ИҚТИСОД
Якшанбе 28 Апрел 2024 05:07
Ҳафтаи охир расонаҳои дохилӣ бо такия аз дафтари матбуотии Минтақаи озоди иқтисодӣ (МОИ)-и «Суғд» хабар доданд, ки дар ин минтақа лоиҳаи сохтмони корхонаи истеҳсолии бозичаҳо барои кӯдакон (аробача, велосипед ва ғайра)… ҷараён дорад ва он дар арафаи ҷашни 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди истифода қарор хоҳад гирифт.
Гуфта мешавад, ки айни замон корҳои сохтмонӣ дар коргоҳҳои истеҳсолӣ ба охир расида, корҳои нақшу пардозу ороишӣ ва бунёди зербинои иншооту ободонии қаламрави корхона ҷараён дорад.
Ҳамчунин, соле пеш чунин як корхонаи истеҳсолӣ дар шаҳри Истаравшан, аз ҷониби ҶДММ «Адл» сохта ба истифода дода шуда буд, ки он барои кӯдакон бозичаҳо истеҳсол менамуд. Тибқи иттилои масъулин корхона бозичаҳои хушсифат ва мустаҳкамро истеҳсол мекунад. Дар сехҳои корхона истеҳсоли 15 номгӯи бозича, аз ҷумла, мошинчаҳои бачагона (самокат), сечарха (велосипеди кӯдакона), нақлиёти автомобилии моделҳои 606 ва 608 (ду намуд), аробачаҳои чорчарха (коляска), гаҳвора (колибел), роҳпаймо (ходоног) ва 3-4 навъи велосипеди дучарха дар назар дошта шудааст.
Воқеан бозичаҳо инъикосгари дунёеанд, ки дар қолабҳои гуногуни тахайюлот сохта шуда, ба кӯдакон пешниҳод мешаванд. Мутаассифона, бархе аз исеҳсолкунандагон ва созандагони ин гуна ашё, манфиати хешро болотар аз саломатии кӯдакон гузошта солимии онҳо ва умуман ҷомеаро фаромӯш мекунанд.
Тадқиқоти олимон нишон медиҳанд, ки дар рушди иҷтимоӣ ва ташаккули шахсияти кӯдак бозӣ ва истифода аз бозичаҳо нақши муҳим дорад. Онҳо яке аз масъалаҳои гуногунҷанбаи психологияи бачагона ва педагогикаи томактабӣ буда, намудҳо, мазмун ва хусусиятҳои ба худ хоси таълиму тарбиявӣ доранд.
Тавре мебинем, бозича ва истифодаи он дар таълиму тарбияи кӯдак нақши бузург дорад ва пеш аз ҳама бояд ба сифати он таваҷҷӯҳи махсус зоҳир намуд. Ин ки сохтмони корхонаҳои истеҳсолии бозичаҳо барои кӯдакон рӯз аз рӯз зиёд гардида истодааст, ин воқеан ҳам аз ҷиҳати таъмини маҳсулоти дохилӣ ва таъмини ҷои кор барои аҳолӣ фоли нек аст. Аммо масъалаи асоси ин аст, ки то куҷо истеҳсоли бозичаҳои кӯдаконаи ин корхонаҳо ба саломатии кӯдакон таъсир мерасонанд ва бо кадом сифат истеҳсол ва ба аҳолӣ пешниҳод карда мешавад? Тибқи иттилои табибон истифодаи бозичаҳои пастсифати кӯдакона дар аксари маврид ба саломатии кӯдакон зарар дошта яке аз омилҳои аслии афзоиш ёфтани бемориҳои пӯсту роҳҳои нафас, мебошад.
Гуфта мешавад, ки қисми зиёди бозичаҳое, ки дар бозорҳои кишвар роҳ меёбанд аз Ҷумҳурии Халқии Чин ба Тоҷикистон ворид ҳамеша аз ҷониби ниҳодҳои дахлдор назорат карда мегарданд. Аммо бо вуҷуди ин дар бозори маҳсулоти кӯдакона, молу маҳсулоти пастсифат ва зараровар низ ба чашм мерасад. Қисми зиёди онҳо ба саломатӣ ва рушди зеҳнии кӯдакон осеб мерасонанд. Вале бархе аз тоҷирон ба хотири пули бедарду миён ба ин амалҳои нангин даст мезананд.
Сардори шӯъбаи матбуоти Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (Тоҷикстандарт), Мурод Ашӯров мегӯяд, ки вобаста ба ҳимояи бозори истеъмолӣ аз воридоти молҳои пастсифат ва хатарнок, аз ҷумла бозичаҳои воридотӣ нозирони Агентӣ дар бозорҳо ва нуқтаҳои савдо санҷиш гузаронида, дар 8 моҳи соли ҷорӣ ба миқдори 69212 дона бозичаҳои ба тариқи кочоқ ба қаламрави кишвар воридшуда ва дорои ҳуҷҷати тасдиқкунандаи сифат надоштаро ошкор намуда, барои нобудсозӣ пешниҳод карда шуданд.
«Бозичаҳое, ки мусодира шудаанд, асосан аз Ҷумҳурии Чин ворид мешаванд, ки ягон тамғагузории дуруст надоранд. Сифаташон паст аст. Кӯдак вақте бозичаро мегирад аввал ба даҳонаш мебарад. Ранги он ба луоби даҳони кӯдак медарояд табиист, ки ранг химикат аст. Ҳамчунин теғаҳои тез доранд, ки тез мешикананд, овозҳои гушхарош доранд ин бозичаҳои ғайристандартӣ ҳастанд. Ҳамчунин дар таркиби ин бозичаҳои бесифат асосан моддаи заҳрноки формалдегит ҳаст.Ҳамон пластмасе, ки истеҳсол мекнунад, формалдегит дорад, ки ин албатта таъсири худро ба кӯдаке, ки онро ба даҳонаш мебарад, мерасонад»,- мегӯяд М. Ашӯров.
Мавсуф гуфт, ки ҷиҳати муқаррар намудани талаботи ҳатмӣ ба бозичаҳо бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии кӯдакон, ҳамчунин огоҳ намудани амалҳое, ки истифодабарандагони (истеъмолкунандагони) бозичаҳоро нисбат ба таъинот ва бехатарии онҳо ва ҳифзи муҳити зист ба иштибоҳ мебаранд, дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ба меъёрдарории техникӣ» аз тарафи Агентии «Тоҷикстандарт» регламенти техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Бехатарии бозичаҳо» таҳия гардида, бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 августи соли 2016 таҳти № 375 қабул шуд ва минбаъд ҳамаи талабот нисбати бозичаҳо тибқи Регламенти техникии мазкур амалӣ карда мешавад.
Номбурда илова намуд, ки онҳо санҷишҳоро тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор” аз рӯи нақша мегузаронанд: «Аз харидорон хоҳиш карда мешавад, ки ҳангоми хариди ҳама гуна махсулотҳо аз ҷумла бозичаҳо сертификати мутобиқати онро талаб кунанд. Чун сертификати мутобиқат ин ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бехатарӣ аст ва ин аллакай маълум мешавад, ки бозича бо роҳи расмӣ ворид шуда аз ташхис гузашта шудааст ба сифату бехатарии вай кафолат дода мешавад. Дар ҳоли набудани ин сертификат маълум мешавад, ки ин бозича бо роҳи қоҷоқ ворид шудааст».
Ба гуфтаи масъулини Тоҷикстандарт, бо вуҷуди тақвият додани корҳои назоратӣ дар бозору нуктаҳои савдо то ҳол воридшавии бозичаҳо ба таври коҷоқ ба назар мерасад.
Котиби матбуотии Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фахриддин Собиров омили асосии ғайриқонунӣ ворид намудани молу маҳсулоти пастсифат ба қаламрави гумрукии Тоҷикистон, махсусан бозичаҳои кӯдаконаро ба даст овардани фоида арзёбӣ намуд. Мавсуф зикр кард, ки молҳои мазкур арзиши паст дошта, ба талаботи муқарраргашта ҷавобгӯ нестанд. Аз ин хотир барои ба даст овардани маблағи муайян шахсоне ҳастанд, ки молҳоро ғайриқонунӣ ва бо роҳи кочоқ ба қаламрави ҷумҳурӣ ворид менамоянд.
- Таҳлилҳо бозгӯйи онанд, ки аксари ҳолатҳои интиқоли ғайриқонунии молу маҳсулот ба кишвар тавассути чапроҳҳое, ки дар қаламрави вилояти Суғд дар минтақаҳои наздисарҳадӣ мавҷуд аст, ба назар мерасанд,- мегӯяд Ф. Собиров.
Номбурда гуфт, ки дар 8 моҳи соли 2018 3 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кӯдакона ба миқдори умумии 28000 адад ба қайд гирифта шуда аст рӯи ин ҳолатҳо парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ оғоз карда шуда, барои баррасӣ ба суд ирсол гардидааст.
Ф. Собиров илова намуд, ки ин рақам дар соли 2016 12 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кӯдакона ба миқдори умумии 46 657 адад ва дар давоми соли 2017 16 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кудакона ба миқдори умумии 40650 ададро дар бар мегирифт.
«Тибқи моддаи 66 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон барасмиятдарорӣ танҳо баъди анҷом додани назорати давлатии санитарию карантинӣ, карантинию фитосанитарӣ, байторӣ ва намудҳои дигари назорати давлатии воридоти мол ба ҳудуди гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё содироти онҳо аз ин ҳудуд сурат гирад. Агар мол тибқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо назардошти муқаррароти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 77 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман мавриди чунин назорат қарор гиранд», - илова намуд номбурда.
Мутахассисон тавсия медиҳанд, ки хуб мешавад, ки волидайн ба ҷои бозичаҳои пастифати бозорӣ, ки нархи ҳангуфт низ доранд, даст кашида, аз бозичаҳои дастсохт, ки ҳар як падару модар вобаста ба завқи худ онро омода карда метавонад, истифода баранд. Ба гуфтаи онҳо бозичаҳои дастсохтро меҳнати бадеӣ - эҷодкории кӯдакон номидан мумкин аст, ки дар рафти он аз маводи гуногун - коғаз, ширеш, кардон, матоъ, сӯзан, ресмон, пенопласт, тугма, маводи нимпартов - қуттичаҳои холишудаи гӯгирд, атриёт, маводи табиӣ - хас, донагиҳо, шохчаҳои дарахтон, лой ва ғайраҳо истифода бурда мешаванд. Ҳангоми сохтани бозичаҳои дастсохт кӯдакон тамоми имкониятҳои ақлию зеҳнӣ, маҳорату малакаҳои худро истифода бурда, аз натиҷаи кори худ қаноатманд мегарданд, аз он ифтихор менамоянд ва кӯшиш мекунанд ба маҳсули дасти худ эҳтиёткорона муносибат намоянд.
Тибқи мушоҳида бархе аз бозичаҳои замонавӣ ҷанбаи инсондӯстӣ, тарбиявӣ ва таълимӣ надоранд. Дар бозору мағоза бештар номгӯи зиёди бозичаҳои ҳарбиро дидан мумкин аст, ки онҳо образи техникаи ҳарбӣ, яроқу аслиҳаро дар худ таҷассум мекунанд. Ин бозичаҳо бештар таваҷҷӯҳи писарчаҳоро ба худ ҷалб намуда, сабаби ба вуҷуд омадани бозиҳо дар мавзӯъҳои ҷанг, задухӯрду муҳорибаҳо мегарданд. Дар даҳсолаи охир бозичаҳои электронӣ бо истифодаи микропротсессор, фитаҳо, дискҳо дар компютер, бозӣ бо воситаи телефонҳои мобилӣ ба вуҷуд омаданд. Албатта, ин самт идома хоҳад ёфт, чунки асри XXI асри рушди воситаи техникаи иттилоотӣ ва иртиботӣ аст. Лекин истифодабарии онҳо бояд ба хусусиятҳои синнусолӣ ва равонию ҷисмонии кӯдакон мувофиқат намояд.
Мудири шуъбаи модару кӯдаки Маҷмааи тандурустии «Истиқлол», духтури бемориҳои кӯдакона, Раҳматулло Шаъбонов бар он назар аст, ки аксаран бозичаҳое, ки аз маводҳои пластикӣ сохта мешаванд, ба кӯдакон зарари бештар мерасонанд: «Дар таркиби бозичаҳо миқдори кислотаҳои зарарнок зиёд аст ва баъди истифодаи зиёди ин гуна бозичаҳо кӯдак ба бемории дил, ҷигар, меъда, дарунравӣ, ҳассосият гирифтор мешавад. Ҳаҷми бозича бояд хурд набошад, вагарна кӯдак метавонад онро фурӯ барад. Бозичаро бояд ба синну соли кӯдак мувофиқ харем. Бисёр хуб мешуд, ки волидайни мо бозичаҳои нархаш гаронтарро, ки аксар вақт сифаташ беҳтар аст харидорӣ намуда, мувофиқи сину соли кӯдак онро дуруст интихоб намоянд. Ва ҳамичунин қабл аз харидорӣ аз фурӯшанда сертификати мутобиқати онро пурсидан лозим аст”.
Оилаҳои тоҷик серфарзанд буда, имкони таъмини онҳо бо бозичаҳои гаронарзиш нест. Бештари онҳое ки фарзанди зиёд доранд аз ночорӣ маҷбур мешаванд, ки аз чунин бозичаҳои пастсифат, ки нархи арзон доранд, харидорӣ намоянд ва талаботи фарзанди худро қонеъ намоянд.
Зулфия Каримова, яке аз сокинони шаҳри Душанбе аст, ки соҳиби 4 фарзанди хурд буда, сари чанд вақт ба хотири баровардани эҳтиёҷоти фарзандонаш бозичаҳо харидорӣ менамояд.
Ӯ гуфт: «Ман чор фарзанд дорам. Имконияти харид аз мағозаҳои бозичафурӯшӣ маро нест, зеро нархҳо гаронанд. Ба нархи як мошинчаи мағоза, ман барои ҳар се писарам яктоӣ мошинча аз Бозори “Корвон” мехарам. Мехоҳам хостаҳояшонро бароварда бошам ва дунёи кӯдакияшон рангину хотирмон шавад. Аммо чӣ илоҷ, ки чунин имконяитро надорам».
Пӯшида нест, ки бозичаҳои зиштрӯю ваҳмангез дар бозору мағозаҳои марбута муштариёни зиёдеро пайдо кардаанд. Чаро аксари волидайн ва кӯдакон онҳоро интихоб мекунанд? Оё онҳо ба ҷиҳати равонии кӯдак таъсири бад намерасонанд?
Равоншиносон бар он назаранд, ки кӯдакон тавассути бозӣ дунёро дарк месозанд, бозичаҳо василаеанд, ки кӯдаконро ба олами воқеӣ омода мекунанд. Ба гуфтаи онҳо волидон бояд донанд, ки дар баробари бозӣ кардан бо бозичаҳо, кӯдак аз онҳо бояд чизеро омӯзад.
Садбарги РАҲМИДДИН, коромӯзи “ҶТ”
Гуфта мешавад, ки айни замон корҳои сохтмонӣ дар коргоҳҳои истеҳсолӣ ба охир расида, корҳои нақшу пардозу ороишӣ ва бунёди зербинои иншооту ободонии қаламрави корхона ҷараён дорад.
Ҳамчунин, соле пеш чунин як корхонаи истеҳсолӣ дар шаҳри Истаравшан, аз ҷониби ҶДММ «Адл» сохта ба истифода дода шуда буд, ки он барои кӯдакон бозичаҳо истеҳсол менамуд. Тибқи иттилои масъулин корхона бозичаҳои хушсифат ва мустаҳкамро истеҳсол мекунад. Дар сехҳои корхона истеҳсоли 15 номгӯи бозича, аз ҷумла, мошинчаҳои бачагона (самокат), сечарха (велосипеди кӯдакона), нақлиёти автомобилии моделҳои 606 ва 608 (ду намуд), аробачаҳои чорчарха (коляска), гаҳвора (колибел), роҳпаймо (ходоног) ва 3-4 навъи велосипеди дучарха дар назар дошта шудааст.
Воқеан бозичаҳо инъикосгари дунёеанд, ки дар қолабҳои гуногуни тахайюлот сохта шуда, ба кӯдакон пешниҳод мешаванд. Мутаассифона, бархе аз исеҳсолкунандагон ва созандагони ин гуна ашё, манфиати хешро болотар аз саломатии кӯдакон гузошта солимии онҳо ва умуман ҷомеаро фаромӯш мекунанд.
Тадқиқоти олимон нишон медиҳанд, ки дар рушди иҷтимоӣ ва ташаккули шахсияти кӯдак бозӣ ва истифода аз бозичаҳо нақши муҳим дорад. Онҳо яке аз масъалаҳои гуногунҷанбаи психологияи бачагона ва педагогикаи томактабӣ буда, намудҳо, мазмун ва хусусиятҳои ба худ хоси таълиму тарбиявӣ доранд.
Тавре мебинем, бозича ва истифодаи он дар таълиму тарбияи кӯдак нақши бузург дорад ва пеш аз ҳама бояд ба сифати он таваҷҷӯҳи махсус зоҳир намуд. Ин ки сохтмони корхонаҳои истеҳсолии бозичаҳо барои кӯдакон рӯз аз рӯз зиёд гардида истодааст, ин воқеан ҳам аз ҷиҳати таъмини маҳсулоти дохилӣ ва таъмини ҷои кор барои аҳолӣ фоли нек аст. Аммо масъалаи асоси ин аст, ки то куҷо истеҳсоли бозичаҳои кӯдаконаи ин корхонаҳо ба саломатии кӯдакон таъсир мерасонанд ва бо кадом сифат истеҳсол ва ба аҳолӣ пешниҳод карда мешавад? Тибқи иттилои табибон истифодаи бозичаҳои пастсифати кӯдакона дар аксари маврид ба саломатии кӯдакон зарар дошта яке аз омилҳои аслии афзоиш ёфтани бемориҳои пӯсту роҳҳои нафас, мебошад.
Гуфта мешавад, ки қисми зиёди бозичаҳое, ки дар бозорҳои кишвар роҳ меёбанд аз Ҷумҳурии Халқии Чин ба Тоҷикистон ворид ҳамеша аз ҷониби ниҳодҳои дахлдор назорат карда мегарданд. Аммо бо вуҷуди ин дар бозори маҳсулоти кӯдакона, молу маҳсулоти пастсифат ва зараровар низ ба чашм мерасад. Қисми зиёди онҳо ба саломатӣ ва рушди зеҳнии кӯдакон осеб мерасонанд. Вале бархе аз тоҷирон ба хотири пули бедарду миён ба ин амалҳои нангин даст мезананд.
Сардори шӯъбаи матбуоти Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (Тоҷикстандарт), Мурод Ашӯров мегӯяд, ки вобаста ба ҳимояи бозори истеъмолӣ аз воридоти молҳои пастсифат ва хатарнок, аз ҷумла бозичаҳои воридотӣ нозирони Агентӣ дар бозорҳо ва нуқтаҳои савдо санҷиш гузаронида, дар 8 моҳи соли ҷорӣ ба миқдори 69212 дона бозичаҳои ба тариқи кочоқ ба қаламрави кишвар воридшуда ва дорои ҳуҷҷати тасдиқкунандаи сифат надоштаро ошкор намуда, барои нобудсозӣ пешниҳод карда шуданд.
«Бозичаҳое, ки мусодира шудаанд, асосан аз Ҷумҳурии Чин ворид мешаванд, ки ягон тамғагузории дуруст надоранд. Сифаташон паст аст. Кӯдак вақте бозичаро мегирад аввал ба даҳонаш мебарад. Ранги он ба луоби даҳони кӯдак медарояд табиист, ки ранг химикат аст. Ҳамчунин теғаҳои тез доранд, ки тез мешикананд, овозҳои гушхарош доранд ин бозичаҳои ғайристандартӣ ҳастанд. Ҳамчунин дар таркиби ин бозичаҳои бесифат асосан моддаи заҳрноки формалдегит ҳаст.Ҳамон пластмасе, ки истеҳсол мекнунад, формалдегит дорад, ки ин албатта таъсири худро ба кӯдаке, ки онро ба даҳонаш мебарад, мерасонад»,- мегӯяд М. Ашӯров.
Мавсуф гуфт, ки ҷиҳати муқаррар намудани талаботи ҳатмӣ ба бозичаҳо бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии кӯдакон, ҳамчунин огоҳ намудани амалҳое, ки истифодабарандагони (истеъмолкунандагони) бозичаҳоро нисбат ба таъинот ва бехатарии онҳо ва ҳифзи муҳити зист ба иштибоҳ мебаранд, дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ба меъёрдарории техникӣ» аз тарафи Агентии «Тоҷикстандарт» регламенти техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Бехатарии бозичаҳо» таҳия гардида, бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 августи соли 2016 таҳти № 375 қабул шуд ва минбаъд ҳамаи талабот нисбати бозичаҳо тибқи Регламенти техникии мазкур амалӣ карда мешавад.
Номбурда илова намуд, ки онҳо санҷишҳоро тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор” аз рӯи нақша мегузаронанд: «Аз харидорон хоҳиш карда мешавад, ки ҳангоми хариди ҳама гуна махсулотҳо аз ҷумла бозичаҳо сертификати мутобиқати онро талаб кунанд. Чун сертификати мутобиқат ин ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бехатарӣ аст ва ин аллакай маълум мешавад, ки бозича бо роҳи расмӣ ворид шуда аз ташхис гузашта шудааст ба сифату бехатарии вай кафолат дода мешавад. Дар ҳоли набудани ин сертификат маълум мешавад, ки ин бозича бо роҳи қоҷоқ ворид шудааст».
Ба гуфтаи масъулини Тоҷикстандарт, бо вуҷуди тақвият додани корҳои назоратӣ дар бозору нуктаҳои савдо то ҳол воридшавии бозичаҳо ба таври коҷоқ ба назар мерасад.
Котиби матбуотии Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фахриддин Собиров омили асосии ғайриқонунӣ ворид намудани молу маҳсулоти пастсифат ба қаламрави гумрукии Тоҷикистон, махсусан бозичаҳои кӯдаконаро ба даст овардани фоида арзёбӣ намуд. Мавсуф зикр кард, ки молҳои мазкур арзиши паст дошта, ба талаботи муқарраргашта ҷавобгӯ нестанд. Аз ин хотир барои ба даст овардани маблағи муайян шахсоне ҳастанд, ки молҳоро ғайриқонунӣ ва бо роҳи кочоқ ба қаламрави ҷумҳурӣ ворид менамоянд.
- Таҳлилҳо бозгӯйи онанд, ки аксари ҳолатҳои интиқоли ғайриқонунии молу маҳсулот ба кишвар тавассути чапроҳҳое, ки дар қаламрави вилояти Суғд дар минтақаҳои наздисарҳадӣ мавҷуд аст, ба назар мерасанд,- мегӯяд Ф. Собиров.
Номбурда гуфт, ки дар 8 моҳи соли 2018 3 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кӯдакона ба миқдори умумии 28000 адад ба қайд гирифта шуда аст рӯи ин ҳолатҳо парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ оғоз карда шуда, барои баррасӣ ба суд ирсол гардидааст.
Ф. Собиров илова намуд, ки ин рақам дар соли 2016 12 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кӯдакона ба миқдори умумии 46 657 адад ва дар давоми соли 2017 16 ҳолати воридоти ғайриқонунии бозичаҳои кудакона ба миқдори умумии 40650 ададро дар бар мегирифт.
«Тибқи моддаи 66 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон барасмиятдарорӣ танҳо баъди анҷом додани назорати давлатии санитарию карантинӣ, карантинию фитосанитарӣ, байторӣ ва намудҳои дигари назорати давлатии воридоти мол ба ҳудуди гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё содироти онҳо аз ин ҳудуд сурат гирад. Агар мол тибқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо назардошти муқаррароти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 77 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман мавриди чунин назорат қарор гиранд», - илова намуд номбурда.
Мутахассисон тавсия медиҳанд, ки хуб мешавад, ки волидайн ба ҷои бозичаҳои пастифати бозорӣ, ки нархи ҳангуфт низ доранд, даст кашида, аз бозичаҳои дастсохт, ки ҳар як падару модар вобаста ба завқи худ онро омода карда метавонад, истифода баранд. Ба гуфтаи онҳо бозичаҳои дастсохтро меҳнати бадеӣ - эҷодкории кӯдакон номидан мумкин аст, ки дар рафти он аз маводи гуногун - коғаз, ширеш, кардон, матоъ, сӯзан, ресмон, пенопласт, тугма, маводи нимпартов - қуттичаҳои холишудаи гӯгирд, атриёт, маводи табиӣ - хас, донагиҳо, шохчаҳои дарахтон, лой ва ғайраҳо истифода бурда мешаванд. Ҳангоми сохтани бозичаҳои дастсохт кӯдакон тамоми имкониятҳои ақлию зеҳнӣ, маҳорату малакаҳои худро истифода бурда, аз натиҷаи кори худ қаноатманд мегарданд, аз он ифтихор менамоянд ва кӯшиш мекунанд ба маҳсули дасти худ эҳтиёткорона муносибат намоянд.
Тибқи мушоҳида бархе аз бозичаҳои замонавӣ ҷанбаи инсондӯстӣ, тарбиявӣ ва таълимӣ надоранд. Дар бозору мағоза бештар номгӯи зиёди бозичаҳои ҳарбиро дидан мумкин аст, ки онҳо образи техникаи ҳарбӣ, яроқу аслиҳаро дар худ таҷассум мекунанд. Ин бозичаҳо бештар таваҷҷӯҳи писарчаҳоро ба худ ҷалб намуда, сабаби ба вуҷуд омадани бозиҳо дар мавзӯъҳои ҷанг, задухӯрду муҳорибаҳо мегарданд. Дар даҳсолаи охир бозичаҳои электронӣ бо истифодаи микропротсессор, фитаҳо, дискҳо дар компютер, бозӣ бо воситаи телефонҳои мобилӣ ба вуҷуд омаданд. Албатта, ин самт идома хоҳад ёфт, чунки асри XXI асри рушди воситаи техникаи иттилоотӣ ва иртиботӣ аст. Лекин истифодабарии онҳо бояд ба хусусиятҳои синнусолӣ ва равонию ҷисмонии кӯдакон мувофиқат намояд.
Мудири шуъбаи модару кӯдаки Маҷмааи тандурустии «Истиқлол», духтури бемориҳои кӯдакона, Раҳматулло Шаъбонов бар он назар аст, ки аксаран бозичаҳое, ки аз маводҳои пластикӣ сохта мешаванд, ба кӯдакон зарари бештар мерасонанд: «Дар таркиби бозичаҳо миқдори кислотаҳои зарарнок зиёд аст ва баъди истифодаи зиёди ин гуна бозичаҳо кӯдак ба бемории дил, ҷигар, меъда, дарунравӣ, ҳассосият гирифтор мешавад. Ҳаҷми бозича бояд хурд набошад, вагарна кӯдак метавонад онро фурӯ барад. Бозичаро бояд ба синну соли кӯдак мувофиқ харем. Бисёр хуб мешуд, ки волидайни мо бозичаҳои нархаш гаронтарро, ки аксар вақт сифаташ беҳтар аст харидорӣ намуда, мувофиқи сину соли кӯдак онро дуруст интихоб намоянд. Ва ҳамичунин қабл аз харидорӣ аз фурӯшанда сертификати мутобиқати онро пурсидан лозим аст”.
Оилаҳои тоҷик серфарзанд буда, имкони таъмини онҳо бо бозичаҳои гаронарзиш нест. Бештари онҳое ки фарзанди зиёд доранд аз ночорӣ маҷбур мешаванд, ки аз чунин бозичаҳои пастсифат, ки нархи арзон доранд, харидорӣ намоянд ва талаботи фарзанди худро қонеъ намоянд.
Зулфия Каримова, яке аз сокинони шаҳри Душанбе аст, ки соҳиби 4 фарзанди хурд буда, сари чанд вақт ба хотири баровардани эҳтиёҷоти фарзандонаш бозичаҳо харидорӣ менамояд.
Ӯ гуфт: «Ман чор фарзанд дорам. Имконияти харид аз мағозаҳои бозичафурӯшӣ маро нест, зеро нархҳо гаронанд. Ба нархи як мошинчаи мағоза, ман барои ҳар се писарам яктоӣ мошинча аз Бозори “Корвон” мехарам. Мехоҳам хостаҳояшонро бароварда бошам ва дунёи кӯдакияшон рангину хотирмон шавад. Аммо чӣ илоҷ, ки чунин имконяитро надорам».
Пӯшида нест, ки бозичаҳои зиштрӯю ваҳмангез дар бозору мағозаҳои марбута муштариёни зиёдеро пайдо кардаанд. Чаро аксари волидайн ва кӯдакон онҳоро интихоб мекунанд? Оё онҳо ба ҷиҳати равонии кӯдак таъсири бад намерасонанд?
Равоншиносон бар он назаранд, ки кӯдакон тавассути бозӣ дунёро дарк месозанд, бозичаҳо василаеанд, ки кӯдаконро ба олами воқеӣ омода мекунанд. Ба гуфтаи онҳо волидон бояд донанд, ки дар баробари бозӣ кардан бо бозичаҳо, кӯдак аз онҳо бояд чизеро омӯзад.
Садбарги РАҲМИДДИН, коромӯзи “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед