Муҳаммадҷон, як сокини вилояти Хатлон, 30-сола шудаасту то ҳол шароит ба ӯ даст намедиҳад, ки оиладор шавад. Аз он ки падараш – бобои Карим фарзандор намешуд, Муҳаммадҷон аз зани сеюмаш, дар 50-солагиаш ба дунё омада буд. Бобои Карим Муҳаммадҷонро бо нони деҳқонӣ ба воя расонд. Онҳо дар оила ҳамагӣ се нафар буданд – бобои Карим, ҳамсар ва ягона писараш Муҳаммадҷон. Бо вуҷуди он ки Муҳаммадҷон мактаби миёнаро бо дониши хуб хатм намуда буд, аммо бо сабаби бад будани вазъи молиявиашон ба донишгоҳ дохил шуда натавонист. Баъди хатми мактаби миёна ва шомил нашуданаш ба ягон мактаби олӣ, роҳи муҳоҷиратро пеш гирифт.

Аз он ки Муҳаммадҷон ягон касбу кори муайян надошт, тули ду сол дар Русия бекор монду маблағе кор карда натавонист. Дар ин муддат модари Муҳаммадҷон ба бемории саратон гирифтор шуд. Баъди гузашти ду сол бемории модари Муҳаммадҷон шиддат мегираду бистарӣ мешавад. Дигар дар оила касе набуд, ки корҳои хона, ба мисли хӯрок пухтану рубучинро бар уҳда гирад. Баъди ду моҳи аз Русия баргаштани Муҳаммадҷон модараш аз дунё мегузарад. Акнун Муҳаммадҷонро мебоист, ки ҳатман оиладор шавад. Зеро, дар баробари ба нигоҳу бин эҳтиёҷ доштани падари пираш, будани як зан аз он лиҳоз шарт буд, ки ҳама кори занонаро худи Муҳаммадҷон мекард. Муҳаммадҷон барои оиладор шуданаш чанд маротиба кӯшиш кард, ки аз ҷое ба таври қарз маблағ пайдо кунад, аммо ҳар даъфа кӯшишаш беҳуда меанҷомид. Барои кӯмак ба мақомоти ноҳия муроҷиат кард. Баъди қабул шудани аризааш дар ноҳия тағйироти кадрӣ шуду раиси ноҳия аз вазифааш барканор гардид. Муҳаммадҷон боз, чун пештара, аз паи масъалаи мазкур сарсон монд. Падараш бошад, аз Муҳаммадҷон пайваста хоҳиш мекард, ки оиладор шавад. Барои ин кор бошад, ба Муҳаммадҷон камаш 15-20 ҳазор сомонӣ лозим буд. Ӯ маҷбур шуд, ки баҳри дарёфти ин маблағ ба шаҳри Душанбе равад. Инак Муҳаммадҷон ду сол мешавад, ки дар яке аз нонвойхонаҳои пойтахт барои оила барпо карданаш кор мекунад, аммо то ҳол маблағи лозимиро ҷамъ накардааст. Маҳз уруфу одат ва масрафи барзиёди хонадоршавӣ ба ӯ то имрӯз имкон надодааст, ки издивоҷ намояд...

Ба мисли Муҳаммадҷон садҳо ҷавони дигар ҳастанд, ки синну солашон ба ҷое расидаасту то ҳол оиладор нашудаанд. Надоштани ҷои зисти алоҳида, кори муайян, маблағи кофӣ барои таъмини рӯзгори оила ва, аз ҳама мушкилии асосӣ, риояи баъзе одатҳои меросмонда, ки сади роҳи оила барпо намудани ҷавонон шудааст. 

99 фисади аҳолии Тоҷикистон мусалмон аст. Расму русум ва маросими баргузории хонадоршавии мо дар партави қонунуҳои мавҷуда ва эътиқодоти диниамон ба роҳ монда мешаванд. Ҷамолиддин Хомӯшӣ, раиси Бахши фатвои Шӯрои уламои Маркази исломии Тоҷикистон аз нигоҳи дини мубини Ислом оила барпо намуданро барои ҳар марду зан вазифаи аввалиндараҷа медонад: “Худованд дар сураи Исро, ояти 70 мефармояд, ки “Дар воқеъ, ба фарзандони аҳли башар каромат бахшидем”. Худованд барои таъмин кардани каромати инсонӣ барои одам қонунҳо матраҳ кардааст. Яке аз онҳо оиладор шудан аст. Ҳамчунин дар сураи Рум, ояти 21 омадааст: “Ва аз нишонаҳои Худо он аст, барои шумо аз ҷинси худатон занон офарид, то бо онҳо ором гиред ва дар миёни шумо дӯстию меҳрубонӣ пайдо кард”. Инсон ба ин чиз ниёзи фитрӣ дорад. Хоҳ ҷониби мард бошад, хоҳ ҷониби зан, вақте ки ба камол мерасанд, дар табиати инсон ин чиз аз худ пайдо мешавад. Аммо Ислом ба ҳеҷ ваҷҳ исрофкориро дар ин ва дигар масъалаҳо роҳ намедиҳад”. 

Аҳолии ҷомеаи мо дар шароити мухталиф зиндагӣ мекунанд. Баъзеҳо доранда ҳастанду маросими баргузории тӯю маъракаҳои издивоҷ барояшон саҳл менамояд. Аммо бар хилофи ин гурӯҳи дигар, бо сабаби паст будани вазъи молиявиашон, солҳо дар мушкилии мазкур банд мемонанд. Хуршед Шаривоф як сол мешавад, ки оиладор шудааст. Ӯ мегӯяд, ки танҳо барои харҷи як рӯзи охири маросими тӯяам 13 ҳазор сомонӣ аз банк гирифта будам, ки то ҳол пардохт кардаистодаам: “Гузаронидани маросими оиладоршавӣ бароям бисёр мушкил афтод. Издивоҷ бошад, амри зарурист. Наметавон аз он даст кашид. Дар маросими издивоҷам наздик ба 40 ҳазор сомонӣ сарф кардам. Дар ҳоле, ки мо аз бисёр расму одатҳо мувофиқи қонун даст кашидем. Аммо гуфтаҳои худи калонҳои мо, ки “мардум чӣ мегӯянд?” сабабгори ин қадар харҷи беҳуда шуда буд ””,- мегӯяд Хуршед. 
Баъзеҳо ба ин андешаанд, ки вақте ҷавонон бо меҳнату заҳмат оиладор мешаванд, барояшон хуб аст. Зеро дар ин сурат онҳо ба ҳеҷ ваҷҳ ба пош хурдани оилаи худ роҳ намедиҳанд. Аммо ин фикр мантиқан ғалат мебошад. Зеро маҳз ҳамин исрофкориҳост, ки ҷавонони моро солҳо сарсон мекунад.  

Доир ба масъалаи мазкур зиёд гуфтаанд. Аммо роҳи ҳалли он ҳамоно норавшан боқӣ мондааст. Пас, чӣ бояд кард, ки мушкилии мазкур роҳи ҳаллро ёбаду ҷавонон баъди издивоҷ на саргардон, балки осуда шаванд? Мо бояд, пеш аз ҳама, шуури издивоҷро дигар кунем. Яъне, бояд донем, ки сарчашмаи ҳамаи ин мушкилиҳо расму оин ва одатҳои беҳудаи мост, ки ба исрофкорӣ оварда мерасонад. Асоси оила на молу дороӣ, балки дӯстдорию муҳаббатро донем. Мо бояд дар зеҳни худ ҷо кунем, ки дар издивоҷ аз ҳама муҳим муҳаббати байниҳамӣ мебошад, на молу ашёе, ки ба ҳазорҳо сомонӣ харидорӣ мекунему дар хона хазина мешавад.

Хуршед МАВЛОНОВ, "ҶТ"