Бурду бохти федератсияи самбои кишвар

Самбо муҳорибаи худмуҳофизат- кунанда ё яке аз намудҳои маъмули гӯштингирии олами варзиш маҳсуб меёбад. Он солҳои 1920-1930 дар заминаи гӯштини миллии тоҷикӣ ҷудо ва ҷиу-ҷитсу таъсис ёфтааст. Рушди самборо аз ибтидо дар ду самт метавон дид: ҳамчун шакли оммавӣ ва ҳамчун воситаи муассири тарбияи кадрҳо барои мақомотҳои ҳифзи ҳуқуқ. Аз соли 1947 инҷониб самборо навъи байналмилалии варзиш ва муборизаи ягонаи амалӣ интихоб кардаанд. Соли 1973 аввалин чемпионати ҷаҳон оид ба самбо баргузор гардидааст. Самбо дар қатори варзишҳои олимпӣ ба барномаи расмии Бозиҳои ҷаҳонии SportAccord санъатҳои муҳориба ва универсиадаи ҷаҳонии 2013 дохил шуда, то ба ҳол шомили Бозиҳои олимпӣ нагардидааст. Федератсияи самбои Тоҷикистон аз моҳи сентябри соли 1997 таъсис ёфта, то ҳол фаъолияти пурсамар дорад.

Дар зимн доир ба рушд ва натиҷаҳои бадастовардаи самбочиёни кишвар дар давраи истиқлолият бо котиби генералии Федератсияи самбои Ҷумҳурии Тоҷикистон, довари дараҷаи байналмилалӣ ва ҳамзамон ноиби аввали президенти Шӯрои самбои Осиё Маҳмуд Абдуллоев суҳбат намудем.

- Фаъолияти Федератсияи самборо дар давраи истиқлолият чӣ гуна метавон арзёбӣ кард?

- Аз рӯзҳои нахустини ба даст овардани истиқлолият 3 нафар аз варзишгарони мамлакат - Хуршед Каримов, Нуралӣ Шарипов ва Ибод Шеров дар мусобиқаи Ҷоми ҷаҳон оид ба самбо, ки 6-уми декабри соли 1992 дар шаҳри Минск баргузор гардида буд, тавонистанд дар се вазн медалҳои нуқраи мусобиқаро ба даст биёранд. Ин аввалин қадами самбочиёни тоҷик дар давраи истиқлолият буд. Солҳои охир шумораи варзишгарони риштаи самбо дар сартосари мамлакат рӯз аз рӯз бештар гардида истодааст. Дар ин росто дастовардҳои варзишгарони ин навъи варзиш, аз қабили медали тиллои Беҳрӯз Хоҷазода ва дастовардҳои Акмалиддин Каримов, Комроншоҳи Устопириён ва Хушқадам Хусравов низ қобили мулоҳизаанд.

- Заминаи таъсиси ин намуди варзишро дар мамлакат ба кӣ метавон нисбат дод?

- Ба Исмат Абдуллоев нисбат диҳем беҳтар аст. Зеро ӯ яке аз паҳлавонони шинохтаи замони хеш буд ва ҳангоме, ки соли 1967 ба сафи Қувваҳои Мусаллаҳи Иттиҳоди Шӯравӣ даъват гардид, омӯхтани усулҳои гӯштини самбо барояш осон гардид ва дар як муддати кӯтоҳ тавонист, нозукиҳои ин соҳаро аз бар намуда, устоди варзиши қисми низомие, ки хизмати ҳарбиро идома медод, интихоб гардад. Пас аз бозгашт ин намуди гӯштинро ба ҳамдеҳагону ҳамватанони худ омӯзонд ва бо мурури замон мухлисону ҳаводорони худро дар мамлакат пайдо кард. Дар ниҳоят соли 1975 Саидмумин Раҳимов унвони қаҳрамонии ҷаҳонро ба даст овард.

- Ҳамкориҳои федератсия бо Федератсияи байналмилалии самбо дар кадом сатҳ қарор дорад?

- Ҳамкориҳои мо бо Федератсияи байналмилалии самбо бисёр хуб пеш мераванд. Аз давраи таъсиси Федератсияи самбои мамлакат то ба имрӯз бисёре аз қарордоду шартномаҳоро ба имзо расонидаем, ки ба рушди варзишгарони соҳа мусоидат менамоянд. Аз ҷумла, бо дастгирии Федератсияи байналмилалӣ 5 нафар аз устодони ин риштаи варзиш дар мамлакат бо унвони довари дараҷаи байналмилалӣ мушарраф гардиданд. Ҳамчунин ду маротиба – соли 2009 дар чемпионати Ҷоми Осиё оид ба самбо дар Ҷумҳурии Ӯзбакистон ва соли 2013 дар ноҳияи Дарвоз аз тарафи Федератсияи байналмилалии самбо ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон унвони Президенти фахрии федератсияи самбои Осиёи Марказӣ дода шуд. Ҳамзамон худи ман ҳам соли 2009 як муддат президенти Федератсияи самбои Осиёи Марказӣ эълон гардидам. Яъне ҳамаи ин гувоҳи он аст, ки Федератсияи самбои кишвар бо Федератсияи байналмилалии самбо ҳамкориҳои зичу судманд дорад.

- Сабаби шомил насохтани гӯштини самборо ба барномаи Бозиҳои олимпӣ дар чӣ мебинед?

- Аз соли 1980 самбо бояд ба барномаи Бозиҳои тобистонаи олимпӣ шуданаш ҳамчун як намуди варзиши олимпӣ шомил мешуд. Аммо дар натиҷаи баъзе аз мушкилиҳои сиёсӣ ва таъсири дигар абарқудратҳо, ки самборо ҳамчун як намуди варзиши русиягӣ медонанд, шомил намуданашро ба Бозиҳои олимпӣ ба таъхир гузоштанд ва баъди барҳам хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ дигар пайи ин масъала чандон кор гирифта нашуд. Аммо дар асри XXI самбо дар сатҳи байналмилалӣ эҳё шудан гирифт. Имрӯзҳо самборо дар тамоми ҷаҳон машқ мекунанд. Самбо дар 77 кишвари ҷаҳон рушд намуда, дар 66 кишвар федератсияҳои миллие ҳастанд, ки ба Федератсияи байналмилалии самбо (FIAS) шомиланд.

- Оё Федератсияи байналмилалии самбо барои шомил намудани ин намуди варзиш ба ҷадвали Бозиҳои олимпӣ иқдом дорад?

- Аслан барои ворид намудани гӯштини самбо ба Бозиҳои олимпӣ аз солҳои 1980 инҷониб талошҳои пайваста идома доранд. Пеш аз ҳама ҳар як варзише, ки ба Бозиҳои олимпӣ ворид карда мешавад, бояд 75 давлати ҷаҳон онро эътироф намояд ва аз рӯйи ин намуди варзиш дар кишварҳои мазкур мусобиқаҳо баргузор карда шавад. Ҳамчунин таърих ва мавқеи онро дар рушди варзиш ба инобат мегиранд. Федератсияи байналмилалии самбо низ ҷиҳати ин масъала талошҳо дорад. Аз соли 2018 КБО самборо муваққатан ба муҳлати 3 сол барои ворид шудан ба ҷадвали Бозиҳои олимпӣ пазируфтааст.

- Давраи пандемияро чӣ гуна пушти сар кардед?

- Авҷ гирифтани пандемияи COVID-19 дар сартосари ҷаҳон сабабгори оқибатҳои нохуши зиёде барои мардуми сайёра гардид. Аз ҷумла, соҳаи варзиш, ки онро бе иштироки мухлисону тамошобинон тасаввур кардан ғайриимкон буд, бештари аз мусобиқаҳо дар фазои маҷозӣ доир гардиданд ва бештари дигарашон ба таъхир гузошта шуданд. Махсусан бо ташаббуси Федератсияи байналмилалии самбо ҳамасола зиёда аз 10 мусобиқаи сатҳи ҷаҳонӣ баргузор мегардид, ки мутаассифона бар асари вазъияти баамаломадаи соли гузашта баргузории онҳо манъ ва ба таъхир гузошта шуданд. Варзишгарон низ бисёр марҳилаи душворро пушти сар карданд. Толорҳои варзишӣ баста, тамринҳо дар хона, машқҳои дастаҷамъӣ набуд, ки ин ҳама зарбаи ҷиддие барои варзишгарон буд. Вале ҳамоно мо дилшикаста набудему бо умеди рӯзҳои хуб ҳамаи ин рӯзҳоро пушти сар карда истодаем.

- Натиҷаи бадастовардаи самбочиёни мамлакатро давоми соли 2020 чӣ гуна метавон арзёбӣ кард?

- Бо вуҷуди мушкилиҳо натиҷаҳоро метавон хуб арзёбӣ кард. Зеро дар чунин як марҳилаи ҳассос сафар ба дигар кишварҳову иштирок дар мусобиқаҳо ва натиҷа ба даст овардан, кори саҳл нест. Хушбахтона, варзишгарони мо дар ин сол низ тавонистанд, ки дар сабқатҳои сатҳи минтақавию ҷаҳонӣ ҷойҳои намоёнеро ба даст биёранд. Аз ҷумла, давоми соли гузашта паҳлавонони мо дар мусобиқаи Чемпионати ҷаҳон оид ба самбо, ки дар шаҳри Нови Сад (Сербия) баргузор гардида буд, 1 медали нуқра ва 3 медали биринҷӣ, дар мусобиқаи Ҷоми ҷаҳон ба хотири ёдбуди А. Харлампиев дар шаҳри Москва 5 медали биринҷӣ ва дар мусобиқаи IX-уми ҷумҳуриявӣ ба хотири гиромидошти чемпиони ҷаҳон Б. Турдиев дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон 4 медали тилло, 3 медали нуқра ва 6 медали биринҷӣ, дар умум 22 медал ба хазинаи варзишии мамлакат ворид намуданд.

- Имрӯз федератсия бо кадом мушкилот рӯ ба рӯст?

- Ҳарчанд ки то ба имрӯз зиёда аз 5 ҳазор нафар дар сатҳи ҷумҳурӣ ба ин намуди варзиш машғуланд, вале то ба ҳол мо мактаби махсуси варзишии самбо надорем ва варзишгарони мо дар толорҳои гуногуни варзишӣ тамринҳои худро анҷом медиҳанд. Мутаассифона, давоми 23 соле, ки Федератсияи самбо дар сатҳи ҷумҳурӣ фаъолият намуда истодааст, бинобар сабаби вазъи ноустувори иқтисодӣ мо имкони сохтани толорҳои махсуси варзиширо надоштем. Вале новобаста аз мушкилиҳои мавҷуда варзишгарони мо бо ҳисси баланди ватандорӣ дар мусобиқаҳои ҷаҳонӣ иштирок намуда, ҷойҳои сазоворро соҳиб мегарданд.

- Ояндаи самборо дар мамлакат чӣ гуна мебинед?

-Федератсияи самбои кишвар мақсад гузоштааст, ки дар пойтахти мамлакат як толори махсус барои варзишгарони самбо бунёд намуда, мухлисону варзишгаронро ба ин навъи варзиш бештар ҷалб намояд. Мо умед дорем, ки варзишгарони риштаи самбо низ дар ояндаи наздик на танҳо дар шакли инфиродӣ, балки аз рӯйи даставӣ садрнишини ҷадвали рейтингии самбои ҷаҳонӣ мегарданд.

Мусоҳиб Қиёмиддин
МАҲМАДҶОНОВ,
“ҶТ”