Терроризм ва ифротгароӣ аз лаҳзае ки ба вуҷуд омад, то имрӯз ҳамеша бар зидди оромии ҷомеа ва пешравии он буд. Ин зуҳурот ҳамеша бар он мусоидат мекард, ки ҷомеа ноором бошад ва мардум худро ҳамеша дар ноамнӣ эҳсос намояд. Дар ин баробар, аз ҳамон лаҳзаҳои аввал неруҳое ба вуҷуд омаданд, ки ҳамеша ба муқобили ин зуҳурот мубориза мебурданд, то мардум осудаву ором зиндагӣ намояд. Имрӯз, мутаассифона, ин зуҳурот ба як проблемаи асосии башарият табдил ёфта, ҳамчун вабои аср муаррифӣ мешавад. Аз ин рӯ, дар тамоми кишварҳо, аз ҷумла Тоҷикистон тамоми неруву ҳастӣ барои пешгирии он ва таъмини амнияту осоиштагии мардуми мамлакат равона шудааст. Мақомоти судии кишвар низ яке аз ниҳодҳои фаъоли мубориза бар зидди терроризму ифротгароӣ мебошад. Бинобар ин, зимни мусоҳиба бо сардори шуъбаи ҷамъбасткунии амалияи Суди Олии Тоҷикистон Ҳалимзода Азиз пурсон гаштем, ки мақомоти судии мамлакат дар самти мубориза бо чунин гурӯҳҳои ҷиноятпеша дар соли 2016 кадом корҳоро анҷом додааст?

- Вазъи мураккаби геополитикии ҷаҳони муосир ва паҳншавии зуҳуроти номатлубу даҳшатовари терроризм ва экстремизм, ки барои ҷомеаи башарӣ, сулҳу субот, амнияти давлатӣ ва рушди устувори давлатҳо таҳдиди бевосита менамояд, тамоми ҷомеаи башариро ба ташвиш овардааст. Ба ин гуна гурӯҳҳо бештар ноболиғон  ва ҷавонон ҷалб мешаванд, ки хеле нигаронкунанда аст.

Сабабҳои асосии ба ин гурӯҳҳо пайвастани шаҳрвандон, хусусан ноболиғон ва ҷавонон паст будани маърифати ҳуқуқӣ, динӣ, ҷой доштани камбудиҳои ҷиддӣ дар кори таълиму тарбия ва назорати онҳо дар оила мебошад. Бе назорат мондани ҷавонон, истифода аз расонаҳои электронӣ ва шабакаҳои иҷтимоӣ сабабҳои дигаре мебошанд, ки ташкилотҳои террористиву экстремистӣ бо истифода аз онҳо ба паҳн кардани ҳар гуна сабтҳои видеоӣ ва наворҳои таблиғотӣ шахсони алоҳида, хусусан ноболиғон ва ҷавононро ба ҷиҳод ва барҳам додани асосҳои сохтори конститутсионии давлатҳои гуногун даъват менамоянд. Аз ноогоҳӣ баъзе ҷавонон ба чунин ҳизбу созмонҳои террористӣ шомил гашта, дар муҳорибаҳои мусаллаҳонаи давлатҳои бегона иштирок менамоянд.

Бо сабаби моҳияти иртиҷоӣ, тахрибкорӣ, террористию ифротгароӣ доштан бо ҳалномаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти як қатор ташкилот, ҳизбу ҳаракат, аз ҷумла “Ҳизб-ут-таҳрир”, ҷамъияти “Гурӯҳи 24”, “Ҷабҳат-ун-нусра”, “Давлати Исломӣ”, Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон, равияи динии “Салафия”, ҳаракати “Толибон” дар ҳудуди Тоҷикистон террористӣ эҳтироф карда шуда, манъ гардидааст.

Бо мақсади ҷорӣ намудани механизм босамари ҳифз ва таъмини амнияти миллӣ, пешгирӣ намудани шомилшавии шаҳрвандон ба ҳизбу ҳаракатҳои ғайриқонунӣ ба моддаҳои 179 (терроризм), 179 (даъвати оммавӣ барои содир намудани ҷиноятҳои хусусияти террористидошта ё сафедкунии оммавии фаъолияти террористӣ), 305 (хиёнат ба давлат), 306 (бо зӯроварӣ ғасб намудани ҳокимият ё бо зӯроварӣ нигоҳ доштани ҳокимият), 307 (даъвати оммавӣ барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти кониститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон), 307 (даъвати оммавӣ барои амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ (ифротгарӣ) ва сафедкунии оммавии эктремизм), 307 (ташкили иттиҳоди экстремистӣ (ифротгароӣ), 307 (ташкили фаъолияти ташкилоти экстремистӣ (ифротгароӣ) ва 307 (ташкили таълим ё гурӯҳи таълимии хусусияти динии экстремистидошти)-и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйиру иловаҳои зарурӣ ворид карда шуданд. Ҳамчунин ба Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон” аз 26 июли соли 2014 тағйирот ворид карда шуда, ба он моддаи нав - моддаи 401 илова карда шуд, ки он ҷавобгарии ҷиноятиро барои ҷалб ва иштироки ғайриқонунии  шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар воҳиди мусаллаҳ, задухӯрди мусаллаҳона ё амалиёти ҷангӣ дар ҳудуди дигар давлатҳо пурзӯр намуда, барои ин кирдорҳо ҷазои ҷиноятӣ дар намудани маҳрум кардан аз озодӣ ба муҳлати аз дувоздаҳ то бист сол муқаррар кардааст. Аммо новобаста аз пурзӯр гардидани ҷазои ҷиноятӣ барои чунин кирдорҳо баъзе аз шаҳрвандон, бахасус ҷавонон ба доми фиреби муболиғони чунин созмон, ҳаракат ва гурӯҳҳои террористию ифротгароӣ ва динӣ афтода, ба амалҳои ғайриқонунӣ даст мезананд. Баъзе ҷавонон аз гумроҳӣ на танҳо шомили ташкилотҳои экстремистӣ мешаванд, балки барои ҷалби дигар ҷавонон машғул гардида, бо ҳар роҳ ба ин ҷинояткорон ва ҷавонони гумроҳ шароит муҳайё менамоянд.

Сокини ноҳияи Рӯдакӣ Зокирҷон Расулов аз ҷумлаи ин нафарон аст. Ба назди ӯ аъзои фаъоли ташкилоти экстремистии фаъолияташ дар Тоҷикистон манъшудаи “Ҳиз-ут-таҳрир” Содиқҷон Юлдошев ва Азамат Ваҳҳобов омада пешниҳод намуданд, ки барои омӯзиши ақида ва ғояи ин ташкилоти ифротгароён ёрӣ расонад. Дар манзили истиқоматии Зокирҷон Расулов аъзои ин гурӯҳ ба омӯзиши адабиёти манъшуда, ки ғояи ташкилоти экстремистиро тарғиб мекард, машғул мешаванд. Баъди он ки аз ҷониби мақомоти ҳифзи ҳуқуқ баъзе аз аъзои “Ҳиз-ут-таҳрир”  дастгир мешаванд, бо мақсади пинҳон шудан аз ҷавобгарии ҷиноятӣ ба Русия фирор мекунад. Аммо бо ин амалаш аз ҷавобгарӣ раҳо намеёбад. Бо ҳукми Суди Олии Тоҷикистон З. Расулов бо моддаи 307/3 қисми 2 Кодекси ҷиноятии Тоҷикистон гунаҳкор дониста шуда, ба ӯ ҷазои маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати се солу шаш моҳ таъин мегардад.

Аз ҷониби судҳо соли гузашта бештар аз 220 парвандаи ҷиноятӣ вобаста ба масъалаҳои зикргардида баррасӣ шуданд, ки тибқи ҳукмҳои баровардаи судҳо барои шомил гаштан ба ташкилоту созмонҳои террористӣ ва содири амалҳои ҷиноятӣ ба ҷавобгарӣ кашида шуданд.

Бо мақсади баландбардории рӯҳияи шаҳрвандон ҷиҳати даст кашидани онҳо аз иштирок дар амалиёти ҷангӣ дар дигар давлатҳо ба моддаи 401/1 КҶТ аз 18 марти соли 2015 эзоҳ ворид карда шуд, ки мутобиқи он шахсоне, ки ихтиёрӣ аз иштироки ғайриқонунӣ дар воҳиди мусаллаҳ, анҷом ёфтани задухурди мусаллаҳона ё амалиёти ҷангӣ даст мекашанд, агар кирдори онҳо аломатҳои таркиби ҷинояти дигар мавҷуд набошад, аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод карда мешаванд. Тағйироти мазкур дар баробари пешгирии кирдорҳои ҷиноятӣ, ҳамчунин хусусияти тарбиявӣ дошта, ба шахсони гумроҳ, хусусан ҷавонон, ки ба доми фиреби гурӯҳҳои манфиатҷу афтидаанд, имкон медиҳад, то хатои худро ислоҳ намоянд ва ба ҳаёти осуда баргарданд. Дар натиҷаи чораҳои мақсадноки андешидашуда шумораи шахсоне, ки ихтиёрӣ аз иштирок дар воҳидҳои мусаллаҳ даст мекашанд, мунтазам зиёд мегарданд, ки дар натиҷа ҳамроҳшавӣ ба созмону ташкилотҳои фаъолияташон дар Тоҷикистон мамнуъ кам шуда истодааст.

Бо мақсади ҷалб намудани диққати мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шахсони мансабдор ба ҳолатҳои вайронкунии қонун ва сабабу шароите, ки ба содир шудани қонунвайронкунӣ мусоидат карданд, судҳо 11512 таъинотҳои хусусӣ бароварда, 425 ҷамъбастиҳо гузаронида, сабабу омилҳои ҳуқуқвайронкуниҳо, содиршавии ҷиноят ва ғайраро мавриди таҳлил қарор дода, ба мақомоти дахлдор ҷиҳати пешгирӣ намудани чунин ҳолатҳо 448 адад пешниҳод ирсол намуданд.

Бо мақсади баланд бардоштани маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон манбаъд механизми баргузории чорабиниҳо такмил дода мешавад. Андешидани чунин тадбирҳо дар таъмини иҷрои Барномаи давлатии таълим ва тарбияи ҳуқуқии шаҳрвандони Тоҷикистон барои солҳои 2009-2019 мусоидат хоҳад намуд. Зеро бо роҳи дурусти зиндагӣ ҳидоят намудани ҷавонон дар рӯҳияи ватандӯстӣ тарбия намудани онҳо омилҳои муҳиме дар пешгирии ба амалҳои ҷиноятӣ даст задани онҳо мебошад.

Мусоҳиб Ҳасан АЗИЗОВ, “ҶТ”