Инсоният тӯли мавҷу-дияти худ ба бисёр ихтироот даст задааст, ки ҳамаи он ба хотири пешрафти зиндагӣ эҷод гардидааст. Яке мехост тавассути ин ё он дину мазҳаб одамонро бо ҳам муттаҳид созад, дигаре аз тариқи офаридани асарҳо ба одамон талқин менамуд, ки муттаҳиду якҷо бошанд. Вале дар бисёр ҳолатҳо дин ва осори гаронарзиш ҳам он қудратеро натавонист ба даст орад, ки барои муттаҳидии ҷомеаи башарӣ хизмат кунад. Ва ниҳоят дар лобалои ин ҳама оҷизиҳо ба маънии томаш варзиш “ихтироъ” гардид. Он ҳамчун омили солиму бардам нигоҳдорандаи афрод зуҳур кард ва тадриҷан муттаҳидсозандаи халқу миллатҳо дар арсаи байнал-милалӣ гардид. Ҷомеа онро як навъ табобати саривақтии рӯҳу бадан дар муқобили ҳама гуна иллату мушкилоти зиндагӣ қабул карду ба таври мудовим шаклҳои гуногуну нав ба нави он пайдо шуд.

Агар ба моҳияти варзиш дурусттар баҳогузорӣ намоем, пас он, на танҳо як василаи вақтгузаронӣ, истироҳат, балки омили тарбияи амалии инсон гардидааст. Ба қавле варзиш мактаби бузурги обутоби рӯҳӣ ва ҷисмонии башарист.

Ҷаззобияту маҳбубияти варзиш ба он дараҷае расид, ки халқиятҳо дар дурдасттарин минтақаҳои ҷаҳон ба намудҳои муайяни он машғул гардиданд. Нақши созандаи варзиш боз дар он зоҳир гардид, ки он ба паст шудани шиддати рақобату муборизаҳои даҳшатноку бешуурона, душманиҳо миёни инсоният мусоидат карда, одамони гуногун, миллату халқиятҳои гуногун, забон ва мазҳабу нажодҳои гуногунро ба ҳам оварад. Онҳоро бо ҳам наздик кард. Миёни эшон тухми дӯстиву рафоқат корид. Туфайли гузаронидани чорабиниҳои гуногун одамонро бо гӯшаҳои гуногуни сайёра ошно намуд. Онҳоро дар рӯҳияи ваҳдати умумиинсонӣ тарбия кард. Ва билохира ба як сухан варзиш мунодии сулҳ, ҷавонӣ, зебоӣ, бардамӣ ва дӯстию рафоқат гашт. Ва чӣ тавр?

Бозӣ ва аввалин чемпиони олимпӣ

Имрӯз яке аз бонуфузтарин чорабинии варзишӣ Бозиҳои олимпӣ аст, ки варзишгарони тамоми кишварҳоро ба ҳам меорад. Ва пайдоиши он низ мувофиқи ривояту устураҳо аҷиб аст.

Таърихи пайдоиши Бозиҳои олимпиро ба Юнони қадим нисбат медиҳанд. Дар қисми ғарбии нимҷазираи Пелопоннес маъбади муқаддаси Олимпия ҷойгир аст, ки он ҷо дар доманаи кӯҳи Кронос, дар водии дарёи Алфей то имрӯз оташи олимпӣ фурӯзон мебошад. Мувофиқи ривоятҳои қадимаи юнонӣ худои ниҳоят бузург, вале маъюс Кронос тавассути хоби дида ва ё пешгӯии фолбине аз тарси ҷон яке паси дигар фарзандони ба дунё омадаашро фурӯ бурдан мегирад. Ӯ эътимод ҳосил карда буд, ки ӯро яке аз фарзандонаш ба қатл мерасонад. Ин пешгӯӣ дар ҳақиқат дуруст баромад. Вале то он ҳангом Кронос фарзандони сершумори навзодашро фурӯ бурдан мегирифт. Зани бадбахту бечораи вай Рея ба ҷон омада, тадбир ҷуст. Ба ҷои фарзанди навбатии навзодаш сангеро ба парпеч печонида, ба ҷои тифл ба шавҳараш дод. Кронос бо боварии комил, ки фарзандашро фурӯ бурда истодааст, парпечи сангро фурӯ бурд.

Рея бошад, писари навзодаш Зевсро барои тарбият ба чӯпоне медиҳад. Зевс паҳлавони зӯр ба камол расида, бо падари золиму хунхораш дар ҷанг мешавад ва ғолиб мебарояд. Хоҳару додаракони сершуморашро аз шиками падар раҳоӣ мебахшад.

Пас аз ин Зевс фармон медиҳад, ки ба шарафи ин тантана Бозиҳои олимпӣ ташкил карда шавад. Тибқи яке аз афсонаҳо Бозиҳои аввалини олимпиро гӯё маҳз Геракли машҳур, фикр карда баровардааст. Ҳамчунин Геракл намудҳои панкратион, гӯштин ва муштзаниро низ ба ҳам пайваст.

Гӯё маҳз баъди ҳамин ҳодиса бозиҳо анъанавӣ гардида, ҳар чаҳор сол як маротиба гузаронида мешуданд. Ҳамин тариқ, аввалин бозиҳои маъмули олимпӣ соли 776 то милод барпо гардида, Коронбас - варзишгар аз шаҳр-полиси Элида аввалин ғолиби Олимпиада шинохта шудааст. Савганди олимпӣ дар шакли наваш бори аввал соли 1920 садо дод.

Парвоз, афтиш, сукут, эҳё….

Дар таърихи худ Олимпиада низ чун як одами зинда ба бархӯрдҳои зиёде дучор омада, пастию баландиҳои зиёдеро дидааст, вале он ҳама дар баробари фишорҳо дар ниҳоят ба сайқали Олимпиада оварда расониданд. Баъди аз тарафи Рим забт гардидани Юнон бо фармони диктатор Сулла Бозиҳои 175-уми Олимпиадаро хостанд, ки ба Рим кӯчонанд, лекин нашуд. Вале хубии кор дар он буд, ки мусобиқаҳои бузург нуфузи байналмилалӣ гирифтанд. Агар пештар фақат юнониҳо ҳуқуқи дар Бозиҳои Олимпӣ иштирок карданро дошта буданд, акнун тамоми халқу миллатҳои дар қаламраву итоати Рим низ иштирок мекардагӣ шуданд. Умуман, Бозиҳои олимпӣ бетанаффус 1169 сол гузаронида шуда, варзишгарон 232 маротиба гирд омаданд. Соли 394 императори Рим Феодосийи 1 гузаронидани Бозиҳои олимпиро манъ кард. Тӯли понздаҳ садсола Олимпия ба сукут рафт.

Бозиҳои олимпии муосир

Баъди сукути тӯлонӣ бо заҳмату талошҳои арбоби ҷамъиятии Фаронса Пер де Кубертен 23 июни соли 1894 дар Конгреси Париж Кумитаи Олимпии байналмилалӣ қарор қабул намуд, ки Бозиҳои олимпӣ аз соли 1896 дар Афинаи Юнон гузаронида шавад. Ҳамин тариқ, Бозиҳои минбаъдаи олимпӣ, дар ҳар кунҷу канори сайёра то имрӯз баргузор мегарданд. Хулоса, Олимпиада соҳиби нишон, рамз, мукофот, шиор, парчам, савганд, оташи муқаддас, кумитаҳои миллии олимпӣ ва амсоли он гардид.