Холиқназар ҶУЪМАЕВ, рӯзноманигор:

- “Ба кӣ бовар кунем?”. Ин суолест, ки ҷавоби он басо душвор, бахусус дар ин айём. Барои ҳамин, чунон вонамуд кунед, ки ба ҳама бовар мекунед, то аз шумо наранҷанд, вале ба касе эътимод накунед, ҳатто ба фарзанди худ. Масалан, дар ду се соли охир садҳо ҷавонони гумроҳ ба гурӯҳҳои ифротиву мамнуъ пайвастанд ва ҳатто ба Сурияву Ироқ рафтанд. Волидайни ҳамаи онҳо ба фарзандони худ сахт бовар доштанд. Онҳо бовар доштанд, ки фарзандонашон ҳеҷ гоҳ онҳоро сархам нахоҳанд кард. Вале оқибати боварӣ чӣ шуд? Сӯиистифода аз боварии волидайн чӣ оқибатҳои номатлубро ба бор овард, ҳамагон медонанд. Бинобар ин, ман фикр мекунам, ки дар масъалаи боварӣ хеле бояд эҳтиёт кард. Ҳатто дар сурати бовар кардан ҳам бояд ғоибона барои ба даст овардани эътимод ҳатман натиҷаи боварӣ санҷида шавад. Вале дӯстӣ шарту шароитҳои худро дорад ва мо наметавонем дӯстро интихоб кунем. Дӯсти воқеӣ вобаста ба хислатҳои худи инсон ва рафтору кирдори ӯ пайдо мешавад. Инсони неку ростгӯ ҳатман соҳиби чунин дӯст мешавад, инсони дурӯғгуву бадахлоқ бошад, ҳатман дӯстонаш низ мисли худаш хоҳанд буд. Ҳатто мақоли халқи ҳаст ки мегӯянд: “Дузд ҳатман дӯсти дузд меёбад”. Яъне, дӯсти ҳар кас вобаста ба рафтор, кирдор ва гуфтори худи инсон пайдо хоҳад шуд ва интихоб кардани дӯст ғайриимкон аст. Агар хоҳем, ки мо соҳиби дӯстони хуб бошем, нахуст худ бояд инсони хуб шавем, дурӯг нагӯем, атрофиёнро эҳтиром кунем ва сифатҳои хуби инсониро доро бошем. Танҳо ҳамон вақт дӯстоне мисли худ пайдо карда метавонем.

Адибаи ХУҶАНДӢ, шоира:

- Бовар кардан даркор. Фақат ба нафаре, ки садоқатманду вафодор бошад! Аслан, дӯстро аз рӯи хусусиятҳо интихоб намекунанд. Дӯстро дӯст медоранд ва агар сазовор аст, ҳамеша дӯст мемонад. Ҳар шахс дӯстро монанди худ интихоб мекунанд. Аҳли илму дониш кӯшиш мекунанд, дӯсташон фарзонаву дорои хислатҳои хуби инсонӣ бошад. Аҳли савдо низ аз олами хеш дӯст пайдо мекунанд. Дар русҳо мақоле ҳаст “Ту бигӯ, дӯсти ту кист, то туро шиносам ва бигӯям, ту кӣ ҳастӣ”. Дар ҳақиқат ҳам дӯсти ҳар кас шабеҳи худаш аст. Монандии хислатҳо, сифатҳо гоҳо дӯстиро байни афрод натиҷа медиҳад. Интихоби дӯст аввало бояд бар он бошад, ки оё он дӯст муҳаббату меҳр дорад, дӯстияш беғараз аст ё ғаразнок? Агар дӯстии беғараз танҳо натиҷаи дӯст доштан бошад, беҳтар аст. Ҳоло чунин ҳам ҳаст, ки дӯстӣ аз рӯи дороӣ сурат мегирад. Масалан, ашхоси мансабдор бо мансабдор, сарватманд бо сарватманд дӯст мешаванд. Дороён бо нодорон дӯст будан намехоҳанд. Ҳатто дӯстӣ ба дороиву нодорӣ муайяну интихоб мешавад. Шахсан ман мехоҳам, дӯстам касе бошад, ки ҳеҷ гоҳ хиёнат ба дӯстӣ накунад, дар рӯзҳои сахт такягоҳи дилам бошад. Дӯстро аз рӯи адаби шоистаи инсонӣ доштан интихоб мекунанд. Масалан, касе намехоҳад, дӯсти беадаб, бадахлоқ хиёнаткор, дилозор, бадсухан, мағрур дошта бошад. Ҳама мехоҳанд, дӯсти содиқ, дар рӯзҳои шодиву ғам шарик, донову фарзона, олуфтаву озода, дилсӯзу ғамхор, дар ҷамъият соҳиби ҷои худ, соҳиби маданияти баланд дошта бошанд. Агар мехоҳем, дӯст интихоб бикунем, ҳатман бояд навиштаҳои Рӯдакӣ, Фирдавсӣ, Саъдии Шерозӣ, Унсуралмаолии Кайковус, Абдураҳмони Ҷомиро дар шинохту маърифати хисоли дӯсти асил бихонем. Бидуни дӯст инсон ҳамеша эҳсоси танҳоӣ мекунад. Дӯстӣ натиҷаи бовару меҳру муҳаббат, эҳсоси ниёзмандӣ ба маҳзари ҳамон шахсе, ки дӯст бояд бошад, равона карда мешавад. Ба дӯстӣ бояд ҳамеша инсони некро пазируфт ва бояд аз инсонҳои дорои хисоли бад дурӣ ҷуст.

Гулбаҳор РАҲМОНОВА, “ҶТ”