ! Фақат ба он хотир мегирам, ки агар ёрӣ бошад, беғараз бошад. Имконият шавад, бар мегардонам.

– Бигузор ҳамин тавр бошад, устод. Ками мову карами шумо.

Умаралӣ коғазаки сабзро, ки ҳанӯз кафи дастамро месӯзонд, гирифта ба ҷайбам андохту ҳарду аз мошин берун шуда, дастони ҳамдигарро самимона фишурдем.

Мошин аз нав ба роҳ даромад. Ман ғарқи андеша ҷониби коргоҳ рафтам.

Ато ҲАМДАМ, нависанда, Корманди шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, барандаи Ҷоизаи олии адабии Покистон.