ҶАВОНОН
Ҷумъа 19 Апрел 2024 05:03
Дар Тоҷикистони азизу соҳибистиқлоли мо аз ғамхориҳои пайваста ва иқдомҳои неки Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои шаҳрвандони кишвар шароити табобат, меҳнату истироҳат, таҳсилу интихоби касб фароҳам аст. Мардуми шарифи ҷумҳурӣ машғули меҳнату ободии диёр буда, аз истиқлолу сулҳу ваҳдат шукрона мекунанд. Оила бе иллат нест. Мутаассифона, дар ҷомеаи навини мо нафароне низ ҳастанд, ки ин неъматҳоро нодида мегиранд ва ношукрӣ карда, ба амалҳои нобахшиданӣ - бадномкунию вайронкорӣ даст мезананд. Ин тоифаҳои ношукрро рӯзе обу нону хоки Ватан мезанад ва оқибат кӯрашон мекунад…
Умеда аз ҷумлаи нафарони гурӯҳи дуюм аст. Ин духтарак дар оғӯши Тоҷикистони биҳиштосо ба дунё омад, дар домани он бо аллаҳои модар ва меҳрубониҳои падар ба камол расид, соҳиби хату савод шуд. Вале бо ағёр ёр гашт, ки ақлашро рабуд. Аз паи дарёфти бахту дороӣ ба истиқболи марг рафт, аз зодгоҳаш фирор кард, модарро дар панҷаи аҷал танҳои танҳо гузошту чашминтизораш намуд.
Ин духтараки гумроҳшуда аз хато ва сарсониҳои худ бо оҳу нола, бо сари хаму ашки сӯзон қисса мекард. Бо хоҳиши ӯ ному насаби вай ва дигаронро иваз намудем. Ба хотири он ки дигарон, аз ҷумла ҷавонон хатои ӯро такрор накунанду ба миллату Ватани худ хиёнат накунанд, саргузашти талхашро қисса кард…
Тани гарм бе дард нест. Як фасли гармо Умеда ба маризии сироятӣ мубтало гашта, аз хурду хоб монд, рӯз аз рӯз лоғар мешуд. Ба қавле дар пеши чашми волидайн обу адо мегашт. Модар аз ин ҳолати ҷигарбанд ихтиёр аз даст дода, нафари зинда дар гӯрро мемонд. Саодат баробари духтарчаи маризаш дард мекашид, мағзу устухонаш ба сӯзиш омада, аз тақдири талху сахташ шабу рӯз мегирист. Вақте аз гиристанҳои дурудароз дидагони модар мехушкид, ӯ сари ҷойнамоз нишаста, аз Худованди меҳрубон шифои ҷигарбандашро металабид.
Барои модар чӣ рӯзҳои сиёҳу сангин буданд он лаҳзаҳо. Зеро ҳаёти духтарча офтоби сари кӯҳро мемонду модар ҳар лаҳза мемурду боз зинда мешуд. Ин азобҳоро танҳо модар медонисту Худо. Вале модар ин ҳама азобро дар худ таҳаммул мекард, розӣ буд бар ивази умри худ ҷони духтарчаи талбидаашро бихарад. Рафта-рафта рӯзе азобҳои зан аз худ дарак доданду модари зор ба бемории сактаи дил гирифтор шуд. Тақдир гӯё Саодатро сахт имтиҳон мекард. Ӯ бошад аз ин имтиҳони тақдир гузашт. Бо баҳои саломатии худ ба ҷигарбандаш умри дубора бахшид.
Ин духтарча мактаби ёздаҳсоларо бомуваффақият хатм кард. Имконияти таҳсил дар муассисаҳои олии кишварро дошт, аммо ӯ таҳсилро идома надод. Барояш шароити интихоби касб низ фароҳам буд ва метавонист дар сехҳои дӯзандагии деҳа кор карда, соҳибкасб шавад. Ин корро ҳам накарду хонашиниро ихтиёр намуд. “Шуғл”-и дӯстдоштааш телефонбозӣ буд. Рӯзи дароз то поси шаб тариқи шабакаи иҷтимоии “Одноклассники” бо нафарони бегона шиносоӣ пайдо намуда, рози дил мекард. Ҳамин “шуғл”-аш сабаб шуду вай бо Шодмон ном ҷавоне, ки дар муҳоҷирати меҳнатӣ дар Русия қарор дошт, шиносоӣ пайдо намуд.
Ин шиносоии телефонии онҳо ба муҳаббати калон табдил ёфт. Ҷавон ба духтар рози дил карда, аз покии ишқу муҳаббаташ қиссаҳои ширин бофта, бо ваъдаҳои осмонӣ духтарро моили худ намуд. Умедаи содалавҳ ба ваъдаҳои дурӯғину ишқи хасакии Шодмон бовар карда, нияти ба зудӣ назди ҷавон рафтанро намуд. Нияти худро ба модар фаҳмонда, орзуяшро ин тавр маънидод кард:
- Ман бахтамро дарёфтам, бо Шодмон ҳамхона мешавам.
- Духтарам, бо бахт таваккал намекунанд, ин амали хуб нест, ба ин роҳ нарав, хато мекунӣ, - насиҳат кард модар.
- Мо якдигарро дӯст медорем, - якравӣ намуд духтар.
- Ин ишқи хаёлӣ туро хушбахт намегардонад, оқибат пушаймон мешавӣ. Аз хоб бедор шаву ба худ омада, ба роҳи печида марав.
- Модарҷон, ту чӣ будани ишқро намедонӣ. Ҳа, гуфтагӣ барин, дар умрат ақаллан ошиқ шудаӣ? Ишқ ин сӯхтану сохтан ва ба ҳам омадани ду қалб аст.
Умеда дар баҳри беканори орзуҳояш шино мекард. Барои худ афсонаи ширини бахтро эҷод менамуд, бехабар аз он ки рӯзе дар ин баҳри пурталотуми орзуҳояш ғарқ мешавад. Ҳамин орзуҳои ширин духтари гумроҳшударо ба сафари Русия омода сохт. Шодмон ба ӯ роҳкиро фиристоду Умеда барои ба висоли ёр расидан ба сафар баромад. Ҷавон ӯро бо гулдаста истиқбол гирифта, духтарро ба хонаи иҷораи як шиносаш бурд. Дере нагузашта онҳо издивоҷ карда зану шавҳар шуданд.
Зани ҷавон мушоҳида мекард, ки Шодмон зуд-зуд бо ким кадом шиносаш телефонӣ суҳбат менамуд. Дар омади гап боре хабари оиладориашро низ ба шиносаш расонд. Умеда барои кушодани ин муаммои барояш сарбаста лаҳзаи муносиб меҷуст.
- Шодмон, бо кӣ ва дар бораи чӣ ин қадар дурудароз суҳбат мекунӣ? – суол кард Умеда.
- Эҳ, маликаи нодонаки ман, моро зиндагии шоҳона интизор аст. Ба наздикӣ сарватманди калон мешавем, - посух дод ҷавон.
- Наход? Боварам намеояд!
- Бовар кун, ҷонакам! Дӯстонам моро ба Туркия, барои амалӣ гардидани орзуҳоямон даъват карданд, - гуфт ҷавон.
Зани пурорзу боз ба Шодмон бовар карду онҳо ба давлати Туркия рафтанд. Онҳо чанд рӯз меҳмони шиносҳои Шодмон шуданд. Одамони ношинос ба ҷавон фаҳмонданд, ки вақти амал расидааст. Ӯ ҳамроҳи завҷааш бояд ба “ҷиҳод” равад. Шодмон розигиашро дод. Соҳибхона субҳи рӯзи нав онҳоро ба нақлиёти мусофирбар шинонда, ба ҷанг гуселонд. Хушбахтона, “бор”-и зинда ба манзил нарасид. Кормандони полис гурӯҳи бо ном муҷоҳидонро боздоштанд. Умедаи дунёбехабар танҳо дар боздоштгоҳи муваққатӣ аз мақсади нопоки ҷиҳодиён огоҳ шуд. Дар ин ҷо занону духтарони “ҳамтақдир”-и ӯ аз давлатҳои гуногун якчандто буданд.
- Моро ба куҷо мебаранд? – пурсид Умеда аз русзане.
- Оё ба куҷо омаданатро намедонӣ? Худро нодон нагир, ба ҷанг, ба истиқболи марг омадаӣ, дугона! – посух дод зани рус.
- Агар шавҳарамро дар ҷанг кушанд, ҳоли ман чӣ мешавад?
- Ғам махӯр, дар ин ҷо бева намемонӣ. Туро ягон араб ба никоҳаш медарорад. Ҳамин тавр, аз дасти як шавҳар ба дигараш мегузарӣ, то вақте ки зиндаӣ…
Аз шунидани ин суханон вуҷуди Умедаро дарду даҳшат фаро гирифт. Аз тарс хобаш намебурд, бо худ мепечид, аз фикр кардан асабонӣ мешуд. Танҳо қарибиҳои субҳ ғанабаш бурд. Хоби пурдаҳшате дид: … Дар хонаи торик, паси тиреза менишаст. Аз садои тақ-тақи тиреза тарсида, як қад парид. Ба берун дида дӯхт. Суроби либоси сиёҳдошта, ки шабеҳи шавҳарашро мемонд, бо ишораи даст ӯро рӯи ҳавлӣ хонд. Зан аз хона берун шуд. Суроб хомӯшона ба самти номаълум қадам мезад ва ӯро низ аз паяш мехонд. Вай ба лаби ҷарие расид. Суроб ҷариро убур карда, ба парвоз омад ва ҳамоно занро дунболаш мехонд. Умеда пой ба ҷарӣ ниҳода, ба умқи он сарозер шуд. Ҳарчанд ӯ фиғон мебардошт, вале садояш намебаромад. Аз шавҳараш (Суроб) кӯмак хост. Аммо шавҳар қоҳ-қоҳзанон хандида, якбора аз назар нопадид шуд. Дар ҳамин вақт дасти ҳалиму гарме дасти Умедаро дошта, аз ҷарии марг берун баровардаш. Духтар ба қафо нигарист, модарашро дид. Худро дар оғӯши ӯ андохта, “Модарҷон, ба ман ҳаёти дубора бахшидед”,-гӯён бо тамоми ҳастӣ садо бароварда, аз хоб бедор шуд…
Умедаи роҳгумзадаро баъди 4-5 рӯз ба Тоҷикистон баргардониданд. Ватан гуноҳи шаҳрванди гумроҳро афв кард. Ба амали ғамхоронаю падаронаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Умеда аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуд.
Умеда дар дуроҳаи зиндагӣ монда буд. Ба хона, назди модар баргардад ё не? Оё модар гуноҳи ӯро мебахшида бошад? Ҳамин суолҳои беҷавоб ӯро назди модар овард. Модар ҷигарбандашро гарм истиқбол гирифт, ба оғӯш кашиду ашки шодӣ рехт.
- Модарҷон, ман иштибоҳ кардам, маро бубахш, - гуфт гунаҳкорона Умеда.
- Ман туро бахшидаам, ҷони оча, - посух дод модар ашки чашмони духтарро бо дастони шахшулаш эҳтиёткорона пок карда.
Духтар бовар намекард, ки баъди ин қадар азобҳои додааш модар боз ӯро бахшад.
- Модарҷон, гумон мекардам, ки бахт ва орзуи зан дар шавҳар кардан, таваллуди фарзанд ва сарватманд будан аст. Вале ин тавр набудааст. Мани гумроҳ бо ҳамон мақсад аз паи шавҳари афсонавӣ ба Ватан хиёнат карда, ба Туркия рафтам. Бароят нороҳатии зиёд овардам, сархаму беобрӯят кардам. Ба ҳамаи ин нигоҳ накарда маро бахшидаӣ.
- Охир ман модарам, чӣ тавр фарзанди ҷигарбандамро набахшам? – посух дод модар…
Умеда ба роҳи хато рафт ва имрӯз аз карда пушаймон аст. Пушаймон аз он аст, ки сафҳаи китоби умрашро бо дасти худ доғдор намуд. Аз ин рӯ, Умеда ба ҳамсолонаш муроҷиат карда мегӯяд: “Ҳамсолони азизи ман! Хатои ман ислоҳи шумост. Ҳеҷ гоҳ ба роҳе, ки касро ба мақсади нек намебарад наравед, ин роҳи сарбаста роҳи марг аст. Мо Ватани тинҷу осуда ва зебою обод дорему сокинонаш меҳрубону меҳмоннавозанд. Президенти мардумии мо беҳтарин президенти дунё мебошад. Ғамхори халқ аст, мақсадаш ободию созандагӣ аст. Модару Ватан ва Пешвои дардошнои худро дӯст доред. Ёд доред, бе модару Ватан тамоми дороии дунё хеҷ будааст. Зеро модар Ватан аст ва аз Ватан бӯи модар меояд”.
Умед МИРЗОЕВ, “ҶТ”
Умеда аз ҷумлаи нафарони гурӯҳи дуюм аст. Ин духтарак дар оғӯши Тоҷикистони биҳиштосо ба дунё омад, дар домани он бо аллаҳои модар ва меҳрубониҳои падар ба камол расид, соҳиби хату савод шуд. Вале бо ағёр ёр гашт, ки ақлашро рабуд. Аз паи дарёфти бахту дороӣ ба истиқболи марг рафт, аз зодгоҳаш фирор кард, модарро дар панҷаи аҷал танҳои танҳо гузошту чашминтизораш намуд.
Ин духтараки гумроҳшуда аз хато ва сарсониҳои худ бо оҳу нола, бо сари хаму ашки сӯзон қисса мекард. Бо хоҳиши ӯ ному насаби вай ва дигаронро иваз намудем. Ба хотири он ки дигарон, аз ҷумла ҷавонон хатои ӯро такрор накунанду ба миллату Ватани худ хиёнат накунанд, саргузашти талхашро қисса кард…
Тани гарм бе дард нест. Як фасли гармо Умеда ба маризии сироятӣ мубтало гашта, аз хурду хоб монд, рӯз аз рӯз лоғар мешуд. Ба қавле дар пеши чашми волидайн обу адо мегашт. Модар аз ин ҳолати ҷигарбанд ихтиёр аз даст дода, нафари зинда дар гӯрро мемонд. Саодат баробари духтарчаи маризаш дард мекашид, мағзу устухонаш ба сӯзиш омада, аз тақдири талху сахташ шабу рӯз мегирист. Вақте аз гиристанҳои дурудароз дидагони модар мехушкид, ӯ сари ҷойнамоз нишаста, аз Худованди меҳрубон шифои ҷигарбандашро металабид.
Барои модар чӣ рӯзҳои сиёҳу сангин буданд он лаҳзаҳо. Зеро ҳаёти духтарча офтоби сари кӯҳро мемонду модар ҳар лаҳза мемурду боз зинда мешуд. Ин азобҳоро танҳо модар медонисту Худо. Вале модар ин ҳама азобро дар худ таҳаммул мекард, розӣ буд бар ивази умри худ ҷони духтарчаи талбидаашро бихарад. Рафта-рафта рӯзе азобҳои зан аз худ дарак доданду модари зор ба бемории сактаи дил гирифтор шуд. Тақдир гӯё Саодатро сахт имтиҳон мекард. Ӯ бошад аз ин имтиҳони тақдир гузашт. Бо баҳои саломатии худ ба ҷигарбандаш умри дубора бахшид.
Ин духтарча мактаби ёздаҳсоларо бомуваффақият хатм кард. Имконияти таҳсил дар муассисаҳои олии кишварро дошт, аммо ӯ таҳсилро идома надод. Барояш шароити интихоби касб низ фароҳам буд ва метавонист дар сехҳои дӯзандагии деҳа кор карда, соҳибкасб шавад. Ин корро ҳам накарду хонашиниро ихтиёр намуд. “Шуғл”-и дӯстдоштааш телефонбозӣ буд. Рӯзи дароз то поси шаб тариқи шабакаи иҷтимоии “Одноклассники” бо нафарони бегона шиносоӣ пайдо намуда, рози дил мекард. Ҳамин “шуғл”-аш сабаб шуду вай бо Шодмон ном ҷавоне, ки дар муҳоҷирати меҳнатӣ дар Русия қарор дошт, шиносоӣ пайдо намуд.
Ин шиносоии телефонии онҳо ба муҳаббати калон табдил ёфт. Ҷавон ба духтар рози дил карда, аз покии ишқу муҳаббаташ қиссаҳои ширин бофта, бо ваъдаҳои осмонӣ духтарро моили худ намуд. Умедаи содалавҳ ба ваъдаҳои дурӯғину ишқи хасакии Шодмон бовар карда, нияти ба зудӣ назди ҷавон рафтанро намуд. Нияти худро ба модар фаҳмонда, орзуяшро ин тавр маънидод кард:
- Ман бахтамро дарёфтам, бо Шодмон ҳамхона мешавам.
- Духтарам, бо бахт таваккал намекунанд, ин амали хуб нест, ба ин роҳ нарав, хато мекунӣ, - насиҳат кард модар.
- Мо якдигарро дӯст медорем, - якравӣ намуд духтар.
- Ин ишқи хаёлӣ туро хушбахт намегардонад, оқибат пушаймон мешавӣ. Аз хоб бедор шаву ба худ омада, ба роҳи печида марав.
- Модарҷон, ту чӣ будани ишқро намедонӣ. Ҳа, гуфтагӣ барин, дар умрат ақаллан ошиқ шудаӣ? Ишқ ин сӯхтану сохтан ва ба ҳам омадани ду қалб аст.
Умеда дар баҳри беканори орзуҳояш шино мекард. Барои худ афсонаи ширини бахтро эҷод менамуд, бехабар аз он ки рӯзе дар ин баҳри пурталотуми орзуҳояш ғарқ мешавад. Ҳамин орзуҳои ширин духтари гумроҳшударо ба сафари Русия омода сохт. Шодмон ба ӯ роҳкиро фиристоду Умеда барои ба висоли ёр расидан ба сафар баромад. Ҷавон ӯро бо гулдаста истиқбол гирифта, духтарро ба хонаи иҷораи як шиносаш бурд. Дере нагузашта онҳо издивоҷ карда зану шавҳар шуданд.
Зани ҷавон мушоҳида мекард, ки Шодмон зуд-зуд бо ким кадом шиносаш телефонӣ суҳбат менамуд. Дар омади гап боре хабари оиладориашро низ ба шиносаш расонд. Умеда барои кушодани ин муаммои барояш сарбаста лаҳзаи муносиб меҷуст.
- Шодмон, бо кӣ ва дар бораи чӣ ин қадар дурудароз суҳбат мекунӣ? – суол кард Умеда.
- Эҳ, маликаи нодонаки ман, моро зиндагии шоҳона интизор аст. Ба наздикӣ сарватманди калон мешавем, - посух дод ҷавон.
- Наход? Боварам намеояд!
- Бовар кун, ҷонакам! Дӯстонам моро ба Туркия, барои амалӣ гардидани орзуҳоямон даъват карданд, - гуфт ҷавон.
Зани пурорзу боз ба Шодмон бовар карду онҳо ба давлати Туркия рафтанд. Онҳо чанд рӯз меҳмони шиносҳои Шодмон шуданд. Одамони ношинос ба ҷавон фаҳмонданд, ки вақти амал расидааст. Ӯ ҳамроҳи завҷааш бояд ба “ҷиҳод” равад. Шодмон розигиашро дод. Соҳибхона субҳи рӯзи нав онҳоро ба нақлиёти мусофирбар шинонда, ба ҷанг гуселонд. Хушбахтона, “бор”-и зинда ба манзил нарасид. Кормандони полис гурӯҳи бо ном муҷоҳидонро боздоштанд. Умедаи дунёбехабар танҳо дар боздоштгоҳи муваққатӣ аз мақсади нопоки ҷиҳодиён огоҳ шуд. Дар ин ҷо занону духтарони “ҳамтақдир”-и ӯ аз давлатҳои гуногун якчандто буданд.
- Моро ба куҷо мебаранд? – пурсид Умеда аз русзане.
- Оё ба куҷо омаданатро намедонӣ? Худро нодон нагир, ба ҷанг, ба истиқболи марг омадаӣ, дугона! – посух дод зани рус.
- Агар шавҳарамро дар ҷанг кушанд, ҳоли ман чӣ мешавад?
- Ғам махӯр, дар ин ҷо бева намемонӣ. Туро ягон араб ба никоҳаш медарорад. Ҳамин тавр, аз дасти як шавҳар ба дигараш мегузарӣ, то вақте ки зиндаӣ…
Аз шунидани ин суханон вуҷуди Умедаро дарду даҳшат фаро гирифт. Аз тарс хобаш намебурд, бо худ мепечид, аз фикр кардан асабонӣ мешуд. Танҳо қарибиҳои субҳ ғанабаш бурд. Хоби пурдаҳшате дид: … Дар хонаи торик, паси тиреза менишаст. Аз садои тақ-тақи тиреза тарсида, як қад парид. Ба берун дида дӯхт. Суроби либоси сиёҳдошта, ки шабеҳи шавҳарашро мемонд, бо ишораи даст ӯро рӯи ҳавлӣ хонд. Зан аз хона берун шуд. Суроб хомӯшона ба самти номаълум қадам мезад ва ӯро низ аз паяш мехонд. Вай ба лаби ҷарие расид. Суроб ҷариро убур карда, ба парвоз омад ва ҳамоно занро дунболаш мехонд. Умеда пой ба ҷарӣ ниҳода, ба умқи он сарозер шуд. Ҳарчанд ӯ фиғон мебардошт, вале садояш намебаромад. Аз шавҳараш (Суроб) кӯмак хост. Аммо шавҳар қоҳ-қоҳзанон хандида, якбора аз назар нопадид шуд. Дар ҳамин вақт дасти ҳалиму гарме дасти Умедаро дошта, аз ҷарии марг берун баровардаш. Духтар ба қафо нигарист, модарашро дид. Худро дар оғӯши ӯ андохта, “Модарҷон, ба ман ҳаёти дубора бахшидед”,-гӯён бо тамоми ҳастӣ садо бароварда, аз хоб бедор шуд…
Умедаи роҳгумзадаро баъди 4-5 рӯз ба Тоҷикистон баргардониданд. Ватан гуноҳи шаҳрванди гумроҳро афв кард. Ба амали ғамхоронаю падаронаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Умеда аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуд.
Умеда дар дуроҳаи зиндагӣ монда буд. Ба хона, назди модар баргардад ё не? Оё модар гуноҳи ӯро мебахшида бошад? Ҳамин суолҳои беҷавоб ӯро назди модар овард. Модар ҷигарбандашро гарм истиқбол гирифт, ба оғӯш кашиду ашки шодӣ рехт.
- Модарҷон, ман иштибоҳ кардам, маро бубахш, - гуфт гунаҳкорона Умеда.
- Ман туро бахшидаам, ҷони оча, - посух дод модар ашки чашмони духтарро бо дастони шахшулаш эҳтиёткорона пок карда.
Духтар бовар намекард, ки баъди ин қадар азобҳои додааш модар боз ӯро бахшад.
- Модарҷон, гумон мекардам, ки бахт ва орзуи зан дар шавҳар кардан, таваллуди фарзанд ва сарватманд будан аст. Вале ин тавр набудааст. Мани гумроҳ бо ҳамон мақсад аз паи шавҳари афсонавӣ ба Ватан хиёнат карда, ба Туркия рафтам. Бароят нороҳатии зиёд овардам, сархаму беобрӯят кардам. Ба ҳамаи ин нигоҳ накарда маро бахшидаӣ.
- Охир ман модарам, чӣ тавр фарзанди ҷигарбандамро набахшам? – посух дод модар…
Умеда ба роҳи хато рафт ва имрӯз аз карда пушаймон аст. Пушаймон аз он аст, ки сафҳаи китоби умрашро бо дасти худ доғдор намуд. Аз ин рӯ, Умеда ба ҳамсолонаш муроҷиат карда мегӯяд: “Ҳамсолони азизи ман! Хатои ман ислоҳи шумост. Ҳеҷ гоҳ ба роҳе, ки касро ба мақсади нек намебарад наравед, ин роҳи сарбаста роҳи марг аст. Мо Ватани тинҷу осуда ва зебою обод дорему сокинонаш меҳрубону меҳмоннавозанд. Президенти мардумии мо беҳтарин президенти дунё мебошад. Ғамхори халқ аст, мақсадаш ободию созандагӣ аст. Модару Ватан ва Пешвои дардошнои худро дӯст доред. Ёд доред, бе модару Ватан тамоми дороии дунё хеҷ будааст. Зеро модар Ватан аст ва аз Ватан бӯи модар меояд”.
Умед МИРЗОЕВ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед