Сангин Гуловро ҷомеаи журналистӣ кайҳост чун роҳнамои журналистони ҷавону таҳқиқгари хуби ин соҳа шинохтаю эътироф кардаанд. Ин устоди маҳбуби шогирдон, рӯзноманигор, номзади илми филология, мудири кафедраи телевизион ва радиошунавонии факултети журналистикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон 12 июл 58-сола шуд. Ба ин муносибат рафтем суроғашу суҳбате анҷом додем оиди кору рӯзгораш.

- Рухсатии як омӯзгор чӣ гуна мегузарад?

- Рухсатӣ барои он дода мешавад, ки инсон истироҳат кунад, то ҳам аз нигоҳи равонӣ ҳам аз нигоҳи ҷисмонӣ барои идомаи фаъолият омода гардад. Аммо гумон мекунам, муаллим асло рухсатӣ надорад. Зеро баъзе аз паҳлуҳои дигари фаъолият ҳастанд, ки мо бояд онҳоро анҷом диҳем. Ман ҳам ин шабу рӯзҳо дар баробари истироҳат боз машғули хондани диссертатсияҳои шогирдонам ҳастам. Ҳамагӣ чанд рӯз қабл бо яке аз шогирдам сари мавзуи рисолаи илмияш суҳбат доштем. Ҳамин гуна бо онҳо пайи машварату муҳокимаи рисолаҳои илмияшон ҳастем.

- Дар ҳолномаи шумо навишта мешавад рӯзноманигор, омӯзгор, муҳаққиқ...Аммо аз нигоҳи худатон Сангин Гулов кист?

- Аслан ман омӯзгорам. Чунки фаъолияти асосиам ба омӯзгорӣ рабт дорад. Вале ҳеҷ гоҳ худро аз фаъолияти рӯзноманигорӣ канор намегирам. Пайваста тавассути ВАО матолиб нашр ва пахш мекунам. Муаллими факултети журналистика бояд пеш аз ҳама худаш навишта тавонад. Худаш андеша дошта бошад ва онро баён карда тавонад. Набзи журналистика ва фаъолияти ВАО-ро донад. Чун дар шароити имрӯза фаъолияти ин соҳа ҳар рӯз тағйир меёбад. Расонаҳо дар самтҳои гуногун фаъолият мебаранд. Аз ин рӯ, фикр мекунам, дарси муаллими аз ин ҳама ноогоҳ омӯзонанда намешавад.

Албатта, пайи таҳқиқ низ ҳастам ва равандҳои муосири журналистикаи тоҷикро мавриди таҳқиқ қарор дода истодаам. Талош мекунам соле 5-6 мақолаи илмӣ дар самти журналистика ба нашр расонам. Дар кадом ҷода бештар муваффақ будани маро аҳли илму тадрис ва шогирдон баҳогузорӣ мекунанд. Аз он ки муаллими ин соҳаам хурсандам.

- Шумо яке аз онҳое ҳастед, ки мухолиф аст ба ин ақида, ки журналистика имрӯз мақоми худро аз даст додааст. Бо чӣ далелҳо метавонед ин фикри худро қувват бахшед?

- Имрӯз журналистика фаротар аз як соҳа аст. Имрӯз тамоми ҳушу гӯши мардуми олам ба расонаҳо равона шудааст. Чун мехоҳем ҳамарӯза аз навгониҳои ҷаҳон бохабар бошем. Кам нафароне ёфт мешаванд, ки нисбат ба ин соҳа бе таваҷҷуҳ бошанд. Агар мо пештар мегуфтем насли то 40-сола насли интернетанду насли пешин китобхону шунавандаи радиою бинандаи телевизион аст, аммо имрӯз ҳамаи мардум торафт донистан мехоҳанд, ки дар атрофашон чӣ ҳолату ҳодисаҳо мегузаранд. Инъикоскунандаи тамоми ин руйдодҳо ВАО мебошад. ВАО имрӯз дар баробари инъикос, таҳлил ва баҳогузорӣ, ҳамчунин, ташаккулдиҳандаи афкори ҷомеа мебошад. Ба ҳамин хотир, журналистика баръакс торафт ба тору пӯди ҳаёти мардум ворид мешавад ва ақидаи бемақом будани журналистикаро дар ҷомеа ҳеҷ қабул надорам.

- Чӣ боис шудааст ба пайдо шудани чунин ақида?

- Инсон ҳамеша ба гузашта ба назари нек менигарад. Гузашта дар назараш ширин менамояд. Ин ақида аслан аз ҷониби онҳое садо медиҳад, ки синашон алакай аз чилсола болост. Яъне, насле ин ақидаро дорад, ки таъсири ВАО-ро дигаргунатар дидан мехоҳад. Дар замони идеологияи коммунистӣ танқид шудани як мансабдор дар воситаҳои ахбори омма маънии аз вазифа рафтани ӯро дошт. Имрӯз таъсири сухани журналист ба он ҳад нест. Аммо дар айни замон ҳам, доир ба ҳар рӯйдоду ҳаводис мардум ҳатман аз журналистон интизори чизе гуфтану нашр кардан мешаванд. Агар онҳо хомӯш бошанд, пеш аз ҳама нафароне, ки бар онанд, ки журналистон мавқеи худро аз даст додаанд, эътироз мекунанд, ки чаро журналистон чизе намегӯянд?

Замони пеш агар як факти хабаре нодуруст мешуд, онро чоп намекарданд. Аммо имрӯз бо истифода аз озодии баёну матбуот хабару мақолаҳое пайдо мешаванд, ки ба воқеият чандон наздик нестанд. Дар онҳо факт таҳриф мешавад. Мавқеи шахсии журналист аз таҳлили воқеа болотар қарор мегирад. Ин аст, ки андешаи нобоварӣ нисбати журналистон ба миён омадааст. Агар расонаҳо бо риояи меъёрҳои касбӣ матлаб нашр кунанд, он замон чизе барои аз байн рафтани мақоми журналистро таҳдид намекунад.

РӮЗНОМАНИГОР+ОМӮЗГОР

- Айёми бачагиро чӣ гуна пушти сар кардаед?

- Ман дар шароите ба воя расидаам, ки тамоми хушбахтиҳо маро фаро гирифта буданд. Дар тарбияву ташаккули ман нақши бобои падариам хеле зиёд аст. Бобоям маро бо нозпарварӣ бузург мекарданд. Аммо дар ин миён аз сахтгириҳои модарам ҳам бебаҳра набудам. Дар мактаби миёна хуб мехондам ва яке аз хонандаҳои фаъол будам. Агар имрӯз муаллими донишгоҳам, тавассути ВАО борҳо суҳбат кардаам, аз ҳар гуна минбарҳо суханронӣ намудаам, аммо дар ҳеҷ ҳолате он тарсу изтиробе, ки ҳанӯз ҳам ҳангоми гузаштан аз назди мактаби деҳаамон вуҷудамро пахш мекунад, маро фаро нагирифтааст. Чунки хеле муаллимони сахтгиру арзанда доштем. Муаллими аввалинам яке аз беҳтарин муаллимони синфҳои ибтидоӣ дар ноҳия буданд ва аксари онҳое, ки аз мактабу деҳаи мо соҳиби унвонҳои илмӣ шудаанд, дастпарварони ҳамин муаллиманд. Ҳамчунин дар ташаккули ман нақши муаллими забон ва адабиёти тоҷик басо бориз аст ва ман худамро ҳамеша дар назди руҳашон қарздор меҳисобам. Чунки ин муаллим моро ба тарзи нав дарс мегуфтанд. Дар синфи чорум таҳсил мекардем, ки муаллим аз байни ҳама шогирдонашон ба ман такя карда гуфтанд, ки ҳарду дар назди мактаб як боғи ангур бунёд мекунем. Ин боғро мо сохтем. Аммо баъдтар дар ҷойи ин токзор барои мактаб биноҳои иловагӣ сохтанд.

- Дар ин айём эҷодкорӣ мекардед ва нишоне буд дар вуҷудатон аз рӯзноманигорӣ?

- Бале. Ҳанӯз дар синфи чорум таҳсил мекардем, ки дар бораи як маҳфили мактабӣ барои нашрияи ноҳиявиамон навиштам. Он замон дар рӯзномаҳо аз маводҳои нашрнашуда хулосае менавиштанд ва тавсияҳо медоданд. Моҳи декабр дар хулосаи хабарҳои ин нашрия номи ман ҳам дарҷ гардид ва барои ман ҳам маслиҳату тавсияҳо пешниҳод шуд. Дар синфи нуҳум мехондам, ки барои нашрияи “Пионери Тоҷикистон” матлабе навиштам ва аз Тоҷиниссо Султонова мактуб гирифтам, ки эшон гуфтанд, ки матлаби шумо ба дас-ти мо расид. Мо ҳамнаслон миёни худ як рақобати ғайрирасмӣ ҳам доштем ва ҳар нафар кӯшиш мекардем, дар матбуот бештар мавод нашр кунем.

- Пас, аз ҳамон замон интихоб кардед пешаи журналистиро?

- Не. Ростӣ, нияти иқтисодчӣ шуданро доштам. Аммо бародарам қатъӣ масъалагузорӣ кард, ки ман бояд журналист шавам. Чун ӯ худ мехост журналист бошад, аммо ба ин орзуяш нарасид ва хост ман бароварандаи ин орзуяш бошам.

- Аммо таҳсилатон иҷборӣ набуд...

- Не. Интихоби ман бошуурона буд. Ҳамчунин ҳанӯз аз айёми мактабӣ тавассути нигоштаҳои устод Иброҳим Усмонов аз ин соҳа огоҳ будам. Беҳтарин устодон дар донишгоҳ бароям дарс гуфтанд ва аз он ки ба ин донишгоҳу ин пеша омадаам, хурсандам.

- Дар тарзу усули омӯзонидан миёни устодони худу муаллимони имрӯзаи факултет чӣ тафовутро мебинед?

- Замона ҳамеша талаботи худро дорад. Дар шароите, ки мо таҳсил мекардем, 25 нафар ба гурӯҳи журналистика интихоб карда мешуд. Беҳтаринҳоро ба ин шуъба интихоб мекарданд. Аммо имрӯз мо дар интихоби шогирд мустақил нестем. Имрӯз ҳар нафаре мехоҳад, ин ихтисосро интихоб мекунад. Чун иқтисоди бозаргонӣ водор сохтааст, ки зиёде аз муассисаҳои олӣ журналист омода кунанд. Ин хуб аст. Аммо аз тарафи дигар баъзан мушоҳида мекунем, ки донишу маҳорати журналистони оянда ба талобот ҷавобгӯ нест. Ин боис мегардад, ки мо дар таълими журналис-тика ба мушкилот мувоҷеҳ мешавем. Шогирд талаб намекунад ва муаллим аз пайи ҷустуҷӯ намешавад. Ҳол он ки муаллими журналистика бо фарқ аз муаллимони дигар ихтисосҳо бояд ҳамеша набзи замонро донад. Имрӯз меҳвари асосии таълими журналистика бояд тарбияи кадрҳои босавод дар асоси арзишҳои касбӣ, ҳуқуқӣ ва миллӣ бошад. Имрӯз зиёде аз нафарон ба назари ман муқобиланд ва ба ин фик-ранд, ки журналист бояд танҳо фаъолияти касбӣ анҷом диҳаду халос. Аммо бояд журналист фаромӯш накунад, ки ӯ миллат, ватан, арзишҳои миллии худро дорад ва онҳоро бояд дифоъ кунад.

- Ин ҷо ҳақиқатнигорӣ зери суол намемонад?

- Не. Дар як суҳбаташ Акбари Саттор, собиқ раиси Иттифоқи журналистон гуфта буд, ки аз президенти Русия В. Путин суол кардаанд, ки журналист воқеиятро нависад ё манфиатҳои миллиро мадди назар қарор диҳад. Путин ҷавоб медиҳад: “Ман бисёр мехоҳам журналистон ҳангоми навиштани ҳақиқат манфиатҳои миллиро ба назар гиранд”.

- Шумо чаро барои фаъолият нарафтед ба матбуот ва мондед дар донишгоҳ?

- Фаъолияти ман ҳамчун рӯзноманигор оғоз ёфтааст ва дар зиёде аз нашрияҳо ва радиою телевизиони Тоҷикистон таҷрибаомӯзӣ кардаам. Вақте донишгоҳро хатм кардам, маро барои таҳсил дар шуъбаи аспирантура тавсия доданд. Аммо ҳамон сол дар ин шуъба дигар ҷойи холӣ набуд ва маро ба сифати лаборанти кафедра ба кор қабул карданд. Бо тавсияи устодон то ташкили кафедраи нав корро дар нашрия идома додам. Баъдан бо даъвати устод Саъдуллоев корро дар донишгоҳ шуруъ кардам.

- Шумо солҳои 2007-2008 декани факултети журналистика будед. Аммо чаро ҳамагӣ як сол?

- Тақрибан шуруъ аз солҳои 90-ум то ба вазифаи ректории Донишгоҳи миллии Тоҷикистон омадани Имомзода Муҳаммадюсуф чунин анъанае буд, ки бо иваз шудани ректор деканҳо низ иваз мешуданд. Муаллим Пайванд Гулмуродзода дар соли аввали ректории муаллим Одинаев Саидмуҳаммад ариза навишта, аз кор рафтанд ва факултет бе декан монд. Ҳамин тавр, моҳи марти соли 2007 бо тавсияи ректор ба вазифаи декани факултет таъин шудам. Бо иваз шудани ректори донишгоҳ дар қатори 12 декан ман ҳам корро ҷамъбаст кардам.

- Дар ин муддати кӯтоҳ чӣ корҳоеро анҷом додед, ки қаноатмандатон карда бошад?

- Пеш аз ҳама талош кардам робитаи факултетро бо расонаҳо таҳким бахшам. Яъне, имконият фароҳам овардем, ки ҳам устодон ва ҳам шогирдон дар расонаҳо фаъолият кунанд. Талош кардам муаллимони соҳибтаҷрибаеро ба монанди И. Усмонов ва А. Саъдуллоев, ки дар Донишкадаи славянӣ дарс мегуфтанд, ба факултет баргардонам ва онҳоро ба вазифаҳои мудири кафедраҳо таъин кунам. Воҳид Асрорӣ ташаббускори таъсиси факултети журналистика буданд ва муаллимон Усмонов, Гулмуродзода барои пос доштани номи устод Асрорӣ зиёд талош карданд. Ман ҳам кӯшиш кардам, барои пос дош-тани руҳи устод ҷоизаи муштакари факултети журналистика бо Иттифоқи журналистони Тоҷикистонро барои беҳтарин донишҷӯёне, ки дар риштаи журналистика таҳсил мекунанд, таъсис дода шавад. Талош кардам донишҷӯёни болаёқатро дар факултет ба кор ҷалб кунем. Дар давраи деканиам миқдори донишҷӯёни факултет 1370 нафарро ташкил медод, ки ин ҳам яке аз дастовардҳои мост.

ХОСТГОРИ ФАКУЛТЕТ

- Шумо дар фаъолияти омӯзгории худ принсипҳои худро дореду дар онҳо устуворед. Мегӯянд ҳатто пайвандони мансабдорон ҳам дар риояи онҳо истисно нестанд...

- Муаллим бояд боадолат бошад. Дар ғайри ҳол адолатро дар чашми шогирдаш мекушад. Ман сахтгирам. Аммо аз рӯйи ғараз не. Ба хотири адолат. Вале гузашти зиндагӣ водор кард, ки аз бисёре аз сахтгириҳо даст кашем.

- Шуморо дар факултет ҳамчун хостгори ҳирфаӣ эътироф кардаанд. Яъне, розшунаву ҳалкунандаи шогирдон ва василаи якҷо шудани онҳо низ ҳастед. Чӣ эҳсос мебахшад ба шумо чунин самимӣ будан бо шогирдон?

- Ман аз аввали омӯзгорӣ кӯшиш кардаам бо шогирдон наздик бошам. Онҳо дарди дили худро ба ман баён мекунанд ва ман ҳам кӯшиш мекунам, онҳоро ба таври мусбат ҳал кунам. Ҳамчунин, кӯшиш мекунам донишҷӯён миёни худ ҳамдигарфаҳмӣ дошта бошанд. Ҳамдигарфаҳмии донишҷӯёни минтақаҳои гуногуни Тоҷикистон ба ваҳдати кишвар меорад. Кӯшиш мекардам, дар донишгоҳ ё хобгоҳҳо донишҷӯён ба маҳалҳо тақсим нашаванд. Онҳо эҳсос кунанд, ки ҳама аз як ватананд.

Воқеан, чандин ҷуфтонро хонадор кардаам ва василае шудаам барои бо ҳам якҷо шудани онҳо. Онҳо бо пеш омадани ягон монеа ба ман муроҷиат мекунанд ва ман ҳам ба таври пинҳонӣ аз пайи бартараф кардани онҳо мешавам. Имрӯз зиёде аз чунин шогирдон тамос мегиранд ё дар ҷое мебинанд, бо хушнудию самимият аз хушбахтиҳои худ мегӯянд. Фарзандонашонро наздам меоранд, ҳамроҳам ошнояшон мекунанд. Аз ин лаҳзаҳо воқеан шод мешавам.

БЕҲТАРИН МУКОФОТ ИН...

- Ҷое мегӯед бояд журналистони варзидаи мо барои журналистони ҷавон мастер-класҳо гузаронанд...

- Имрӯз дигар бо гуфтани танҳо лексия донишҷӯ чизе гирифта наметавонад. Дар қатори хуб таълим додани ҷанбаҳои назариявии журналистика бояд баъзе дарсҳои амалӣ хусусияти мастер-класс пайдо кунад. Ин дарсҳоро онҳое гузаронанд, ки дар амалияи журналистика фаъ-олияти хуб доранд. Бигзор чунин дарсҳо дар як ҳафта як рӯз сурат гирад. Гуфтаҳои онҳо аз таҷрибаҳояшон як чизи воқеан омӯзонанда мешавад.

- Чунин дарсҳо бояд бо ташаббуси садорати факултет ё худи журналистон доир гардад?

- Аз 1 сентябр мо нақша дорем, чунин мастер-классҳоро дар давоми як моҳ як маротиба барои донишҷӯён бо ҷалби журналистони дар ҳар расонаю ҳар жанр муваффақ гузаронем. Дар рӯйхат журналистони ҷавон ҳам ҳастанд, ки алакай муваффақанд.

- Шумо аълочии матбуот ва фарҳангед. Барои як омӯзгор чӣ медиҳад ин унвонҳо?

- Гумон мекунам беҳтарин мукофот ин эътирофи шогирдон аст. Аммо вақте мукофот медиҳанд, шахс худро хушбахт эҳсос мекунад аз қадр шудани меҳнаташ. Ба он бовар мекунад, ки заҳмати ҳалол подоши худро дорад. Бисёр сарфарозам, ба ман муяссар шуд, ки аз дасти Пешвои миллат низ мукофот гирам ва бо медали “Хизмати шоиста” сарфароз гардам.

- Аслан ин унвонҳо дар арафаи рӯзи матбуот тақдим мегарданд. Таҷлили Иди матбуот ва тақдими ҷоизаҳо шуморо қаноатманд мекунад?

- Муҳим ки меҳнати кас қадр шавад ва муҳим ки ҳамон нафари қадршуда арзанда бошад.

- Яъне имрӯз арзандаҳо қадрдонӣ мешаванд?

- Ҳамаро баҳогузорӣ карда наметавонам. Аммо аксари онҳоеро, ки ҷоизадоранду мешиносамашон воқеан барои пешрафти журналистикаи тоҷик хизмат кардаанд.

- Замоне дар нашрияи “Ҷавонони Тоҷикистон” низ мухбир будед. Ба “Ҷавонон...”-и имрӯза чӣ тавсияву пешниҳодот доред?

- Мактаби “Ҷавонон...” бисёр бузург ва сабақомӯз аст. Агар тарҷумаи ҳоли тамоми журналистони бузургро варақ занем, мебинем, онҳо фаъолиятро аз ин рӯзнома шуруъ кардаанд. Ман мехоҳам “Ҷавонони Тоҷикистон”-и имрӯза ҳамон анъанаҳои неки беш аз 90-солаи ин нашрияро идома диҳанд ва инъикоскунандаи ҳамешагии набзи ҷавонон бошанд.