Барои ба мансабе расидан меҳнат кардан даркор

Нависандаи шаҳири рус Антон Чехов “Тантанаи марди ғолиб” ном ҳикояе дорад. Дар он аз ҷамъомади як гурӯҳ ҳошиянишинони Андрей Иванич Козулин ном мақомдоре гап меравад, ки як рӯзи ҷумъа ҳама хонаи вай ба чалпакхӯрӣ мераванд. Азбаски ҳамаи омадаҳо мартабахоҳу ҷоҳписанданд, аз ҳеҷ навъи хушомад ба сардорашон Козулин рӯ наметобанд. Мақомдор меҳмононашро бо анвои гуногуни хӯрок, аввал хӯрокҳои сабук – чалпаку қаймоқу панири реза, пасон моҳишӯрбою, гӯшти кабку моҳии бирён ва машрубот зиёфат медиҳад... Нависанда воқеаро аз номи ҷавони навхате ҳикоят мекунад, ки бо падараш дар маросими чалпакхӯрӣ ҳузур дорад.

Баъди тановули хӯрок мақомдор ҳар гуна ҳикоятҳо намуда, ҳозиронро механдонад. Қиссаҳои ӯ аслан хандаовар нестанд, вале падари ҷавон ҳар дам ба паҳлӯи писараш зада, мегӯяд, ки ба ҳикояҳои сардор бихандад.
Баъд Козулин яке аз ҳозиронро мефармояд, ки нақши марди мақомдореро бозӣ кунад, ки корафтодаро хеле таҳқиру мазаммат кардааст. Сипас, аз падари писарак талаб мекунад, ки “ба гирди миз бидаву хурус барин ҷеғ зан”. Падар ба хотири роҳ ёфтан ба дили мақомдор ва ба писараш насиб гаштани мансаби ёвари котиб фармудаи ӯро айнан иҷро мекунад ва ҷавони навхат низ аз пушти падар давида “Қу-қу-қу-қу” гӯён фарёд мезанад...

Воқеан, инсон дар баробари он ки хислатҳои ҳамидае, ба монанди самимият, фурӯтаниву адолатпарварӣ ва қаноатпешгиро дорост, бештари вақт ҷоҳпарастӣ, шуҳратхоҳӣ ва мақому мартабадӯстдорӣ барин хислатҳоро ҳам соҳиб аст, ки мусбат шинохта намешаванд. Балки хислатҳое арзёбӣ мегарданд, ки тадриҷан рӯҳу қалби инсонро тира ва бунияи ӯро монанди вирус ё маразе хароб месозанд. Чунонки агар яке аз он вирусҳо ба вуҷуд роҳ ёфт, муқовимати вуҷуд ба муқобили онҳо заиф мегардад. Боз он як вирус зуд ба вирусҳои дигар паём ирсол медорад ва байни худ шабакаи иртиботӣ ташкил намуда, ҳар вуҷудеро, ки дар ихтиёр гирифтаанд, хароб мекунанд. Таҳти таъсири онҳо инсон оҳиста-оҳиста аз бузургиву назокате, ки дорад, дур шуда, ба сӯи хислатҳои манфӣ роҳ мекушояд.

Ҷоҳ дар луғат ба маънои мақому мартаба омадааст. Ҷоҳпарастӣ пойбанди мақом будан, ҳирси рутба ва орзуи эътибор ёфтанро ифода мекунад. Худпарастӣ, дар назари дигарон намудор шудан, таваҷҷуҳашонро бедор кардан, аз ҷониби дигарон мадҳу ситоишро чашмдор будан ва хоҳиши дар назди ҷомеа эътибор доштан низ ба ҷоҳпарастӣ алоқаманд ва нуқтаи заъфи инсон дониста мешавад.

Ҷоҳпарастӣ барои он таҳлукаовар аст, ки баъзеҳо ба хотири расидан ба мартабае ба роҳҳои номашруъ мераванд, корҳои зишт ва ноадолатии зиёде анҷом медиҳанд. Ҷоҳпарастон аввал кӯшиши мақому мартаба ёфтан, сипас барои ҳифзи он ба амалҳои номатлуб, ҳатто ҷиноят низ даст мезананд.

Ҷоҳпарастӣ мисли муътоди нашъа аст. Чунончи, агар баъзе аз мухаддирот ба як маротиба касро вобаста гардонад, баъзеи дигараш баъд аз ду ё се маротиба истифода бурдан пойбанд месозад ва раҳо ёфтани қурбонии нашъа хеле душвор аст, зеро ки истифодаи нашъа барои вай мисли заруриёти аввалиндараҷа шудааст. Ба ин монанд ҳарки ба дарди ҷоҳпарастӣ ё мартабахоҳӣ гирифтор аст, баъд аз мақом ёфтанаш ӯро дардҳои дигаре пеш меоянд. Масалан, вақте мартаба ёфт, мехоҳад, ки дигарон ӯро мадҳ намоянд, эътироф кунанд, таваҷҷуҳ дошта бошанд. Яъне ба дунболи он масъалаи шуҳратёр шудан пайдо мешавад...

Албатта, ҳамаи инсонҳоеро, ки ба пояи мансабе расидан мехоҳанд ва ба мақоме даст ёфтанианд, аз ин дарича нигаристан хатост. Инсонҳое ҳам кам нестанд, ки муваққатӣ будани ҳар появу мақомеро медонанд. Бинобар ин, то вақте ки фурсат дар даст доранд, он мақомро дурусту одилона идора мекунанд ва корҳое анҷом медиҳанд, ки шоиставу ба нафъи ҷамъиятанд. Ҷавононро зарур аст, ки аз ҳамин қабил нафарон бошанд.


Башир УСМОН, “ҶТ”