Хандаи рӯи саҳнаву гиряи пушти пардаи яккараққоса

Хайриниссо Ватанова бонуи пурҳунар, ородиҳандаи ҷумла маҳфилҳо, зебдиҳандаи кулли саҳнаҳо ва муаррифгари рақси тоҷикӣ 4-уми май зодрӯз дошту истиқбол гирифт соли ҷадидеро дар зиндагӣ. Ба ин муносибат рафтем суроғашу суҳбате анҷом додем оиди кору рӯзгораш.

-Имрӯзҳо бо анҷом додани чӣ корҳое пушти сар мешаванд?

-Ростӣ, имрӯзҳо вазъи саломатиям каме нохуб шудааст ва зиёдтар пайи табобат ҳастам. Аммо, дар муддати фаъолияти то имрӯзаи худ бо зиёде аз гурӯҳҳои рақсию ансамблҳою ҳунармандон ҳамкорӣ кардаам. Пешниҳоди ҳар касеро, ки суруду мусиқиаш мувофиқ ба сабкам аст, ҳатман мепазирам.

-Чанде пеш аз Кӯлоб баргаштед. Зуд-зуд шуморо мегирад хумори зодгоҳ?

-Албатта. Ин бор ба Кӯлоб барои аёдати хешовандон рафта будам. Аммо дар ҳавлии падар ҳама фарзандон ҷамъ шудему бо ҳамдигар вақт гузаронидем. Онҳо ҳамагӣ дар Кӯлобанду танҳо ман дар Душанбе. Аз ин хотир бисёр беқарор мешавам ва мехоҳам тез-тез равам наздашон. Бо рафтану расидан ба ҳавлии падар мисле ки хуморам мешиканад ва ором мешавам.

-Солҳо мегузаранд, аммо Хайриниссо тағйир намеёбад. Ин ҷавонию зебогиро худ нигоҳ медоред ё худашон намераванд аз шумо?

- Сухани шумо ҳоло руҳияам бахшид. Чун солҳои охир баъди аз сар рафтани падару модару шавҳар бо мушкилиҳои зиёд рӯ ба рӯ шудам ва фикр мекардам, дигар на қувваю неру ва на ҳусне монда бошад. Зиндагӣ баъзан одамро хеле хаста мекунад. Аммо ҳамеша кӯшиш мекунам, бо шукр гуфтанҳо зиндагиро идома диҳам.

-Воқеан, то ин муддат чандин дардҳоро пушти сар кардед, аммо рақсро раҳо накардед. Чӣ қувват мебахшад ба шумо?

-Меҳру муҳаббат. Муҳаббати ботиниям нисбат ба ин касб ва муҳаббати асили мардум нисбат ба ҳунарам. Ҳар як зебоию навигарию тараққиёт ба ҳунарманд илҳом мебахшад ва оромаш намегузорад. Рисолати мо ҳамеша шод кардани табъи мардуму хурсандӣ бахшидан ба онҳо асту ва ҳеҷ ҳунарманд набояд аз мушкилоти рӯзгор зуд дилмонда шавад. Ӯ бояд ҳамеша бо мухлису ҳаводори худ бошад.

-Пас, метавонем бигӯем, ки ҳамаи он хушҳолиҳою ҳаракатҳои шодонаи рӯйи саҳна самимиянд?

-Мо ҳунармандон ҳеҷ гоҳ ҳуқуқ надорем, ки он ҳама дардҳои пушти саҳнаро рӯи саҳна нишон диҳем. Чун мухлис ба он хотир ба як чорабинӣ ё консерте меояд, ки аз мушкилоти худ дур шавад. Ман низ ҳамеша дар рӯи саҳна мехоҳам бо муҳаббат бо шавқу шӯр ҳунарнамоӣ кунам.

-Шуда боре, ки рӯи саҳна басо хушҳолона рақсидед, аммо пушти саҳна аз дарде сахт гиристед?

-Бале. Чанд сол қабл фарзандамро аз даст дода будам ва зиёд ғамгину афсурда будам. Аммо устод Файзулло Каримов бо устод Давлатманд Холов маслиҳат карда, ба хулосае омадаанд, ки маро ба аввалин барномаи консертие, ки аввалин бор бахшида ба рӯзи Фалак доир мешуд, даъват кунанд. Ман иштирок кардам, рӯи саҳна рақсидам. Баъдан вақте пушти саҳна омадам ба худам гуфтам, ман чӣ хел рақсида тавонистам ба ин дили пур аз ғусса? Баъд сахт гиристам. Аммо устодон гуфтанд нағз буд ва дардат аён набуд. Ту бояд рӯи саҳна бошӣ, то аз ғамҳоят дур гардӣ.

- Дар суҳбате гуфтед мухлисонатон метавонанд интизори як ҳунарнамоии комили шумо дар ягон толори барҳаво бошанд. Ҳанӯз ҳам фаро нарасидааст он замон?

-Ҳоло ҳам гуфта наметавонам кай ин нақша амалӣ хоҳад шуд. Интизори фаро расидани имкону фурсати мусоид ҳастам. Ҳоло мушкил аст баргузор кардани чунин барномаҳо. Чунки мо танҳо наметавонем аз ӯҳдаи он бароем. Ҳатман бароямон ягон дастгиру маблағгузоре бошад. Аммо нақша ҳамоно боқист.

“ИН БАХТИ МАН АСТ, КИ...”

- Шумо аз хурдӣ мерақсидед ва бо дастгирии волидон шомили коллеҷи санъат шудед. Чӣ гуна ба ин даст ёфтед, дар ҳоле ки ҳеҷ як аз аъзои хонавода санъаткор набуданд?

-Воқеан, ин барои ҳама ҷолиб аст. Падару модарам худашон дар вуҷуди ман будани ҳунарро дарк карданд ва ба ин ҷода роҳнамоиям карданд. Баъзе нафарон ҳайрон шуда ба онҳо мегуфтанд, ки чӣ хел духтаратонро барои ҳунарманд шудан иҷозат медиҳед? Аммо волидонам, ки эътимод доштанд ба ман бепарво буданд, нисбати ин суханҳо. Ҳар падару модар бояд худашон ба чӣ майл доштани фарзандашонро дарк намоянд ва ӯро ба ҳамон ҷода роҳнамоӣ кунанд. Хушбахтона, волидонам чунин буданд. Ин бахти бузурги ман аст, ки ҳам аз волидонам дастгирӣ меёфтам ҳам аз оилаи худам.

-Ҷое мегӯед дар кӯдакӣ суруд ҳам месароидаед, аммо чаро идома надодед?

-Кам мешавад, ки як санъаткор ду жанрро интихоб кунаду дар ҳарду муввафақ гардад. Ба ҳамин хотир ман бо устодонам маслиҳат кардаму як роҳро интихоб кардам рақсро. Чунки дар ин роҳ аллакай дуо гирифта будам.

-Баъди хатми таҳсил оғози фаъолият кардед дар ансамбли Фалаки шаҳри Кӯлоб. Дар ҳамон рӯзҳо низ эҷодгари тамоми ҳаракатҳою имою ишораҳоятон худатон будед ё устоде?

-Он ҷо бештар бояд худамон ва мувофиқи завқи худ ҳаракатҳоямонро эҷод намуда пешниҳод мекардем. Ман ҳаракатҳоро худам меофаридам, аммо ҳатман ба устодам Файзуло Каримов нишон медодам ва баъдан рақси пурраро омода мекардем.

-Шумо аз аввал танҳо мерақсед ва шомили ҳеҷ гурӯҳи рақсие набудед. Чаро?

-Ростӣ, дар чорабиниҳо ин аз ҷониби худи таҳиягарон пешниҳод мешавад. Ҳоло яккараққосаҳо хеле каманд. Чунки иҷрои рақси якка хеле мушкил аст. Дар ин гуна рақс бояд ба танҳоӣ тамоми саҳнаро пур кунӣ ва тамоми нозукиҳо ин жанрро ба мухлисон расонӣ. Ҳар нафаре , ки аз ӯҳдаи ин навъи рақс мебарояд , дигар дар ҳама чорабинӣ барои якка рақсидан, даъват мешавад. Баъзан дар миёни рақси гуруҳӣ ҳам ҳастаму бо онҳо мерақсам. Аммо бештар чун яккарақосса ҳунарнамоӣ мекунам.

-Шумо мегӯед тамошо кардани рақсҳои Малика Қаландарова рақосаатон кард. Ҳоло метавонед худро дар қатори ӯ гузоред?

-Намедонам ростӣ. Инро тамошобинон муайян мекунанд. Малика дар ин соҳа хеле хизматҳо кардааст. Меҳру муҳаббати рақсро дар дили мардум ҷо карданд. Албатта маро ҳам рақсҳои ҷаззоби ӯ ҷалб намуда, болои саҳна овард. Дар аввал тақлид мекардам. Баъдан дарк кардам, ки ман бояд худам бошам. Сабки худро, ҷойи худро дошта бошам.

- Ҳоло метавонем гӯем, ки дигар ба устоде ниёз надоред?

-Ҳеҷ ҳунарманд набояд чунин фикр кунад. Агар устод ҳам бошем боз ба устоде ниёз дорем.

-Пас ҳоло низ рақсҳоятон аз назари устодон мегузаранд?

-Бале.

-Чаро шомили ягон ансамблҳои рақсӣ намешавед?

-Пешниҳодҳо буданд, аммо бо баъзе сабабҳо натавонистам ва озодам. Бо ҳама ҳунармандон ҳамкорӣ дорам.

“ХОСТАМ ХАЙРИНИССОИ ДИГАРЕ ОМОДА КУНАМ, АММО...”

-Сафарҳоятон ба хориҷ бешуморанд ва ҳамеша аз қабули гарми тамошобинони онҷоӣ мегӯед. Ба фикратон кадом хусусиятҳои рақси шумо онҳоро мафтун мекунад?

-Барои мардуми хориҷ зиёд ҳаракат кардану ба ҳар тараф тохтан ҷолиб нест. Таваҷҷуҳи онҳо бештар ба майда рақсидану нозукона анҷом додани зарби пою ишораҳову ишваҳои нозукона мебошад. Ман кӯшиш мекунам маҳз ҳамин гуна рақсҳоро ба онҳо пешниҳод кунам.

-Ҷое мегӯед рақси мардона бояд монанд ба рақси занона набошад, пас рақси мардонаи мо имрӯз шуморо қонеъ намекунад?

-Ҳоло хуб шудааст ва хеле дигаргуниҳо ҳастанд. Завқмандони соҳаи рақс зиёд шудаанд. Албатта, рақси мардона бояд аз рақси занона тафовут дошта бошад ва дар он як ҷуръату ҷасорати мардони тоҷик нишон дода шавад.

-Чаро мо Хайриниссои дигареро рӯи саҳна намебинем. Талош накардаед касеро дар ҷойи худ омода кунед?

-Чанд бор хостам аз ҳисоби мактаббачаҳо омода кунам. Аммо волидонашон иҷозаашон надоданду дастгирӣ наёфтанд. Онҳо худашон хеле майл доштанд ва истеъдодашон ҳам хуб буд. Ман ният дорам гурӯҳе ташкил кунам, ки он ҷо духтарбачаҳо рақсҳои якка иҷро кунанд. Чунки ин навъи рақс ҳоло хеле кам аст ва дар ҳама барномаҳо лозим меоянд.

“АГАР НАРАҚСАМ...”

-Рақсро дар зиндагиатон чӣ таъриф додаед?

-Касби дӯстдошта, давобахшу рӯҳиябахш, сари баланд, атокунандаи иззату эҳтиром.

-Ҷое мегӯед ҳатто беморӣ натавонист шуморо аз рақс боз дорад ва баръакс омили шифо ёфтанатон шуд. Пас, агар нарақсед чӣ мешавад?

-Агар нарақсам бештар ғарқи мушкилот мешавам, бештар бемор мегардам, бештар банди фикрҳои нохуб мешавам.

-Шуда боре, ки бидуни тайёрии пешакӣ рақсида бошед?

-Шуда аммо хеле кам. Чун ман ҳамеша омодагии пешакӣ мегирам.

-Дучори ҳолати ногуворе будед дар рӯи саҳна?

-Гоҳе мешавад, аммо тамошобинон эҳсос намекунанд. Танҳо мо худи ҳунармандон ҳис мекунем.

-Дар яке аз ҷашнҳои Наврӯз шумо дар баландии панҷ метр рӯи асбоби таблак рақсидед...

-Бале. Ин идея аз ҷониби таҳиягарон пешниҳод шуд ва хуб ҳам баромад. Ҳарчанд, ки хеле тарсу ҳароси зиёд доштам. Чунки хеле хатарнок буд. Агар ронанда каме зудтар ҳаракат мекард, аз баландӣ афтодани ман мумкин буд. Аммо хушбахтона хуб иҷро шуд.

-Либосҳои чакани ба бар кардаатонро боре шуморидаед?

-Не ростӣ. Гоҳе кам мешаванд гоҳе зиёд. Чун ҷое туҳфа мекунамашон гоҳе туҳфа мегирам. Аммо хеле зиёд ба бар кардаам. Аз як ранг то чанд навъ либоси чакан дорам.

- Ба фикратон ба нуқтаи баландтарини рақси худ дар куҷою кадом саҳна расидаед?

-Баъзе рақсҳоро мардум худашон хуб қабул мекунанд. Фикр мекунам рақси “Қумбоқи ман” нағз пешниҳод шуд ба мухлис ва дар дилҳо ҷо шуд. Рақси дигарам “Дар рӯи танга” ном дорад ва бо ҳаракатҳои хеле зебо таҳия шудааст, ки ҷаҳонро давр зад.

-Дар ашъори шоирон зиёд тасвир мешавед. Гуфтаи кӣ бештар бароятон мақбултар аст?

-Ҳамаашон хуб гуфтаанду хуб тасвирам кардаанд. Шеърҳои онҳо ҳамагӣ барои ман ба қавле сюрприз мешаванд. Чун аз куҷое мешунавам ё ягон нафар ё худашон равон мекунанд, ки огоҳ мешавам ҳамин гуна шеърҳо барои ман эҷод шудааст. Аз ин зиёд хушҳол мешавам. Шеъри устод Сафармуҳаммад Аюбӣ ва шеъри Сафар Аюбзодаи Маҳзун ба оҳанг дароварда шудааст. Аз устод Хайрандеш низ оҳангбандӣ шудааст ва ман дар ин сурудҳо рақсидаам.

-Шумо унвони модарӣ доред ва унвони ҳунарии ҳунарманди шоиста. Кадоме бароятон шодию ифтихори бештар мебахшад?

-Ман ҳардуро дар як рӯз гирифтаам ва як хурсандӣ хурсандии дигарамро пур кардааст. Вақте аввалинфарзандамро ба дунё овардам, ҳамон замон хабар расид, ки унвони ҳунарманди шоистаро соҳиб шудаам. Шодии ман беинтиҳо буд.